ThienNhien.Net – Trong một văn bản mới được ban hành đầu tháng 2/2017, UBND tỉnh Thái Nguyên tiếp tục yêu cầu các ngành chức năng giải quyết dứt điểm việc bồi thường, hỗ trợ đất và tài sản của người dân cũng như vấn đề ô nhiễm môi trường thuộc vùng dự án của Công ty TNHH khai thác và chế biến khoáng sản Núi Pháo.
Dự án khai thác mỏ đa kim Núi Pháo được xem là dự án về khoáng sản lớn tại Việt Nam do Công ty TNHH Khai thác và Chế biến khoáng sản Núi Pháo (NUIPHAO MINING) thực hiện tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên. Với nguồn lực tài chính mạnh, công nghệ hiện đại, ngay từ thời gian đầu triển khai thực hiện dự án Núi Pháo hứa hẹn sẽ trở thành hình mẫu lý tưởng trong ngành khai thác khoáng sản về bảo vệ môi trường, phát triển bền vững về kinh tế – xã hội của tỉnh Thái Nguyên và cả nước.
Không phủ nhận những việc làm tích cực của Công ty TNHH Khai thác và Chế biến khoáng sản Núi Pháo đã làm góp phần giảm thiểu những tác động tiêu cực từ khai thác tại mỏ đa kim này thời gian qua. Tuy nhiên, do chưa thực hiện một cách triệt để nên kể từ khi chính thức bắt tay vào khai thác- năm 2013- người dân sinh sống tại xã Hà Thượng, huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên đã thường xuyên phải vác đơn “kiện” doanh nghiệp này tới ngành chức năng và các cấp chính quyền.
Trong Văn bản số 526/UBND-TNMT gửi UBND tỉnh Thái Nguyên mới đây, UBND huyện Đại Từ đã tóm lược nhận định: “Năm 2013, khi dự án Khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo đi vào hoạt động nhân dân xóm 3, xóm 4, xóm 6 xã Hà Thượng thường xuyên kiến nghị, phản ánh: Hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản của Công ty làm ô nhiễm môi trường nước, không khí, tiếng ồn…làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người dân và đề nghị cấp có thẩm quyền phải di dời ngay toàn bộ các hộ dân ra khỏi khu vực này”.
Trước đó, ngày 14/11/2013 tại Văn bản số 1333/UBND- TNMT gửi Sở Tài nguyên &Môi trưởng tỉnh Thái Nguyên do Phó Chủ tịch UBND huyện Đại Từ Trương Mạnh Kiểm ký cũng nêu rõ: “Hiện nay trên địa bàn huyện Đại Từ, sau khi dự án khai thác chế biến khoáng sản Núi Pháo đi vào hoạt động “khai thác và chế biến khoáng sản” theo kế hoạch thì nhân dân khu vực xóm 3, xóm 4…xã Hà Thượng huyện Đại Từ đã có đơn thư khiếu nại đến UBND huyện Đại Từ về việc môi trường nước, không khí, tiếng ồn ở xung quanh khu vực nhà máy phát tán ra bị ô nhiễm; đã làm ảnh hưởng đến sức khỏe và điều kiện canh tác của nhân dân”.
Cũng tại Văn bản số 1333/UBND- TNMT này UBND huyện Đại Từ đã “phản pháo” lại kết quả quan trắc môi trường do Công ty TNHH Khai thác và Chế biến khoáng sản Núi Pháo đưa ra. Văn bản nêu rõ “Sau khi xem xét kết quả quan trắc do Công ty TNHH Khai thác và Chế biến khoáng sản Núi Pháo cung cấp, UBND huyện Đại Từ thấy kết quả quan trắc môi trường do Công ty TNHH Khai thác và Chế biến khoáng sản Núi Pháo báo cáo là kết quả tự quan trắc và kết luận, các chỉ tiêu môi trường chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền kiểm tra và kết luận, do vậy không đủ cơ sở pháp lý để trả lời nhân dân”.
Bức xúc trước việc cuộc sống bị ảnh hưởng nặng nề, tháng 6/2016 người dân xã Hà Thượng (huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên) đã có khiếu nại, tụ tập đông người phản đối về tình trạng ô nhiễm môi trường đối với dự án khoáng sản Núi Pháo.
Ngày 14/7/2016, UBND tỉnh Thái Nguyên đã có công văn số 147 báo cáo về quá trình giải quyết các vấn đề môi trường của Công ty Núi Pháo và các khiếu nại, kiến nghị của người dân khu vực xã Hà Thượng (huyện Đại Từ, Thái Nguyên). Cùng ngày, Bộ Tài nguyên & Môi trường đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Thái Nguyên về nội dung này và thống nhất với đề xuất của UBND tỉnh Thái Nguyên đẩy nhanh thanh tra về tài nguyên và môi trường tại tỉnh Thái Nguyên, trong đó có Công ty Núi Pháo, dự kiến vào đầu tháng 8/2016.
Theo kết quả quan trắc môi trường do Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên chủ trì cho thấy trong nước thải ra môi trường của Công ty Núi Pháo vào suối Cát (nguồn tiếp nhận nước thải) đã bị ô nhiễm kim loại nặng và hóa chất. Hàm lượng Asen, sắt, thủy ngân, Flo, tổng Xianua đã vượt giới hạn cho phép.
Tổng lượng hóa chất sử dụng năm 2015 tăng gấp 2,8 lần so với tổng lượng trong báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐGTĐTM), có 13 loại phát sinh ngoài danh mục báo cáo ĐGTĐTM. Trong tổng số 31 loại hóa chất Công ty Núi Pháo đang sử dụng có một số loại có khối lượng sử dụng vượt mức trong báo cáo ĐGTĐTM: Đồng sunfat sử dụng vượt mức 1,34 lần, Natri Hydroxit sử dụng vượt mức 10,25 lần.
Mặt khác, dự án này còn nghiễm nhiên gây ô nhiễm môi trường do bụi, tiếng ồn, mùi hóa chất của nhà máy tuyển, nứt nhà cửa do nổ mìn, mất nước canh tác, úng ngập ruộng vườn do ngấm nước ngầm tại các khu dân cư xóm 3,4,6,7,8,9 xã Hà Thượng; xóm 13, 14 xã Tân Linh; xóm 1,2 xã Hùng Sơn. Tổng số hộ đã bị ảnh hưởng ước tính trên 350 hộ.
Nghiêm trọng hơn khi hàm lượng Asen, sắt, thủy ngân, Flo, tổng Xianua đã vượt giới hạn cho phép. Cụ thể là: Trong nước thải từ nhà máy (tại Đập khe vối) đã phát hiện tổng Xianua vượt tiêu chuẩn cho phép đến hàng chục lần, cá biệt có đợt vượt giới hạn đến 231 lần (năm 2014).
Trong nước mặt suối Cát tiếp nhận nước thải của công ty Núi Pháo đã phát hiện Xianua (hóa chất để tuyển quặng) vượt giới hạn cho phép đối với nước mặt từ 30 lần – 217 lần. Kết quả phân tích nước xuất lộ trong khu đất nhà dân có hàm lượng sắt, Mangan cao vượt tiêu chuẩn cho phép 2-5 lần.
Ngoài ra, qua kiểm tra, các cơ quan chức năng tỉnh Thái Nguyên còn phát hiện, trạm xử lý nước thải của công ty Núi Pháo có những hệ thống đường ống xả nước thải không qua Trạm xử lý nước thải ra môi trường, kết quả phân tích đã phát hiện hàm lượng Xianua vượt quy chuẩn 32 lần, với lưu lượng trên 10.000 m3.
Căn cứ trên các văn bản cũng như đề nghị từ UBND tỉnh Thái Nguyên, ngày 28/9/2016 Đoàn Thanh tra của Bộ Tài nguyên và Môi trường do ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) làm trưởng đoàn đã chính thức thực hiện hoạt động thanh tra toàn diện Dự án Núi Pháo tại huyện Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, với thời hạn thanh tra trong 45 ngày. Tuy vậy, những thông tin về kết quả thanh tra đến nay chưa được công bố
Đầu tháng 1/2017 Thường trực Tỉnh ủy Thái Nguyên đã phải có cuộc tiếp xúc, đối thoại trực tiếp với nhân dân huyện Đại Từ. Thực hiện Kết luận số 91-KL/TU ngày 09/01/2017 của Thường trực Tỉnh ủy Thái Nguyên, ngày 6/2/2017 Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên đã có Văn bản số 331/UBND-TH giao nhiệm vụ thực hiện Kết luận số 91-KL/TU của Thường trực Tỉnh ủy trong đó có yêu cầu các ngành, đơn vị chức năng của tỉnh giải quyết dứt điểm việc bồi thường, hỗ trợ đất và tài sản của người dân; vấn đề ô nhiễm môi trường thuộc vùng dự án của Công ty TNHH khai thác và Chế biến khoáng sản Núi Pháo.
