Nhà máy thủy điện Yên Sơn nằm trong quy hoạch bậc thang thủy điện sông Gâm, do Công ty cổ phần Tập đoàn xây dựng và du lịch Bình Minh (Công ty Bình Minh) làm chủ đầu tư, trong quá trình xây dựng từ năm 2012 đến nay đã ngang nhiên lấn chiếm đất ở và đất canh tác của người dân, nhưng chậm được các cơ quan chức năng xử lý.
Công ty Bình Minh được UBND tỉnh Tuyên Quang cấp giấy chứng nhận đầu tư lần đầu ngày 25-9-2011 để xây dựng nhà máy thủy điện có công suất 70 MW với hai tổ máy, dự kiến hoàn thành đưa vào vận hành, sản xuất năm 2014. Tuy nhiên, sau nhiều lần lỗi hẹn, chủ đầu tư dự án đã xin lùi thời hạn xây dựng, hoàn thành vào năm 2018.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, một trong những nguyên nhân chậm tiến độ là do sự chây ỳ của chủ đầu tư trong việc bồi thường thiệt hại cho các hộ dân thôn 7, xã Quý Quân, huyện Yên Sơn. Trong quá trình thi công mặt bằng Nhà máy thủy điện Yên Sơn, các đơn vị thi công đã ngang nhiên san lấp vào phần đất ngoài chỉ giới, lấn chiếm trái phép đất đồi và vùi lấp đất ruộng của người dân, ảnh hưởng nghiêm trọng việc phát triển kinh tế của người dân nơi đây.
Trong số các gia đình bị ảnh hưởng từ công trình, gia đình các anh Lương Mạnh Dần và Nguyễn Trung Kiên có 6,5 ha rừng trồng sản xuất và nhà ở, ao vườn, thì có 4,3 ha nằm trong quy hoạch xây dựng của công trình. Năm 2012, khi dự án triển khai, gia đình các anh Kiên và Dần đã chấp hành đầy đủ chủ trương giải phóng mặt bằng và nhận tiền bồi thường theo quy định. Tuy nhiên, khi đơn vị thi công tiến hành san lấp giải phóng mặt bằng và xây dựng tường rào đã lấn chiếm vào diện tích còn lại hơn 2,2 ha của hai gia đình.
Anh Nguyễn Trung Kiên cho biết, đơn vị thi công đã lấn chiếm 2.846,4 m2 đất rừng sản xuất, đồng thời hủy hoại, làm mất hiện trạng hơn 2 ha diện tích đất vườn đồi của gia đình, bao gồm khoảng 5.000 cây keo trồng từ năm 2007 có đường kính trung bình từ 20 đến 30 cm; phá dỡ một căn nhà ngói ba gian và một số hoa màu khác. Hai anh đã nhiều lần làm đơn đề nghị lên các cơ quan chức năng huyện Yên Sơn. Sau nhiều lần kêu cứu, ngày 22-7- 2017, Trung tâm Phát triển quỹ đất huyện Yên Sơn đã đến hiện trường đo đạc và xác định như nội dung anh Kiên phản ánh. Biên bản này được đại diện UBND xã Quý Quân, các hộ dân và cả đơn vị thi công xác nhận. UBND huyện Yên Sơn đã yêu cầu đơn vị thi công phải có trách nhiệm khắc phục hậu quả việc lấn chiếm, bồi thường thiệt hại tài sản trên đất, đồng thời trả lại diện tích, hiện trạng đất cho các gia đình trước ngày 20-10-2017. Đến nay đã quá thời hạn gần hai tháng nhưng đơn vị thi công vẫn “án binh bất động”.
Ngoài ra, tại thôn 7, xã Quý Quân, còn có bốn hộ gia đình bị ảnh hưởng do việc thi công mặt bằng Nhà máy thủy điện Yên Sơn. Trong đó, gia đình anh Đặng Tài Thắng và chị Lê Thị Xuân, là hộ cận nghèo, gia đình có hơn hai sào ruộng để trồng lúa, mỗi năm thu hoạch bốn đến năm tạ thóc để phục vụ nhu cầu sinh hoạt của gia đình. Từ khi Nhà máy thủy điện Yên Sơn xây dựng, nâng cống thoát nước đã làm ngập toàn bộ diện tích ruộng này, khiến nhiều năm nay gia đình không có đất để trồng cấy, cuộc sống của hộ nghèo lại càng thiếu ăn.
Gia đình chị Chu Thị Tám ở thôn 7, xã Quý Quân cũng bị ngập bốn sào ruộng do đơn vị thi công khi xây dựng đã nâng cống thoát nước làm nước tràn vào ruộng nhà chị. Không có đất sản xuất, chị phải đi làm thuê, cuộc sống rất vất vả. Gia đình cũng đã kiến nghị về huyện, huyện lại chuyển lên công ty, xong đâu lại vào đấy.
Trao đổi với chúng tôi, Phó Chủ tịch UBND xã Quý Quân Bùi Văn Bình cho biết: Trước những phản ánh của người dân và ý kiến của chính quyền xã Quý Quân, UBND huyện Yên Sơn đã nhiều lần có văn bản yêu cầu Công ty Bình Minh phải trả lại diện tích đất đã lấn chiếm của các hộ dân, đồng thời bồi thường bằng tiền đối với những thiệt hại về tài sản của các hộ gia đình trước ngày 25-11-2017. Thế nhưng đến nay, đơn vị này vẫn chây ỳ, không thực hiện, khiến người dân nơi đây hết sức bức xúc.
Hành vi lợi dụng thi công công trình thủy điện để lấn chiếm đất canh tác, hủy hoại tài sản của người dân của Công ty Bình Minh đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống, phát triển kinh tế – xã hội, gây mất trật tự an ninh tại địa bàn, cần sớm được các cơ quan chức năng tỉnh Tuyên Quang vào cuộc điều tra làm rõ, giải quyết dứt điểm.
