ThienNhien.Net – Ngày 23/09/2015, Viện Môi trường và Tài nguyên Thiên nhiên Tái tạo (Ibama) đã tạm thời từ chối yêu cầu cấp giấy phép hoạt động cho con đập Belo Monte do Tập đoàn Norte Energia không tuân thủ các yêu cầu giảm thiểu rủi ro và đền bù ảnh hưởng từ dự án.
Như vậy, thủy điện Belo Monte sẽ không thể tích nước vào hồ chứa để phát điện.
Ibama đã liệt kê 12 điểm không tuân thủ của dự án, trong đó bao gồm việc Norte Energia không hoàn thành việc di dời người dân ra khỏi khu vực bị ảnh hưởng trực tiếp bởi con đập, đặc biệt là cư dân trên các hòn đảo và ven sông Xingu. 20.000 người dân đã phải di dời mà không được đền bù thỏa đáng. Bộ Công Liên Bang Brazil (Brazil’s federal public ministry) đã gửi 23 đơn kiện dự án Belo Monte do không hoàn thành các yêu cầu giảm thiểu tác động môi trường và đền bù thỏa đáng. Trong đó, 6 đơn kiện bước đầu đã thành công.
Trong khi đó, Norte Energia khẳng định đây không phải là quyết định vĩnh viễn mà chỉ là yêu cầu chứng minh rằng dự án đã hoàn thành việc bồi thường cho người dân địa phương đối với các tác động từ con đập. Đại diện Tập đoàn khẳng định, công tác tái định cư sẽ được hoàn thành trong tuần tới.
Trước tuyên bố của Ibama, Giám đốc Chương trình Brazil của Tổ chức Sông ngòi Quốc tế (IR), ông Brent Millikan khẳng định quyết định trên sẽ là một phát súng trước làn sóng đầu tư vào những con đập hủy diệt trên dòng sông Amazon: “Chúng ta cần thừa nhận công lao to lớn của Ibama trong quyết định này, sau một thời gian dài thờ ơ lãnh đạm. Ibama cuối cùng đã thừa nhận Tập đoàn Norte Energia không tuân thủ các điều kiện cần thiết của dự án và thực sự hành động.”
Đập thủy điện Belo Monta có công suất dự kiến 11.200 MW, đủ đáp ứng nhu cầu điện năng cho 60 triệu người. Con đập này được cho là đã tạo ra một tiền lệ xấu: quyền con người bị áp chế, sinh kế bị hủy hoại. Thế nhưng sau khi đầu tư hàng tỷ tiền thuế,chính phủ Brazil sẽ không thể dừng lại một cách dễ dàng. Mặc những phản đối trước con đập Belo Monte, chính phủ nước này vẫn dự kiến xây dựng 60 con đập lớn trên Lưu vực sông Amazon trong vòng 20 năm tới. Chính phủ khẳng định sẽ rút ra bài học và không lặp lại lỗi lầm sau mỗi dự án.
Ibama cần cương quyết với quyết định vừa đưa ra và có những hành động cần thiết để đòi lại quyền lợi cho những người dân buộc phải di dời và mất đi sinh kế. Chính phủ Brazil cần tích cực hơn trong công tác bảo vệ lãnh thổ của những nhóm thiểu số, vốn đã phải chịu áp lực từ nạn phá rừng và khai khoáng trái phép. Những hậu quả đang treo lơ lửng trên đầu những dân tộc thiểu số, ngư dân và các nhóm địa phương cần được tiếp cận và giải quyết. Ngay sau khi có thông tin mới về con đập Belo Monte, Tổ chức Sông ngòi Quốc tế đã phát đi thông điệp trên trong bản thông cáo mới nhất.
