Đề xuất sửa đổi một số quy định về tội phạm môi trường trong Bộ Luật hình sự

1. Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây thì bị phạt tiền từ 1 tỷ đồng đến 2 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 5 năm:

a) Xả nước thải có chứa các thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 5 lần trở lên hoặc có độ pH từ 0 đến dưới 2 hoặc từ 12,85 đến 14 trong trường hợp lưu lượng nước thải từ 3000m3/ngày đến dưới 5000m3/ngày;

b) Thải khí, bụi có chứa các thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 3 lần trở lên trong trường hợp lưu lượng khí thải từ 120.000m3/giờ đến dưới 200.000m3/giờ;

c) Chôn, lấp, đổ thải 3000kg đến dưới 4000kg chất thải có chứa thành phần nguy hại đặc biệt vượt ngưỡng chất thải nguy hại hoặc từ 12.000 kg đến dưới 16.000 kg đối với chất thải có chứa các thành phần nguy hại khác;

d) Xả nước thải, thải khí, bụi có chứa các thông số môi trường vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải, chôn, lấp, đổ thải chất thải mà gây tổng thiệt hại đối với tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác và thiệt hại đối với môi trường trị giá từ 100 triệu đồng đến dưới 200 triệu đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tiền từ 2 tỷ đồng đến 5 tỷ đồng hoặc phạt tù 3 năm đến 7 năm:

a) Xả nước thải có chứa các thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 5 lần trở lên hoặc có độ pH từ 0 đến dưới 2 hoặc từ 12,85 đến 14 trong trường hợp lưu lượng nước thải từ 5000m3/ngày đến dưới 8000m3/ngày;

b) Thải khí, bụi có chứa các thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 3 lần trở lên trong trường hợp lưu lượng khí thải từ 200.000m3/giờ đến dưới 300.000m3/giờ;

c) Chôn, lấp, đổ thải 4000kg đến dưới 5000kg chất thải có chứa thành phần nguy hại đặc biệt vượt ngưỡng chất thải nguy hại hoặc từ 16.000kg đến dưới 20.000kg đối với chất thải có chứa các thành phần nguy hại khác;

d) Xả nước thải, thải khí, bụi có chứa các thông số môi trường vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải, chôn, lấp, đổ thải chất thải mà gây tổng thiệt hại đối với tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác và thiệt hại đối với môi trường trị giá từ 200 triệu đồng đến dưới 500 triệu đồng.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tiền từ 5 tỷ đồng đến 7 tỷ đồng hoặc phạt tù 7 năm đến 12 năm:

a) Xả nước thải có chứa các thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 5 lần trở lên hoặc có độ pH từ 0 đến dưới 2 hoặc từ 12,85 đến 14 trong trường hợp lưu lượng nước thải từ 8000m3/ngày trở lên;

b) Thải khí, bụi có chứa các thông số môi trường nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải từ 3 lần trở lên trong trường hợp lưu lượng khí thải từ 300.000m3/giờ trở lên;

c) Chôn, lấp, đổ thải từ 5000kg trở lên chất thải có chứa thành phần nguy hại đặc biệt vượt ngưỡng chất thải nguy hại hoặc từ 12.000kg trở lên đối với chất thải có chứa các thành phần nguy hại khác;

d) Xả nước thải, thải khí, bụi có chứa các thông số môi trường vượt quy chuẩn kỹ thuật về chất thải, chôn, lấp, đổ thải chất thải mà gây tổng thiệt hại đối với tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác và thiệt hại đối với môi trường trị giá từ 500 triệu đồng trở lên.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50 triệu đồng đến 300 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

5. Pháp nhân phạm tội quy định tại Điều này thì bị phạt như sau:

a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này thì bị phạt tiền từ 2 tỷ đồng đến 4 tỷ đồng;

b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này thì bị phạt tiền từ 4 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng;

c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này thì bị phạt tiền từ 10 tỷ đồng đến 20 tỷ đồng hoặc bị tước quyền sử dụng giấy phép có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 2 năm;

d) Pháp nhân còn có thể bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 1 đến 3 năm

1. Người nào vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường gây thiệt hại về tính mạng, sức khỏe, tài sản của người khác hoặc thiệt hại về môi trường với tổng giá trị từ 100 triệu đồng đến 200 triệu đồng thì bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 500 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 2 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm.

2. Phạm tội gây thiệt hại có tổng giá trị từ 200 triệu đồng đến 500 triệu đồng thì thì bị phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 1 tỷ đồng, hoặc phạt tù từ 2 năm đến 7 năm.

3. Phạm tội gây thiệt hại có tổng giá trị từ 500 triệu đồng trở lên thì bị phạt tù từ 5 năm đến 10 năm.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 150 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm.

5. Pháp nhân phạm tội quy định tại Điều này thì bị phạt như sau:

a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này thì bị phạt tiền từ 500 triệu đồng đến 1 tỷ đồng;

b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này thì bị phạt tiền từ 1 tỷ đồng đến 2 tỷ đồng;

c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này thì bị phạt tiền từ 2 tỷ đồng đến 5 tỷ đồng hoặc bị tước quyền sử dụng giấy phép có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 2 năm;

d) Pháp nhân còn có thể bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 1 đến 3 năm

1. Người nào đưa vào lãnh thổ Việt Nam vật chất thuộc các trường hợp sau đây thì bị phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm:

a) Chất thải nguy hại có khối lượng từ 1000kg đến dưới 2000kg

b) Chất thải thông thường có khối lượng từ 10.000kg đến dưới 20.000kg

c) Phế liệu có chứa tạp chất nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật về ngưỡng chất thải nguy hại từ 2 lần trở lên với khối lượng từ 10.000kg đến dưới 20.000kg;

d) Hóa chất cấm có khối lượng từ 100kg đến 200kg trừ trường hợp được phép nhập khẩu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm phục vụ mục đích nghiên cứu khoa học, bảo đảm quốc phòng, an ninh, phòng, chống dịch bệnh.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tiền từ 1 tỷ đồng đến 2 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 2 năm đến 7 năm:

a) Chất thải nguy hại có khối lượng từ 2000kg đến dưới 5000kg

b) Chất thải thông thường có khối lượng từ 20.000kg đến dưới 50.000kg

c) Phế liệu có chứa tạp chất nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật về ngưỡng chất thải nguy hại từ 3 lần trở lên với khối lượng từ 20.000kg đến dưới 50.000kg;

d) Hóa chất cấm có khối lượng từ 200kg đến 500kg trừ trường hợp được phép nhập khẩu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm phục vụ mục đích nghiên cứu khoa học, bảo đảm quốc phòng, an ninh, phòng, chống dịch bệnh.

3. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây thì bị phạt tù từ 5 năm đến 10 năm:

a) Chất thải nguy hại có khối lượng từ 5000kg trở lên;

b) Chất thải thông thường có khối lượng từ 50.000kg trở lên;

c) Phế liệu có chứa tạp chất nguy hại vượt quy chuẩn kỹ thuật về ngưỡng chất thải nguy hại từ 3 lần trở lên với khối lượng từ 50.000kg trở lên;

d) Hóa chất cấm có khối lượng từ 500kg trở lên trừ trường hợp được phép nhập khẩu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền nhằm phục vụ mục đích nghiên cứu khoa học, bảo đảm quốc phòng, an ninh, phòng, chống dịch bệnh.

4. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 100 triệu đồng đến 500 triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cầm hàng nghề hoặc làm công việc nhất định từ 1 năm đến 5 năm

5. Pháp nhân phạm tội quy định tại Điều này thì bị phạt như sau:

a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này thì bị phạt tiền từ 1 tỷ đồng đến 5 tỷ đồng;

b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này thì bị phạt tiền từ 5 tỷ đồng đến 10 tỷ đồng hoặc tạm đình chỉ hoạt động từ 6 tháng đến 1 năm;

c) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này thì bị phạt tiền từ 10 tỷ đến 15 tỷ đồng hoặc bị tước quyền sử dụng giấy phép có thời hạn hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 6 tháng đến 3 năm.

d) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại Điều 79 của Bộ luật này thì bị tước quyền sử dụng giấy phép vĩnh viễn hoặc đình chỉ hoạt động vĩnh viễn;

đ) Pháp nhân còn có thể bị cấm kinh doanh, cấm hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định từ 1 năm đến 3 năm.

Tại Việt Nam, đơn vị được phân công soạn thảo ban đầu BLHS là Vụ Hình sự – Hành chính của Bộ Tư pháp. Bộ luật sau đó được trình lên Chính phủ và Chính phủ tiếp tục trình lên Quốc hội. Kết quả của quá trình này là các tội danh phi truyền thống thường được quy định rất chung chung, gây khó khăn cho việc áp dụng như đã phân tích trên. Hơn nữa, chu kỳ sửa đổi BLHS thường kéo dài hàng chục năm và người chủ động đề xuất sửa đổi thường là Bộ Tư pháp. Quy trình này khiến cho các quy định về tội phạm phi truyền thống, trong đó có tội phạm môi trường, thường không theo kịp nhu cầu điều chỉnh xã hội. Để khắc phục tình trạng này, BLHS của Việt Nam có thể bổ sung quy định cho phép các luật khác cũng được quy định về tội phạm và hình phạt, với điều kiện rằng các điều luật này phù hợp với chính sách và pháp luật hình sự của Việt Nam. Để bảo đảm điều này, BLHS có thể dành thêm một điều luật để sửa Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về nội dung liên quan đến quy trình xây dựng dự án Luật, theo đó, nếu Bộ Tư pháp không đồng tình thì các quy định về tội phạm và hình phạt trong các đạo luật khác sẽ không được trình ra Chính phủ và Quốc hội.