ThienNhien.Net – Sử dụng công nghệ viễn thám kết hợp với hệ thông tin địa lý GIS, các nhà khoa học đã đánh giá được đặc điểm hình thành và thoái hóa đất khu vực Điện Biên, Lai Châu và xây dựng được quy trình lập bản đồ cảnh báo nguy cơ thoái hóa đất cho khu vực nghiên cứu.
Theo thông tin của PGS-TS Phạm Quang Vinh – Viện Địa lý, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) – đăng tải trên trang web chính thức của VAST, trong 3 năm từ 2014-2016, nhóm các nhà khoa học thuộc Viện Địa lý đã triển khai đề tài “Điều tra, đánh giá hiện trạng thoái hóa đất khu vực Điện Biên và Lai Châu bằng công nghệ viễn thám và hệ thông tin địa lý (GIS) nhằm phục vụ phát triển kinh tế xã hội và sử dụng đất bền vững” do PGS Vinh chủ trì.
Việc thực hiện đề tài này xuất phát từ thực tế, tình trạng thoái hóa đất đang xảy ra tại nhiều vùng rộng lớn ở Việt Nam, đặc biệt là miền núi, nơi tập trung hơn 3/4 quỹ đất. Các dạng thoái hóa đất chủ yếu là xói mòn, rửa trôi, giảm độ phì nhiêu, mất cân bằng dinh dưỡng, đất chua hóa, mặn hóa, phèn hóa, bạc màu, đất ngập úng, lũ quét, đất trượt và sạt lở, đất bị ô nhiễm, khô hạn và sa mạc hóa. Theo đánh giá của các chuyên gia, nguyên nhân suy thoái tài nguyên đất Việt Nam nói chung và Tây Bắc nói riêng là sự đồng thời tác động của nhiều quá trình tự nhiên, xã hội khác nhau.
Các nhà nghiên cứu đã phân tích các yếu tố tự nhiên (như điều kiện địa chất, địa mạo, thủy văn, đa dạng sinh học, cụ thể như: độ dốc, dòng chảy mặt, thảm thực vật) và các yếu tố kinh tế – xã hội (như hình thức canh tác, sử dụng đất, mật độ dân số, đô thị hóa) liên quan đến sự thoái hóa đất. Họ xây dựng các bản đồ thoái hóa đất (thể hiện cả dạng thoái hóa và mức độ thoái hóa).
Trên cơ sở bản đồ thoái hóa đất và các yếu tố làm tăng nguy cơ thoái hóa (lượng mưa, độ dốc, lớp thảm phủ, loại đất, hình thức canh tác…), các nhà khoa học cũng xây dựng bản đồ cảnh báo tiềm năng thoái hóa đất với 3 cấp cảnh báo.
Sau 3 năm thực hiện, nhóm đã đánh giá được đặc điểm hình thành và thoái hóa đất tại khu vực nghiên cứu, xây dựng thành công quy trình thành lập bản đồ cảnh báo nguy cơ thoái hóa đất cho khu vực nghiên cứu tỷ lệ 1/100.000. Dựa trên quy trình này, họ đã thành lập bản đồ cảnh báo nguy cơ thoái hóa đất cho 2 tỉnh Điện Biên và Lai Châu.
Theo đó, khu vực có nguy cơ thoái hóa nhẹ chiếm 48,9% diện tích hai tỉnh, tập trung chủ yếu ở đồng bằng, thung lũng – nơi có tầng đất dày, lượng mưa và mật độ sông suối thấp, địa hình tương đối bằng phẳng, ít chịu ảnh hưởng của quá trình xói mòn đất. Khu vực có tiềm năng thoái hóa trung bình chiếm 31,64% tổng diện tích nghiên cứu.
Khu vực được cảnh báo thoái hóa mạnh chiếm 19,4% tổng diện tích, tập trung chủ yếu tại huyện Than Uyên, Tân Uyên, Sìn Hồ (Lai Châu), huyện Tủa Chùa, Tuần Giáo (Điện Biên). Đây là các vùng có chênh cao địa hình rất lớn, mật độ sông suối cao, tầng đất tương đối mỏng, lượng mưa lớn nên dễ xói mòn.
Ngoài các kết quả trên, đề tài đã hỗ trợ số liệu cho 2 học viên cao học bảo vệ thành công luận văn thạc sỹ và tổ chức thành công 2 hội thảo, công bố 2 bài báo trên tạp chí quốc gia và 1 báo cáo hội nghị. Đề tài được Hội đồng nghiệm thu cấp Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đánh giá xếp loại khá.
