ThienNhien.Net – Với “lá bùa” trong tay là Giấy phép dự án nạo vét duy tu tuyến luồng đường thủy nội địa Quốc gia kết hợp tận thu sản phẩm đoạn từ Km1+000 đến Km30+000 trên sông Cầu tại địa bàn tỉnh Bắc Ninh, Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu đã ồ ạt nạo vét, khai thác lòng sông Cầu theo kiểu… tận diệt.
Theo Quyết định số 170/QĐ-BTNMT ngày 27/1/2015 của Bộ TN&MT về việc phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường dự án của Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu thì tổng chiều dài các đoạn nạo vét là 5.075m, tổng khối lượng dự kiến nạo vét 145.642,23m3. Căn cứ vào điều kiện tự nhiên và đặc điểm địa chất công trình của đoạn cạn cần phải nạo vét, dự kiến phương án thi công nạo vét của Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu nêu rõ: Sử dụng tàu cuốc có thể khai thác được 100m3/h, để nạo vét các đoạn thích hợp với độ chặt của lớp đất nạo vét…
Theo quan sát thực tế tại các đoạn sông Cầu mà Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu đang nạo vét hoạt động rất rầm rộ như một đại công trường với hàng chục, hàng trăm con tàu ngược xuôi “ăn” cát suốt ngày đêm. Các tàu cuốc khai thác chuyên dụng thi nhau xúc cát lên, những con tàu hàng lớn “khổng lồ” có thể chứa đến 300-400 khối cát đỗ sát mạn để lấy cát. Đặc biệt, dù thực hiện chức năng “nạo vét”, tuy nhiên sản phẩm tàu cuốc lại xúc lên toàn cát, nếu có bùn đất, tạp chất, ngay lập tức được thả xuống dòng sông.
Theo người dân địa phương, chỉ tính đơn giản, Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu bán cát cho khách hàng ngay tại công trường với giá cát san lấp là 30.000 đồng/khối, cát xây dựng 50.000-80.000 đồng/khối. Như vậy với khối lượng cát được tàu cuốc khai thác 100m3/h thực hiện suốt ngày đêm thì công ty này thu hàng chục tỷ đồng từ việc khai thác cát mà cơ quan chức năng không thể kiểm soát nổi.
Theo lý giải của Bộ GTVT, đây là dự án kết hợp tận thu sản phẩm theo hình thức lấy thu bù chi, kinh phí tự huy động, không sử dụng vốn ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, tổng khối lượng dự kiến nạo vét 145.642,23m3 gồm các sản phẩm: cát xây dựng, bùn cát san lấp, bùn sét đều có thể làm vật liệu xây dựng và vật liệu san lấp với giá bán từ 30.000 – 80.000 đồng/m3. Như vậy, dự án không cần thu gom, xử lý chất thải phát sinh vì thế không tốn bất cứ khoản chi phí nào, tất cả sản phẩm nạo vét được đều bán “nóng” ngay tại công trường để thu lợi. Người dân cho rằng, Bộ GTVT cấp phép cho doanh nghiệp nạo vét như vậy chẳng khác gì cho phép doanh nghiệp hủy hoại lòng sông Cầu.
Về vấn đề trên, ông Nguyễn Tiến Trọng, cán bộ Phòng Quản lý dự án Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu cho biết: biện pháp thi công thường xuyên thay đổi, tùy chỗ nạo vét, có chỗ dùng tàu cuốc có chỗ dùng tàu ngoạm mới hót được sản phẩm.
Ông Nguyễn Tiến Trọng cũng xác nhận: “Theo như quan sát của phóng viên tàu cuốc cát chuyên dụng khai thác cát chảy vào tàu chứa 300-400 trăm khối cát tinh thì khai thác đó là đúng”. Trong khi đó, theo văn bản số 276/STNMT-NKS ngày 18-3-2015 của Sở TN&MT tỉnh Bắc Ninh báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh: Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu được Sở KH&ĐT tỉnh Bắc Ninh cấp giấy phép hoạt động ngày 12/5/2014; có ngành nghề kinh doanh: Khai thác đá, cát, sỏi, đất sét. Đối chiếu với quy định hiện hành của nhà nước, Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu có đủ tư cách pháp nhân, có chức năng ngành nghề liên quan để thực hiện dự án.
Với công trình quy mô và khối lượng cát, bùn đất sét thu được lớn như vậy, nếu Bộ GTVT muốn nạo vét đoạn sông Cầu cũng nên đưa dự án ra đấu thầu. Thế nhưng dự án này đã được chỉ định thầu giao Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu thực hiện trong khi hồ sơ năng lực của công ty này chưa từng được thể hiện ở một dự án tương tự, ngành nghề kinh doanh là khai thác chứ không phải nạo vét…?.
Trao đổi về vấn đề trên, ông Trần Văn Thọ – Cục phó Cục đường thủy nội địa Việt Nam cho biết: Cục Đường thủy nội địa Việt Nam có quyết định số 1253/QĐ-CĐTNĐ, ngày 23-10-2014 về việc chấp thuận hồ sơ đề xuất thực hiện dự án và giao cho Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu thực hiện. Nói về căn cứ để Cục Đường thủy nội địa ký hợp đồng với Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu ông Thọ cho biết, theo trình tự của Thông tư 37, công ty này đã gửi hồ sơ năng lực lên Bộ GTVT, tức là Bộ đã kiểm tra năng lực của Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu rồi mới chấp thuận chủ trương để cho công ty này làm. Theo đó, Cục Đường thủy nội địa Việt Nam có trách nhiệm giải quyết đề xuất của nhà đầu tư; phê duyệt hồ sơ thiết kế, hướng dẫn thực hiện đầy đủ thủ tục nạo vét, thanh thải vật chướng ngại, duy tu luồng theo quy định.
Cũng theo ông Thọ, hiện tại, đang bất cập về khối lượng khoáng sản đăng ký nạo vét, không sát thực tế và công tác thanh kiểm tra có vấn đề. Công tác tư vấn giám sát thực tế vi phạm thì phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, hay việc dân chưa bàn giao mốc giới mà doanh nghiệp đã khai thác…“Vì thế, thời gian tới, Cục Đường thủy nội địa sẽ trình lên Bộ GTVT điều chỉnh Thông tư 37. Cụ thể là bên cạnh các giải pháp về tăng cường giám sát, việc cần làm đầu tiên là xác định trữ lượng bùn cát trên các sông để có cơ sở về khối lượng cho phép nạo vét cũng như quản lý hoạt động nạo vét”, ông Thọ nhấn mạnh.
Liên quan đến vấn đề trên, Luật sư Nguyễn Hữu Thực (Đoàn luật sư Hà Nội) cho rằng: “Với lượng cát, bùn đất sét được khai thác và tiêu thụ ra ngoài thị trường quá lớn như hiện nay và chiếu theo Luật khoáng sản năm 2010, Công ty cổ phần Trục vớt luồng hạ lưu phải nộp tiền cấp giấy phép thăm dò khoáng sản lại cho Nhà nước”. Thế nhưng, lý giải của Bộ GTVT lại cho rằng: Tiền bán cát, bùn đất sét để bù đắp chi phí công ty đã bỏ ra thi công nạo vét đoạn sông… như vậy liệu có thỏa đáng…?
