ThienNhien.Net – Điều không thể hình dung nổi, những người dân giữ rừng cung cấp nguồn nước cho các nhà máy thủy điện suốt mấy chục năm qua sống trong cảnh đèn dầu tù mù.
Các phương tiện thông tin như đài, truyền hình, mạng Internet… dường như quá xa lạ với họ.
Ông Thào A Hòa mở cửa mời tôi vào nhà, căn nhà tối âm âm, mùa mưa ở trên núi mây chốc lại ùa tới càng khiến cho căn nhà tối hơn. Ông loay hoay cầm chiếc gậy chọc một tấm pơ mu lợp mái nhà dịch sang bên cho ánh sáng lọt vào, nhưng trời nặng mây mù mặc dù đang giữa trưa mà ánh sáng cứ nhờ nhờ như trời sắp tối. Hỏi ra mới biết thôn Suối Giao, xã Xà Hồ, huyện Trạm Tấu, chưa có điện lưới quốc gia.
Ông Hòa cho biết, thôn Suối Giao có một số hộ có điện, do chạy máy thủy điện mini, nhưng chỉ mùa mưa mới có nước, còn mùa khô thì gác máy. Có hộ phải kéo dây điện hơn một cây số, nên điện về tới nhà chỉ sáng hơn con đom đóm đực chút xíu. Tôi nhìn khắp nhà ông, không ti vi, không đài, hai phương tiện nghe nhìn phổ thông nhất của mọi gia đình đều không có. Ông lắc đầu: Không có điện mua ti vi làm gì? Mấy nhà mua ti vi chạy điện nước, nhưng một năm chỉ xem được ba bốn tháng thôi, ti vi không có điện ăn nên ngủ lâu rồi…
Tổng diện tích đất lâm nghiệp của tỉnh Yên Bái là 523.275,2ha, chiếm 75,9% diện tích tự nhiên. Trong đó diện tích rừng và đất rừng là 479,626,1ha, đất có rừng 387.576ha, đất trống đồi núi trọc 24.658,8ha. Rừng tự nhiên 11.110,6ha, rừng trồng 29.580,3ha, đất chưa có rừng 2.958,2ha. Độ che phủ của rừng đạt 62,2%.
Toàn bộ diện tích rừng đó nằm ở các xã vùng cao, do người dân trồng và bảo vệ. Năm 2017 dự kiến thu tiền dịch vụ môi trường rừng là 79 tỷ từ 26 nhà máy thủy điện: Hòa Bình, Sơn La, Thác Bà, Huội Quảng, Bản Chát, Nậm Chiến, Văn Chấn, Nậm Đông, Khao Mang… Thế nhưng, nhiều hộ dân giữ rừng cho các nhà máy thủy điện nằm trên các triền núi cao thì vẫn sống trong cảnh tăm tối suốt mấy chục năm qua.
Theo thống kê, tỉnh Yên Bái hiện còn 10.297 hộ chưa có điện lưới quốc gia thuộc 133 thôn bản, trong đó huyện Trạm Tấu có 26 thôn bản, huyện Mù Cang Chải 37 thôn bản. Có tuyến đường điện cột đã dựng từ tháng 10/2016 nhưng chưa có đường dây và trạm biến áp, nên chưa thể đóng điện.
Ông Trương Ngọc Biên – GĐ Sở Công Thương cho biết, Cty Điện lực Yên Bái đang triển khai dự án cải tạo lưới điện, nguồn vốn của Đức, phần xây lắp do Cty Điện lực Yên Bái xây dựng, phần vật tư, thiết bị do TCty điện lực miền Bắc cung cấp. Dự kiến tháng 10/2017 sẽ đóng điện.
Theo Dự án cấp điện nông thôn giai đoạn 2014 – 2020 của tỉnh Yên Bái có tổng nguồn vốn là 574 tỷ, trong đó ngân sách TW cấp 488 tỷ, ngân sách địa phương 86 tỷ. Tuy nhiên năm 2015 – 2016 được cấp 47,4 tỷ, do đó mới đầu tư xây dựng cung cấp điện cho 1.443 hộ dân của 11 thôn bản thuộc 8 xã.
Trả lời câu hỏi: Bao giờ 10.297 hộ dân ở 133 thôn bản của Yên Bái có điện lưới quốc gia? Ông Trương Ngọc Biên cho biết: Nguồn vốn xây dựng đường điện nông thôn chủ yếu do TW cấp, năm 2017 chưa được ghi vốn, nên dự án phải tạm dừng.
Ông Biên cũng không thể trả lời được dự án sẽ dừng đến bao giờ. Bởi thế, 10.297 hộ dân ở 133 thôn bản cứ phải đợi chờ dự án khởi động lại, có người cay đắng bảo: Chờ đến khi sang tiểu mới có vậy…
