ThienNhien.Net – Để đối phó với tình trạng thiếu nước và nhiễm mặn, ngành nông nghiệp 2 địa phương Quảng Nam và TP Đà Nẵng đã yêu cầu các nhà máy thủy điện giảm phát điện để tập trung dự trữ nước cho mùa hạn…
Sáng 3/3, đoàn công tác của Bộ Tài nguyên – Môi trường, Bộ Công thương làm việc với các nhà máy thủy điện và lãnh đạo 2 địa phương Quảng Nam, Đà Nẵng để bàn phương án đảm bảo cung cấp nước cho hạ du trong mùa khô 2016 kết hợp với việc vận hành các hồ thủy điện hiệu quả.
Ông Hoàng Văn Bẩy, Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước dẫn đầu đoàn công tác Bộ Tài nguyên và Môi trường tham dự cuộc họp.
Thượng nguồn thiếu nước, hạ du nhiễm mặn
Theo báo cáo của Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia, hiện nay trên lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn có 6 hồ thủy điện (tổng công suất lắp đặt là 870MW), với tổng dung tích hữu ích là 1,18 tỷ m3, trong đó có 4 hồ chứa có khả năng điều tiết đáp ứng nhu cầu nước hạ du là A Vương, Đăk Mi 4, Sông Tranh, Sông Bung 4.
Trong năm 2015, do ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, nên diễn biến thủy văn của các hồ thủy điện trên cả nước gặp nhiều khó khăn, đặc biệt là lượng nước về các hồ chứa trên địa bàn từ Thanh Hóa trở vào thiếu hụt từ 40-60% so với trung bình nhiều năm, nhiều hồ trong suốt mùa mưa lũ không xuất hiện lũ như Ialy, Pleikrong, A Vương, Sông Bung 4.
Tính đến ngày 1/1/2016, nhiều hồ không thể tích lên mực nước dâng bình thường cũng như mức nước tối thiểu đầu mùa cạn theo quy định của quy trình điều tiết liên hồ chứa, với tổng sản lượng thủy điện thiếu hụt so với mực nước dâng bình thường đến 3,2 tỷ kWh.
Cụ thể, tính đến thời điểm 1/3/2016, mực nước ở hồ A Vương ở mức 370,21m, thấp hơn 3,99m so với mực nước tối thiểu quy định của quy trình. Trong khi đó, tại thủy điện Sông Tranh 2, một trong số ít hồ chứa tích đủ nước đến mực nước dâng bình thường nhưng vẫn phải xả cầm chừng để giữ nước cho mùa khô.
Các nhà máy thủy điện lớn như A Vương, Sông Bung 4, Sông Tranh 2… ngoài việc các tổ máy hoạt động để đảm bảo sản lượng điện theo hợp đồng với các đối tác còn phải đảm bảo phân bổ nguồn nước hợp lý cho phía hạ du.
Với nguồn nước dự trữ hiện tại và thông tin dự báo khí tượng thủy văn trên địa bàn thành phố Đà Nẵng và tỉnh Quảng Nam, hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn sẽ xảy ra ngay từ giữa vụ đông xuân 2015- 2016 và kéo dài đến vụ hè thu 2016.
Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Đà Nẵng Hoàng Thanh Hòa cho rằng: Từ đầu năm 2016 đến nay, nước tại sông Cầu Đỏ bị nhiễm mặn 24 ngày, một phần do tác động của biến đổi khí hậu, nhưng một phần do các thủy điện vận hành chưa đúng quy trình liên hồ chứa lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn như thủy điện Đăk Mi4. Nhiễm mặn đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc cung cấp nước sinh hoạt cho 900.000 hộ dân và 800 ha đất nông nghiệp của Đà Nẵng.
Ông Trương Xuân Tý, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Quảng Nam nhận định: Nhiều con sông lớn trên địa bàn tỉnh như Trường Giang, Thu Bồn, Cổ Cò… đang bị nhiễm mặn. Nguyên nhân là do các hồ thủy điện trữ nước không xả về hạ du. Trong khi đó, thực chất chỉ có hồ thủy điện A Vương thiếu so với quy trình. Việc mặn xâm nhập sớm này đã gây lo ngại cho việc tưới tiêu hàng ngàn ha lúa ĐX và cấp nước sinh hoạt cho người dân.
Yêu cầu thủy điện vận hành luân phiên
Để đối phó với tình trạng thiếu nước và nhiễm mặn, ngành nông nghiệp 2 địa phương Quảng Nam và TP Đà Nẵng đã yêu cầu các nhà máy thủy điện giảm phát điện để tập trung dự trữ nước cho mùa hạn, nhất là thời kỳ sử dụng nước gia tăng như vụ hè thu 2016.
Yêu cầu các đơn vị liên quan thường xuyên theo dõi lượng nước về các hồ thủy điện bậc thang ở Vu Gia – Thu Bồn để có những chỉ đạo phù hợp.
Trước mắt, các địa phương trong tỉnh căn cứ lượng nước về thực tế và mực nước đạt được so với quy trình để điều chỉnh thời gian và lưu lượng xả nhằm cân đối nguồn nước cho cả mùa cạn. Hiện nay, các nhà máy thủy điện chưa thực hiện việc lắp đặt camera giám sát lượng nước xả lũ.
Do vậy, cần sớm xây dưng kế hoạch lắp đặt hệ thống camera tự động giám sát việc xả nước và truyền tín hiệu về các bộ, ngành và đơn vị liên quan.
Đồng thời, xây dựng cơ chế cho các nhà máy thủy điện trên lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn vận hành phát điện luân phiên trong ngày với lưu lượng nước ổn định để lượng nước về và mực nước hạ du ổn định, tránh thay đổi đột ngột, góp phần sử dụng nước hiệu quả, tránh lãng phí.
Ông Hoàng Văn Bẩy cho rằng, nhiều nhà máy thủy điện trên lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn chưa bám vào quy trình vận hành liên hồ chứa mà Chính phủ đã ban hành.
Thời gian tới, để đảm bảo việc cung cấp nước cho hạ du trong mùa khô 2016 kết hợp với việc vận hành các hồ thủy điện hiệu quả, các đơn vị cần bám vào khung quy trình để vận hành xả lũ và giữ nước. Cần xây dựng nhiều phương án đề phòng các tình huống xảy ra, theo dõi thường xuyên. Việc điều chỉnh nhu cầu sử dụng nước trong từng tháng của các hồ trên lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn thì cần phải bàn lại.
Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng cho biết, những năm trước đây, tình trạng thiếu nước mùa khô hạn cũng đã xảy ra nhiều rồi, nhưng chưa năm nào tình trạng thiếu nước lại nghiêm trọng như bây giờ. Mới có 2 tháng mùa khô, nên phải có giải pháp kịp thời. Vậy nên từ nay đến tháng 9/2016, chắc chắn hạn hán sẽ xảy ra trên diện rộng nên nguồn nước sẽ gặp không ít khó khăn.
Vì vậy phải dựa trên quy trình để đảm bảo nguồn nước cho hạ du và đáp ứng nhu cầu điện cho phát triển KT-XH. Thứ trưởng đề nghị quy trình vận hành liên hồ chứa mà Chính phủ ban hành đã có hiệu lực đi vào hoạt động được 5 tháng nên đề nghị các nhà máy thủy điện, các chủ hồ chứa tập trung thực hiện đúng theo chỉ đạo.
Sở NN-PTNT 2 địa phương Đà Nẵng và Quảng Nam thường xuyên theo dõi diễn biến thời tiết để có cách điều phối, báo cáo kịp thời. Từ đó, chủ tịch các địa phương mới có chỉ đạo đúng với thực trạng trong mùa khô. Cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các chủ hồ chứa.
