ThienNhien.Net – Thời gian gần đây, đoạn thượng nguồn sông Mã chảy qua huyện Quan Hóa, tỉnh Thanh Hóa ngày đêm bị các tàu cuốc công suất lớn đục khoét để đào đãi vàng sa khoáng trái phép. “Vàng tặc” ung dung oanh tạc, đã và đang “băm nát” nơi thượng nguồn sông Mã một cách ngang nhiên như không hề vấp phải rào cản nào từ cơ quan chức năng và chính quyền địa phương.
Theo thông tin phản ánh của người dân về tình trạng xuất hiện nhiều tàu cuốc công suất lớn đào đãi vàng trái phép trên sông Mã đoạn chảy qua huyện Quan Hóa, PV Báo Tài nguyên & Môi trường đã vượt hơn 200 km từ thành phố Thanh Hóa, rồi men theo tuyến đường “đau khổ” Quốc lộ 15A và ngược dòng sông Mã theo dấu “vàng tặc”. Tờ mờ sáng, chúng tôi đã sẵn sàng lên đường, xuyên màn sương còn chưa tan dưới cái lạnh cắt da cắt thịt của miền sơn cước, gió rét táp vào mặt, tay chân làm chúng tôi cứng đờ vì lạnh.
Cách không xa thị trấn Quan Hóa, là bản Khằm, xã Hồi Xuân, ngay sát bờ sông một tàu cuốc cỡ nhỏ đang núp dưới những rặng luồng. Một người dân khai thác luồng ngay tại bản Khằm xác nhận đây là một trong những chiếc tàu cuốc trước kia từng đào đãi vàng ở sông Mã nhưng không hiểu vì lý do gì mấy tháng nay được đánh về neo ở đây và tạm dừng hoạt động. Tiếp tục theo Quốc lộ 15A, con đường đang được mở rộng, đất đá ngổn ngang, bụi mù mịt khắp một tuyến đường. Chừng hơn 15 km, lúc này trời đã rõ mặt người, tại khu vực bản Đỏ, xã Phú Thanh, chiếc tàu quốc giữa sông đang phát ra những âm thành chát chúa, chạy đảo một hình vòng cung như khởi động cho một ngày làm việc mệt nhọc. Từ trên đường, chúng tôi dõi theo quan sát, rồi dùng thiết bị ghi hình nhưng hình như có sự phối hợp từ trước của “vàng tặc” chỉ ít phút sau chiếc tàu cuốc này đảo sang bờ sông bên kia cách xa tầm nhìn của chúng tôi rồi tắt máy.
Vẫn còn một điểm nóng phía trên thượng lưu nhưng PV vẫn quyết tâm “mục sở thị” sự lộng hành của “vàng tặc” nơi đây. Quyết tâm được đền đáp khi tại bản Mỏ, bản Tam, xã Phú Xuân hai tàu cuốc công suất lớn cùng máy xúc, máy bơm hỏa lực cao đang được các đối tượng sử dụng để đào đãi vàng sa khoáng trái phép của mình. Lần này, chúng tôi đi vòng lên sườn núi, mọi hoạt động của “vàng tặc” được diễn ra một cách ngang nhiên, ung dung như chốn không người? Chiếc tàu cuốc miệt mài sàng đãi từng lượt cát sỏi, đất đá được múc lên từ lòng sông, ngay sát là chiếc tàu có lắp đặt hệ thống bơm, tời kéo được neo chặt vào lòng sông, từng lượt phu vàng chăm chú dõi theo sự hoạt động của đôi tàu này, thậm chí có phu còn tận dụng đãi thủ công ngay sát tàu quốc. Ngay mép bờ sông là máy xúc có nhiệm vụ múc gọn và khoanh định những vị trí được đánh giá “tiềm năng” bằng những thùng phuy gắn với nhau bằng dây thép một cách chắc chắn. Còn sông Mã bị thu hẹp bởi những ụ, cồn cát sỏi mà “vàng tặc” đào xới suốt một thời gian dài.
Một người dân bản Mỏ cho biết: Việc đào đãi vàng sa khoáng trái phép ở đây đã diễn ra từ lâu nhưng mấy tháng trước họ nghỉ, rồi mới làm lại gần một tháng nay. Việc khai thác vàng trái phép vừa gây ô nhiễm tiếng ồn, vừa gây bất ổn tình hình an ninh trật tự vừa gây cản trở hoạt động của tàu thuyền, bè luồng kinh doanh buôn bán. Các đối tượng khai thác đến từ khắp các nơi từ dân bản địa, đến thành phố Thanh Hóa, thậm chí có cả Hòa Bình.
Trao đổi với PV Báo Tài nguyên & Môi trường về vấn đề này, ông Đỗ Minh Việt – Chánh văn phòng UBND huyện Quan Hóa cho rằng: Huyện đã chỉ đạo, nghiêm cấm dừng và lâu nay đã không hoạt động. Thế nhưng, khi những hình ảnh được PV đưa ra thì ông Việt lại viện dẫn rằng có thể dự án làm đường Quốc lộ 15A đang dang dở, nên các đối tượng này lợi dụng tình hình máy móc lộn xộn để làm. Sau khi vị CVP liên hệ với cấp dưới là ông Hà Hồng Quản – Chủ tịch UBND xã Phú Xuân thì câu trả lời mà PV nhận được là: Tàu cuốc đang di dời chứ không khai thác?
Được biết, ngày 16/07/2014, Đoàn kiểm tra UBND huyện Quan Hóa đã có Biên bản kiểm tra hiện trường số 03/BB – KTKS về việc khai thác khoáng sản tại bản Mỏ xã Phú Xuân. Nội dung biên bản ghi rõ: Trong thời gian tháng 04/2014 đội tàu cuốc có hoạt động tại bản Bá khoảng 15 ngày, từ ngày 12/07/2014 tàu di dời lên neo đậu tại bản Mỏ và đội tàu cuốc tại xã Phú Xuân không có loại giấy tờ nào liên quan được phép khai thác khoáng sản trên địa bàn huyện. Việc khai thác khoáng sản của đội tàu này trong thời gian qua là trái pháp luật và nghiêm cấm không được tiến hành khai thác tiếp. Đồng thời yêu cầu đội tàu này tháo dỡ, di dời khỏi địa phận huyện Quan Hóa chậm nhất là 15 ngày. Giao cho UBND xã Phú Xuân giám sát, chỉ đạo thực hiện. Chẳng hiểu xã Phú Xuân, giám sát, kiên quyết xử lý đến đâu khi hơn 5 tháng qua đội tàu cuốc này vẫn tung hoành và ngang nhiên khai thác trong khi chỉ cách UBND xã chừng 200 m. Phải chăng đã có sự tiếp tay cho “vàng tặc” lộng hành từ phía chính quyền địa phương?
Đề nghị Sở TN&MT, UBND tỉnh Thanh Hóa vào cuộc xử lý nghiêm những cá nhân để xảy ra sai phạm trên mang lại bình yên cho dòng sông Mã.
