ThienNhien.Net – Một nghiên cứu thú vị xuất bản trong năm nay do nhóm nghiên cứu của Yair Field (Đại học Stanford, Mỹ) tiến hành đã tìm thấy bằng chứng của sự tiến hóa trong ba bộ gene quan trọng của con người đương đại.
Thay đổi thế giới và chính mình
Nhờ những tiến bộ về khoa học, con người đã nắm quyền kiểm soát sự phát triển của chính mình. Chúng ta đã xóa sổ nạn đói và thiếu thực phẩm ở nhiều nơi nhờ tiếp cận thực phẩm chất lượng cao. Nhiều thực phẩm vốn chỉ có theo mùa thì nay có sẵn quanh năm. Chúng ta đã chữa được nhiều bệnh chết người bằng kháng sinh và xóa sổ hoàn toàn một số bệnh nhờ tiêm phòng.
Khi các bộ phận cơ thể không còn đảm bảo chức năng, chúng ta có thể sửa chữa, thậm chí thay thế bằng cơ quan nhân tạo. Chúng ta đã kiểm soát sinh sản, quyết định có con hay không mà không cần từ bỏ tình dục; đã nâng cao tuổi thọ. Số người sống 100 tuổi tăng đáng kể mỗi năm.
Với những thay đổi đó, dân số thế giới đã phát triển mạnh trong thế kỷ qua. Phải mất hàng nghìn năm để dân số đạt một tỷ người, nhưng đến giữa thế kỷ 20, con số này đã là 2,5 tỷ. Các nhà khoa học dự đoán, vào giữa thế kỷ 21 Trái đất sẽ có 10 tỷ người.
Không chỉ thay đổi tương lai của chính mình, chúng ta còn “niêm phong” số phận của hàng triệu loài khác. Các loài sinh vật nhỏ bé tồn tại trong cơ thể người bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi chế độ ăn và việc sử dụng thuốc. Nhiều loài ở môi trường bên ngoài cũng bị ảnh hưởng do ô nhiễm, phá rừng và khai thác quá mức.
Các nhà di truyền học đã tìm thấy bằng chứng rõ ràng rằng, con người có thể tác động sâu sắc đến sự phát triển của toàn bộ quần thể và cả chính mình, mà việc độ tuổi sinh con đầu lòng của cả phụ nữ và nam giới đang ngày trẻ hóa là một ví dụ. Trong một số nhóm, thời kỳ sinh sản dường như dài hơn ở cả 2 giới. Xu hướng trưởng thành với kích thước cơ thể nhỏ hơn có thể là kết quả của sự sụt giảm trên diện rộng tỷ lệ tử vong ở trẻ vị thành niên nhờ những cải tiến về y tế.
Quá trình tiến hóa vẫn tiếp diễn
Một nghiên cứu mới công bố của nhóm khoa học gia do ông Yair Field (Đại học Stanford, Mỹ) đứng đầu đã tìm kiếm dấu hiệu tiến hóa gần đây của người Anh dựa trên nghiên cứu DNA được lưu trữ trong dự án UK10K (có sự tham gia của hàng trăm nhà khoa học từ châu Âu, Mỹ, Canada và Australia), lưu giữ trình tự gene của 10.000 người Anh. Nhóm của Field đã tìm thấy bằng chứng về sự tiến hóa của loài người đương đại trong 3 bộ gene quan trọng.
Thứ nhất là bộ gene lactase liên quan đến việc tiêu thụ sữa. Khi còn bé, tất cả chúng ta đều có khả năng tiêu hóa sữa. Tuy nhiên, gene xử lý đường lactose trong sữa thường biến mất dần sau khi cai sữa mẹ. Từ 5 tuổi trở đi, hầu hết mọi người không còn sản sinh men lactase giúp tiêu hóa loại đường này, hoặc sản sinh rất ít.
Do đó, nếu uống sữa, đường lactose không tiêu hóa được, đọng lại ở đại tràng và lên men, gây khó chịu. Những người trưởng thành uống sữa vẫn cảm thấy khỏe khoắn, ngon lành là nhờ có đột biến gene. Gene này được nhân rộng trong hệ gene của người Anh. Vì vậy, khả năng uống sữa đã được gia tăng qua vài nghìn năm ở Anh, cùng với mức tăng tiêu thụ sữa.
Thứ hai, hệ gene HLA – tham gia vào quá trình nhận diện miễn dịch, đáp ứng miễn dịch và điều hòa miễn dịch của cơ thể – có sự sụt giảm nhẹ. Nguyên nhân có thể là sự gia tăng mức lây bệnh truyền nhiễm từ số lượng lớn người nhập cư. Ví dụ như người La Mã chiếm đóng nước Anh khoảng 2.000 năm trước và nhiều nhóm cư dân khác di cư sau họ.
Điều đáng ngạc nhiên nhất là việc phát hiện các allele quy định tóc vàng, mắt xanh đã được chọn lọc tự nhiên ưu tiên rõ rệt, do đó được nhân rộng trong hệ gene của người Anh. Allele này được ưu ái chọn lọc có thể do chúng quy định màu tóc sáng đồng thời đi với màu da sáng, giúp tổng hợp vitamin D hiệu quả trong điều kiện thời tiết luôn thiếu ánh nắng mặt trời tại Anh.
Một phỏng đoán khác cho rằng các yếu tố sinh học – hấp dẫn giới tính có vai trò trong sự phổ biến của allele này, khi màu tóc sáng có xu hướng được ưa chuộng hơn.
Nghiên cứu này cho thấy, cách chúng ta sống, những gì chúng ta ăn và thậm chí cả những người chúng ta kết hôn có thể tác động lâu dài đến sự tiến hóa của chúng ta. Trong khi các chính phủ và các nhà hoạch định chính sách thường chỉ lập kế hoạch cho một giai đoạn nhất định, chúng ta bắt buộc phải nghĩ về hệ quả của lối sống hiện đại. Những thay đổi sâu sắc mà chúng ta đang gây ra cho Trái đất cũng có thể ảnh hưởng tới sự tiến hóa của chúng ta.
Đương nhiên trong tương lai gần, nhân loại sẽ không mọc thêm cánh hay có thêm vây, nhưng bộ gene của loài người đã, đang và sẽ không ngừng biến hóa để thích nghi rất nhanh với các thay đổi của môi trường một cách tinh vi và hiệu quả.
