ThienNhien.Net – Ngay từ đầu năm 2015 người dân xã Tam Lãnh, huyện Phú Ninh, Quảng Nam đón nhận một tin không vui là vào lúc 12 giờ ngày 1-1, tại khu vực núi Kẽm, thôn Bồng Miêu, xã Tam Lãnh đã xảy ra vụ sập hầm khai thác vàng trái phép làm 2 người tử nạn. Điều đáng nói là tình trạng khai thác vàng trái phép tại địa phương lâu nay vẫn là bài toán nan giải.
Bất lực
Sáng ngày 4-1, ông Bùi Quang Minh, Chủ tịch UBND xã Tam Lãnh xác nhận với phóng viên Đại Đoàn Kết: “Tại mỏ vàng Bồng Miêu có hàng trăm hang động mà người Pháp trước đây khai thác vàng để lại, hầm hố lâu đời nứt nẻ rất hiểm nguy. Cho dù chính quyền địa phương nghiêm cấm người dân vào đây và thường xuyên tổ chức truy quét, thế nhưng vàng tặc vẫn tìm cách vào đây ăn, ở tại chỗ và khai thác vàng trái phép, hiểm nguy thật khó lường”.
Còn hai người xấu số nói trên là Nguyễn Văn Minh (43 tuổi) và Cao Minh Tâm (35 tuổi), đều là người dân xã Tam Lãnh. Ông Nguyễn Văn Thanh, Trưởng Công an xã cho biết: Nơi các phu vàng bị sập hầm là khu vực Ngách Gió cũng là một nhánh hầm lò có từ thời Pháp. Nơi đây có độ sâu khoảng 600 mét. Tại đây vào tháng 5-2013 từng xảy ra vụ sập hầm khiến 3 phu vàng tử nạn. Cách đây không lâu, UBND tỉnh Quảng Nam đã cử lực lượng dùng 50 kg thuốc nổ đánh sập một số miệng hầm vào các hang động này nhưng các phu vàng vẫn tìm được đường vào bên trong. Do hầm hố nhiều ngõ ngách, nên rất khó khăn cho việc truy quét, đẩy đuổi.
Ở Tam Lãnh đã xảy ra nhiều vụ sập hầm, sập núi khiến nhiều phu vàng tử nạn. Như vụ sạt lở núi tại núi Sũng Mùn, xã Tam Lãnh khiến 6 phu vàng bị vùi lấp và tất cả đều tử nạn. Còn tại các hang động trong khu vực mỏ vàng Bồng Miêu cứ thi thoảng lại xảy ra sập hầm làm chết người. Càng đáng lo chỉ tính từ tháng 4-2013 đến nay tại Quảng Nam đã xảy ra trên 10 vụ sập hầm vàng, cướp đi sinh mạng ít nhất 15 người. Trong đó Bồng Miêu là một điểm nóng.
Chủ tịch UBND xã Tam Lãnh – Bùi Quang Minh, thừa nhận: Khai thác vàng trái phép là nỗi lo lắng của chính quyền địa phương vì nó tồn tại lâu dài mà không cách gì chấm dứt được.
Phu vàng là những người nghèo
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng người dân khai thác vàng trái phép. Trong đó, nổi bật lên nhất là do nghèo, do thiếu công ăn việc làm, do không có đất sản xuất. Lãnh đạo địa phương cũng thừa nhận, thiếu đất sản xuất là vấn đề nan giải nhất. Tam Lãnh là xã vùng núi, đất sản xuất rất ít, trong khi đó nhà nước đã cấp 365 ha đất trên địa bàn cho Công ty TNHH Khai thác vàng Bồng Miêu càng dẫn đến tình trạng người dân thiếu đất sản xuất. Những chương trình đào tạo nghề cũng chưa được triển khai mạnh mẽ, những công nhân của Công ty Vàng Bồng Miêu mất việc làm chưa được đào tạo chuyển đổi nghề và với nhiều lý do khác để mưu sinh nên người dân địa phương và các nơi khác đã đổ về đây khai thác vàng trái phép.
Như gia đình của hai người tử nạn nói trên đều thuộc diện khó khăn. Theo Chủ tịch UBND xã Tam Lãnh – Bùi Quang Minh: “Anh Minh thì nuôi hai 2 con còn nhỏ đang theo học phổ thông. Anh Tâm cũng có 3 con, trong đó 2 con nhỏ đang học mẫu giáo”. Hàng xóm của các gia đình này cũng xác nhận, cuộc sống của gia đình 2 nạn nhân rất khó khăn. Bà Nguyễn Thị Phương người hàng xóm của các nạn nhân cho biết: “Vợ chồng nó nói với tôi, Tết đến nơi rồi mà túng quá nên mới rủ đi bòn vàng mong kiếm ít tiền sắm Tết lo cho các con. Thế mà tai nạn ập đến. Giờ các cháu bơ vơ tội quá!”.
Trưởng Công an xã Tam Lãnh – Nguyễn Văn Thanh cũng xác nhận: Những phu vàng trái phép là dân nghiệp dư, có cuộc sống khó khăn và do đất sản xuất ít, thời gian nông nhàn nhiều họ tranh thủ đi mót vàng. Đẩy đuổi thì họ trốn, họ nghỉ, xong truy quét thì họ lại tiếp tục làm, xã quá ít người làm sao ngày nào cũng tổ chức truy quét được.
Khi thác vàng trái phép thì an toàn lao động hầu như phu vàng không tính đến. Đó là chưa kể còn có nhiều hệ lụy khác như những cánh rừng nguyên sinh bị tàn phá, những dòng sông nhiễm hóa chất do vàng tặc dùng để tuyển vàng và vấn đề an ninh trật tự tại địa phương… Nhưng có một điều đáng buồn là dù có khai thác vàng trái phép thì những phu vàng này cũng không thể đổi đời được mà nhiều khi trả giá bằng chính mạng sống của mình.
