ThienNhien.Net – Hải Dương hiện có 65 làng nghề với nhiều nghề phong phú, đa dạng từ đồ gỗ, chạm khắc gỗ, thêu ren, chế biến thực phẩm, bún, bánh đa, đến các làng nghề cơ khí, sản xuất hương, sản xuất vật liệu xây dựng. Hiện nay, tình trạng ô nhiễm môi trường làng nghề đang là vấn đề bức xúc với nhiều mức độ khác nhau. Hầu hết chất thải của các làng nghề chỉ được xử lý qua loa hoặc không qua xử lý mà xả thẳng ra môi trường sống, gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của người dân.
Tại làng nghề Tống Buồng, xã Thái Thịnh, huyện Kinh Môn, một trong những làng nghề làm bánh đa lâu đời, qua phân tích môi trường nước mặt của Trung tâm Quan trắc và Phân tích môi trường tỉnh cho thấy hàm lượng COD vượt từ 12-15 lần, TSS vượt từ 2-3 lần, Coliform vượt từ 11-19 lần, Amoni vượt từ 12-16 lần, Photphat vượt từ 26-31 lần tiêu chuẩn cho phép. Các hộ sản xuất chủ yếu bằng phương pháp thủ công truyền thống, chất thải qua ngâm gạo và sản xuất bánh đa được thải trực tiếp ra môi trường tự nhiên.
Ông Trần Văn Tuấn, thôn 2, xã Thái Thịnh, một trong những hộ sản xuất bánh đa từ nhiều năm nay cho biết: Toàn bộ nước thải của gia đình sau khi sản xuất không qua xử lý mà được thải trực tiếp ra hệ thống thoát nước chung của làng. Ông cũng cho biết thêm: đã có nhiều khóa tập huấn về bảo vệ môi trường làng nghề tại các hộ gia đình, tuy nhiên đến nay chưa có biện pháp nào được áp dụng tại đây và gia đình ông vẫn hàng ngày phải sống chung với ô nhiễm.
Cũng ở thôn 2, xã Thái Thịnh, gia đình anh Phạm Bá Công là một trong những gia đình đã mạnh dạn đầu tư được bể phốt để thu gom hệ thống nước thải trong sản xuất bánh đa của gia đình, cho biết: Hiện nay, trong làng chỉ có 3 – 4 nhà xây dựng được hệ thống thu gom nước thải sau sản xuất, còn lại đều xả thẳng ra hệ thống mương thoát chung của làng. Vì vậy, môi trường chung vẫn bị ô nhiễm và gia đình anh dù đã xây dựng được hệ thống thu gom nước thải vẫn phải sống chung với ô nhiễm.
Qua phân tích môi trường nước của Trung tâm Quan trắc và Phân tích môi trường tỉnh tại một số làng nghề như: gỗ Đông Giao, mộc Cổ Dũng thuộc huyện Kim Thành cho thấy hàm lượng các chất ô nhiễm vượt nhiều lần so với quy chuẩn. Cụ thể, hàm lượng Amoni vượt 36 – 42 lần, PO4 vượt 13,8 – 49 lần, hàm lượng COD vượt 1,3 – 2,8 lần, BOD5 vượt 1,3 – 2 lần, chất rắn lơ lửng vượt 6 – 8 lần, Coliform vượt 1,2 lần…
Bên cạnh đó, do sử dụng các loại nhiên liệu, hóa chất và vật tư trong công nghệ sản xuất vật liệu xây dựng, mộc, chế biến nông sản thực phẩm nên tỉ lệ khói, bụi tạo ra trong sản xuất tại nhiều làng nghề cũng gây ô nhiễm nghiêm trọng. Các làng nghề có mức độ ô nhiễm môi trường không khí cao như Mật Sơn, Trại Mới, Làng Tường thuộc thị xã Chí Linh, An Thủy, Dương Nham thuộc huyện Kinh Môn, Dưỡng Thái Bắc thuộc huyện Kim Thành, Tráng Liệt, Trại Như, Phương Độ thuộc huyện Bình Giang, Đông Giao, Lê Xá thuộc huyện Cẩm Giàng… Kết quả quan trắc 13 làng nghề năm 2014 cho thấy có 4/13 làng nghề có hàm lượng bụi TSP vượt Quy chuẩn cho phép, 3/13 làng nghề có hàm lượng bụi PM10 vượt quy chuẩn cho phép của QCVN 05:2013/BTNMT.
Ông Tạ Hồng Minh, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hải Dương cho biết: Công tác xử lý môi trường làng nghề gặp không ít khó khăn do công tác tuyên truyền về bảo vệ môi trường chưa thường xuyên, sâu rộng. Nguồn kinh phí cho bảo vệ môi trường làng nghề còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu. Bản thân các làng nghề có quy mô sản xuất nhỏ lẻ, phân tán, hệ thống thu gom chất thải còn ít và hạn chế nên khó thu gom vào các vị trí xử lý tập trung. Nhiều làng nghề đã được đầu tư, xây dựng hệ thống xử lý rác thải tập trung nhưng lại không có kinh phí để vận hành. Các Sở, ngành và chính quyền các địa phương cần có chính sách khuyến khích và đa dạng hóa đầu tư cho bảo vệ môi trường làng nghề như xã hội hóa việc xử lý môi trường làng nghề; xử lý nghiêm những cơ sở gây ô nhiễm môi trường, những cơ sở công nghệ cũ lạc hậu; tiếp tục nghiên cứu chuyển giao công nghệ sạch thân thiện với môi trường. Bên cạnh đó, cần lồng ghép chương trình bảo vệ môi trường làng nghề vào các chương trình mục tiêu quốc gia, có như vậy môi trường trong các làng nghề hiện nay mới sớm được cải thiện.
