ThienNhien.Net – Liên tiếp những ngày đầu tháng 2/2017 tại xã Ngọc Phái và thị trấn Bằng Lũng, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn xảy ra sụt lún gây nguy hiểm đến cuộc sống, sinh hoạt của người dân nơi đây.
Mất ăn mất ngủ vì sụt lún
Theo quan sát tại hiện trường tại thôn Cốc Thử và Nà Tùm, xã Ngọc Phái, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn hiện có 6 điểm sụt lún tại ruộng của người dân. Nhân dân đã rào quanh những hố sụt lún để tránh nguy hiểm cho trâu bò đi vào, miệng hố rộng và sâu khoảng 4 m. Hiện tại, cánh đồng thiếu nước nghiêm trọng, nhân dân không thể trồng lúa theo mùa vụ được.
Trao đổi với chúng tôi, bà Ma Thị Thẩm người dân thôn Nà Tùm, xã Ngọc Phái bức xúc: “Ruộng nhà tôi bị sụt lún năm 2015, không rõ sụt vào lúc nào chỉ biết khi lúa chín đi gặt thì phát hiện, sau đó doanh nghiệp khai thác khoáng sản đã cho người đến lấp hố sụt đó đi. Cứ khi nào doanh nghiệp hút nước là lại xảy ra hiện tượng sụt lún đêm ngủ không được, chúng tôi rất lo sợ, ngôi nhà mới xây xong nay đã bị nứt cả tường và nền nhà”.
Còn bà Đàm Thị Sâu ở thôn Cốc Thử chia sẻ: “Không riêng gì nhà tôi mà nhiều nhà dân khác ở xã Ngọc Phái cũng bị nứt nhiều chỗ, chúng tôi sống ở đây đã vài chục năm, nhưng không hiểu sao từ khi mỏ quặng đi vào hoạt động một thời gian là nước giếng dùng để sinh hoạt cạn dần, nước làm ruộng cũng không có”.
“Đi làm nguy hiểm, không may đang đi hố sụt xuống thì sao, đã có con trâu đi qua bị rơi xuống hố sụt bà con đi tìm thì mới phát hiện. Cứ vài tháng lại xuất hiện một hố sụt mới, khi sụt lún không thấy có ai kiểm tra bà con rất bất bình, không biết sau này sống thế nào, con cái ở đâu”
Hiện tượng sụt lún không chỉ ảnh hưởng đến ruộng vườn, nguồn nước của bà con xã Ngọc Phái mà còn làm ảnh hưởng trực tiếp đến tỉnh lộ, quốc lộ dẫn đến xuất hiện những vết nứt ngang đường, nhiều nhà dân ở Nà Tùm xuất hiện những vết nứt quanh nhà, tường bao…
Tỉnh lộ, quốc lộ cũng bị sụt lún, nứt ngang
Được biết, sụt lún chỉ bắt đầu xảy ra khi một mỏ chì kẽm Nà Tùm đi vào khai thác trên địa bàn, đợt sụt lún nghiêm trọng nhất là vào ngày 2/1/2016, trên tuyến tỉnh lộ 254 thuộc địa bàn tổ 10 thị trấn Bằng Lũng, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn, đã xảy ra sự cố sụt lún với một hố sâu khoảng trên 12 m, đường kính khoảng 16 m. Ngày 16/1/2016, tại vị trí cũ lại bị sụt lún toàn bộ số đất đã san lấp với miệng hố có chiều hướng rộng ra thêm.
Những năm trước đó hiện tượng sụt lún đã xảy ra tại các khu vực lân cận như sụt lún nứt đất tại các thôn: Cốc Thử, Nà Tùm, Nà Bưa, Bản Tàn năm 2008; nứt đất ảnh hưởng đến nhà dân, nhà mẫu giáo thôn Bản Tàn, thị trấn Bằng Lũng năm 2014; sụt lún tại cánh đồng Nà Bưa, thôn Cốc Thử, xã Ngọc Phái năm 2015.
Dẫn chúng tôi đến khu vực bị sụt lún, ông Nguyễn Thế Viên, Trưởng thôn Nà Tùm cho biết, 2 thôn Cốc Thử và Nà Tùm hiện có 6 điểm sụt lún, mới đây nhất là vào ngày 5/2/2017. Người dân chúng tôi rất lo lắng nhất là giai đoạn tháng 1 thỉnh thoảng lại xuất hiện một hố, khiến chúng tôi ăn không ngon ngủ không yên”.
“Nếu doanh nghiệp vẫn hút nước mà nhà nước không có giải pháp gì thì dân sẽ phản đối rất quyết liệt và không cho hút nước” – ông Viên khẳng định.
Đâu là nguyên nhân?
Trao đổi với chúng tôi, ông Hà Sỹ Luân, Chủ tịch huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn cho biết: “Sau phát hiện hiện tượng sụt lún chúng tôi đã báo cho các sở ngành liên quan và UBND tỉnh Bắc Kạn để có hướng giải quyết. Hiên tượng sụt lún đã xảy ra từ năm 2008 và cao điểm nhất là từ ngày 5/2/2017”.
“Nguyên nhân hiện tượng sụt lún thì có rất nhiều lý do, nhưng doanh nghiệp cứ hút nước là lại xảy ra sụt lún. Chúng tôi cũng mong làm sao tìm rõ nguyên nhân chính xác và sẽ có những giải pháp khắc phục hiện tượng sụt lún để người dân yên tâm sản xuất” – ông Hà Sỹ Luân, Chủ tịch huyện Chợ Đồn cho biết.
Trước đó, UBND tỉnh Bắc Kạn có thông báo số 106/TB-UBND ngày 15/9/2008 thông báo về kết luân của Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Văn Thành tại cuộc họp để Trường Đại học mỏ địa chất báo cáo nguyên nhân, phương án khắc phục sự cố sụt lún đất tại xã Ngọc Phái.
Vị phó chủ tịch tỉnh khi đó kết luận: Báo cáo đã đánh giá khá đầy đủ, chi tiết đúng với hiện trạng sụt lún ở khu vực mỏ Nà Tùm và các vùng lân cận thuộc xã Ngọc Phái; nguyên nhân gây sụt lún là do khai thác chì kẽm của Công ty TNHH khai khoáng Bắc Kạn.
Ngày 24/2, tỉnh Bắc Kạn tổ chức hội nghị thông tin về tình hình sụt lún tại huyện Chợ Đồn trong thời gian qua.
Theo kết luận của các nhà khoa học, nguyên nhân cơ bản của hiện tượng sụt lún nêu trên là do điều kiện tự nhiên tạo nên, đó là tồn tại hệ thống hang ngầm hở (trần hang là đất đá gắn kết yếu, chứa nước và không chứa nước) và hệ thống đới đập vỡ nứt nẻ chứa nước. Do đặc điểm địa chất tự nhiên, đá carbonat nứt nẻ dập vỡ bị nước hòa tan và rửa lụa hoặc hang động (hang động caster) tạo thành hệ thống kênh dẫn nước. Hệ thống hang hở có thể xảy ra hiện tượng sụt lún khi điều kiện thuận lợi.
Cùng với đó, quá trình khai thác nước ngầm dân sinh trong khu vực và hoạt động khai thác khoáng sản trong khu vực và vùng lân cận có thể là một trong những nguyên nhân gián tiếp gây sụt lún tại tổ 10, thị trấn Bằng Lũng, huyện Chợ Đồn.
Tổng cục Địa chất và Khoáng sản cho biết đây là hiện tượng bình thường của tự nhiên, xếp vào dạng thiên tai thường xảy ra ở những vùng phân bố đá vôi. Hiện tượng này đã xảy ra nhiều nơi trên thế giới. Tổng cục khuyến cáo có thể chủ động phòng tránh bằng cách hạn chế hút mạch nước ngầm, hút nước mỏ chì kẽm Nà Tùm.
Văn Hoàng
