ThienNhien.Net – Do lượng mưa năm 2014 giảm mạnh và đầu năm 2015 thấp, các nhà máy thủy điện phía thượng nguồn sông Vu Gia không xả nước về chống hạn hạ du, khiến nguồn nước tưới tiêu và sinh hoạt của Đà Nẵng đang đang trong tình trạng báo động, bởi sự xâm mặn sâu vào đất liền.
Mặn xâm nhập sâu
Ông Huỳnh Vạn Thắng – Phó Giám đốc Sở NN&PTNN TP. Đà Nẵng cho biết: “Năm nay, ngay từ những ngày đầu tháng 1/2015, mặn đã vào sâu trong đất liền, có ngày độ mặn lên đến 5% nên các trạm bơm trên các sông đều không đảm bảo nguồn nước để phục vụ tưới và sinh hoạt cho người dân”. Chỉ ra dòng sông bên cạnh, ông Tôn Thất Du – Phó Giám đốc Xí nghiệp Sản xuất nước của Nhà máy Nước Cầu Đỏ lo lắng, từ nhiều năm nay, dòng sông hầu như không còn màu trong xanh nữa, mà giống như màu bùn.
“Trong 2 tháng đầu năm 2015, có lúc độ đục “lập đỉnh” tới gần 1.800 NTU, nên phải liên tục theo dõi nước sông để chặn lại kịp thời và xử lý rất khó khăn. Vừa xác định liều lượng hóa chất đưa vào nước cho thích hợp, vừa thường xuyên vệ sinh, súc xả công trình lắng lọc. Do nước sông quá đục nên phải sử dụng phèn nhiều hơn để xử lý cho nước trong,và vì vậy mà liều lượng cũng cần phải rất tương thích mới đảm bảo để đưa nước về cho người dân sử dụng” – ông Tôn Thất Du nói.
Đục thì còn có thể xử lý được, còn khi độ mặn vượt ngưỡng, không còn cách nào khác, phải bỏ nguồn nước mặn để lấy nước từ một nguồn khác. Độ mặn tăng đột biến, phủ toàn bộ vùng hợp lưu sông Yên và sông Túy Loan đến đoạn qua Nhà máy Nước Cầu Đỏ, khiến cho hoạt động của Nhà máy nước Cầu Đỏ lao đao. Theo thống kê từ Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Đà Nẵng, từ đầu năm 2015 đến nay, trạm An Trạch đã bơm đến 1.500 giờ cho Nhà máy Nước Cầu Đỏ. Đặc biệt, vào những ngày nắng nóng cực đỉnh mùa hè vừa qua, trạm bơm hoạt động liên tục từ 0 giờ hằng ngày. Thời gian bơm này được xem là gấp 2-3 lần so với mọi năm. Điều này làm tăng chi phí sản xuất nước ở Nhà máy nước Cầu Đỏ, vì nơi này vừa phải mua nước thô, vừa tiêu thụ nhiều điện năng hơn.
Các nhà quy hoạch cho rằng, Đà Nẵng sẽ phải đối mặt với áp lực nghiêm trọng liên quan đến nguồn nước trong thập kỷ này và các thập kỷ tới do sự phát triển kinh tế và gia tăng dân số, do nhu cầu sử dụng nước ở khu vực thượng nguồn. Theo Viện Chuyển đổi môi trường và xã hội, dân số của Đà Nẵng hiện khoảng 1.000.000 người. Các dự báo dựa trên quy hoạch tổng thể đô thị chỉ ra rằng, nguồn nước sạch sinh hoạt và nước ăn uống của Đà Nẵng sẽ không thể đáp ứng nhu cầu vào những năm tới và sẽ chỉ đáp ứng nhu cầu được dưới 50% nhu cầu của năm 2025.
Khó khăn trong xử lý nguồn nước
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường TP. Đà Nẵng, Đà Nẵng đang gánh chịu những tác động của thiên tai đến hoạt động của con người, môi trường sống nói chung và đặc biệt là tài nguyên nước nói riêng. Nguồn nước cung cấp cho ăn uống, sinh hoạt, nông nghiệp công nghiệp và dịch vụ trên địa bàn thành phố chủ yếu lấy từ nguồn nước của sông Vu Gia, nước chảy về sông Yên, về sông Cầu Đỏ và cung cấp nước cho nhà máy cầu Đỏ. Các năm trước, nguồn nước tại sông cầu Đỏ bị nhiễm mặn ít. Tuy nhiên, đến năm 2014 thì vấn đề nhiễm mặn nguồn nước trở nên nóng bỏng và đến nay thì trở nên đặc biệt nghiêm trọng. Cụ thể, số ngày nước bị nhiễm mặn vượt quá tiêu chuẩn cho phép trong năm 2012 là 87 ngày, nhưng từ đầu năm 2013 đến nay, số ngày nước cầu Đỏ bị nhiễm mặn luôn ở mức 150 đến 170 ngày.
Nước sông Cầu Đỏ bị nhiễm mặn nghiêm trọng liên tục, cho nên ngay từ đầu năm 2015, Công ty TNHH MTV cấp nước Đà Nẵng (DAWACO) đang rất lo lắng về tình trạng nguồn nước đầu vào để lọc cho người dân sử dụng và công ty đã phải chuyển từ việc lấy nước thô tại vị trí sông Cầu Đỏ ở phường Hòa Thọ Tây (quận Cẩm Lệ), sang vận hành bơm nước liên tục từ trạm bơm phòng mặn của đập An Trạch nằm trên địa bàn xã Hòa Tiến (huyện Hòa Vang), cách nhà máy gần 10 km. Nhưng mực nước ở đập dâng An Trạch cũng đạt thấp, dao động ở mức 1,6 đến 1,8 m. Trong khi mực nước cần thiết để đạt độ an toàn cho trạm bơm hoạt động là từ 1,8 đến 2 m, mặc dù đã đóng kín toàn bộ các cửa xả của hệ thống đập An Trạch là Hà Thanh, Bàu Mít và Thanh Quýt.
Thực trạng thiếu nguồn nước do nhiễm mặn ở hạ lưu sông Vu Gia và sông Yên đổ về TP. Đà Nẵng có nhiều nguyên nhân. Theo Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Đà Nẵng Huỳnh Vạn Thắng, có ba nguyên nhân chính, ngoài lượng mưa năm 2014 giảm mạnh và đầu năm 2015 thấp, còn có nguyên nhân các Nhà máy thủy điện phía thượng nguồn sông Vu Gia không xả nước về chống hạn hạ du sông Vu Gia và nhánh sông Quảng Huế bị mở rộng do lũ lụt gây ra, làm lưu lượng nước từ sông Vu Gia chảy về sông Thu Bồn tại ngã ba Giao Thủy nhiều hơn so với những năm trước.
