Phát hiện một loài khỉ titi mới

ThienNhien.Net – Một loài khỉ titi mới vừa được các nhà khoa học Peru phát hiện, công bố trên Tạp chí Bảo tồn linh trưởng (Primate Conservation).

Loài khỉ mới này được ông Jan Vermeer, Điều phối viên Chương trình Nghiên cứu linh trưởng của Proyecto Mono Tocón (một tổ chức phi chính phủ chuyên về bảo tồn tại Peru) và cộng sự phát hiện tại khu vực ngã ba sông Urubamba và sông Amazon đoạn qua Peru. Loài khỉ này được đặt tên khoa học là Callicebus urubambensis hay còn gọi là khỉ titi nâu Urubamba.

Khỉ Callicebusurubambensis có cơ thể và đuôi màu sẫm hơn nhiều so với các loài titi khác,toàn bộ khuôn mặt của chúng đều là màu đen. Đa số các loài khỉ titi đều có kích thước bằng một con mèo nhà, sống theo kiểu gia đình nhỏ và bảo vệ lãnh thổ của mình bằng tiếng hú. Tuy nhiên, mỗi loài titi đều một kiểu màu lông riêng; màu lông khác nhau được xem là đặc điểm tiến hóa và nhận dạng quan trọng của các loài khỉ titi.

Quá trình phát hiện loài mới

Khỉ nâu titi Urubamba lần đầu thu hút sự chú ý của Jan Vermeer qua mẫu hóa thạch tại Bảo tàng Lịch sử Thiên nhiên Hoa Kỳ. Mẫu hóa thạch này được phát hiện năm 1927, được xác định là của loài khỉ titi Callicebusbrunneus. Nghi ngờ thông tin này, ông Vermeer đã thay đổi phương pháp nghiên cứu để tìm câu trả lời chính xác.

Vermeer và cộng sự sử dụng Internet thay vì tiến hành nghiên cứu trên cơ sở thông tin từ các tài liệu và mẫu vật trong các viện bảo tàng như các nghiên cứu trước đó. Nhóm nghiên cứu đã thu thập được rất nhiều bức ảnh khỉ titi do các du khách thám hiểm rừng nhiệt đới đăng tải trên internet với nhiều thông tin giá trị.

Khi xem xét kỹ những bức ảnh, Vermeer nhận thấy mẫu hóa thạch của khỉ titi phát hiện năm 1927 không giống với loài Callicebus brunneus. Để làm rõ vấn đề này, nhóm nghiên cứu đã tiến hành một cuộc điều tra thực tế tại khu vực rừng Amazon thuộc Peru – nơi mẫu hóa thạch đang trưng bày tại Bảo tàng Lịch sử Thiên nhiên Hoa Kỳ được tìm thấy.

Chuyến khảo sát 6 tuần được các nhà khoa học tiến hành vào năm 2013 tại khu vực sông Madre do Dios (phần sông Amazon đoạn qua Peru) giao với sông Urubamba nhằm tìm hiểu về các loài khỉ titi trong khu vực.

Các nhà khoa học nhận thấy rằng đây là khu vực đặc biệt phong phú về đa dạng sinh học. Các dòng sông giúp phân hóa loài, đặc biệt với những loài không có khả năng bay hoặc bơi qua sông. Chiều rộng của sông và các loài cá ăn thịt sống trên những con sông tạo thành một rào cản tự nhiên hạn chế sự liên hệ giữa các loài với thế hệ con cháu của chúng, dẫn đến hình thành loài mới. Và các loài khỉ titi cũng không nằm ngoài quy luật này.

Sau chuyến khảo sát, các chuyên gia không chỉ tìm ra loài khỉ titi mới mà còn phát hiện dấu vết sự tồn tại của loài khỉ titi Toppin (Callicebus toppini) ở bờ phía tây của sông Urubamba được phát hiện từ hơn 100 năm trước và bị cho là đã tuyệt chủng.

Bảo tồn khỉ titi

Theo kết quả điều tra của nhóm nghiên cứu, khỉ nâu titi Urubamba phân bố trong một khu vực rừng dài khoảng 350km thuộc Peru. Nơi sinh sống của khỉ titi nâu Urubamba thuộc vùng lõi của rừng nguyên sinh và còn khá nguyên vẹn.

Một điều đáng ngạc nhiên là loài này không bị đe dọa tuyệt chủng như nhiều loài linh trưởng mới được phát hiện khác.

Tuy vậy, ông Vermeer cũng lưu ý rằng việc khai thác gỗ và săn bắt quy mô nhỏ cũng có thể ảnh hưởng tới loài linh trưởng mới này. Hơn nữa, chính phủ Peru đang ngày càng quan tâm đến nguồn tài nguyên dầu mỏ của khu vực.

Theo ông Vermeer, chính phủ Peru nên có biện pháp bảo vệ rừng và giám sát các hoạt động thăm dò dầu khí trong khu vực. Ban hành các chính sách buộc các công ty khai thác phải áp dụng các biên pháp ngăn chặn ô nhiễm môi trường và bồi thường những tác động tiêu cực với tự nhiên.

Phần mềm Giám sát rừng toàn cầu cũng chỉ ra suy thoái rừng ở một số khu vực kể từ năm 2000 và hoạt động khai khoáng cũng gia tăng trong thời gian gần đây.

“Môi trường sống của khỉ titi nâu Urubamba chưa gặp nguy hiểm vào thời điểm này. Tuy nhiên hoạt động khai thác vàng và khai thác gỗ trái phép đang diễn ra tràn lan ở phía đông nam Peru sớm muộn cũng ảnh hưởng tới môitrường sống của chúng.” – ông Vermeer nhận định.