ThienNhien.Net – Đã có rất nhiều bằng chứng rõ ràng về ảnh hưởng của con người tới hệ sinh thái và môi trường tự nhiên. Nghiên cứu mới đây về ảnh hưởng của hoạt động khai mở đường xá tới đa dạng sinh học đăng trên Tạp chí Kỷ yếu của Hội Hoàng gia Anh quốc (Proceedings of the Royal Society) góp thêm vào những bằng chứng này.
Để xác định chính xác tác động của mạng lưới đường giao thông tới các loài động vật, các tác giả đã tập trung nghiên cứu ảnh hưởng của hệ thống đường xá đến các loài chim ở khu vực rừng Amazon thuộc Brazil. Sở dĩ, nhóm nghiên cứu chọn khu vực này vì nơi đây có mạng lưới đường bộ tăng gần 17.000km trong vòng 3 năm từ 2004 tới 2007.
Kết quả nghiên cứu cho thấy có tỉ lệ nghịch giữa mật độ các con đường và sự phong phú của các loài chim, nói cách khác, nơi nào càng ít đường xá thì càng có nhiều loài chim sinh sống. Theo nhóm tác giả, mật độ đường giao thông thậm chí còn ảnh hưởng nhiều đến sự đa dạng của các loài hơn cả mật độ che phủ rừng.
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu còn nhận thấy mật độ các con đường còn ảnh hưởng đến chất lượng thành phần các loài chim. Trong một khu vực nhất định, mật độ đường xá ít thì số lượng các loài quý hiếm cũng tăng lên.
Theo các tác giả, mạng lưới đường giao thông có thể ảnh hưởng trực tiếp tới sự suy giảm đa dạng sinh học do tai nạn giao thông với động vật, sự xáo trộn điều kiện sống hoặc ảnh hưởng gián tiếp thông qua các yếu tố tác động tiêu cực tới môi trường và hình thành hàng rào ngăn cản việc di chuyển, giao phối để duy trì nòi giống.
“Mạng lưới đường xá cũng làm giảm chất lượng môi trường sống của động vật, tạo điều kiện cho con người dễ tiếp cận các hệ sinh thái vùng ven, gia tăng cơ hội khai thác gỗ chọn lọc và săn bắt thú rừng; tăng nguy cơ cháy rừng và tạo ra hiệu ứng tranh chấp ở các vùng giáp ranh giữa các con đường và môi trường tự nhiên” – Các nhà nghiên cứu cho biết thêm.
Từ nghiên cứu này, nhóm tác giả đưa ra 3 cơ chế tác động đặc biệt của mạng lưới đường xá tới môi trường tự nhiên bao gồm phân tán và tạo rào cản đối với sự di chuyển của các loài; làm thay đổi môi trường tự nhiên như thay đổi vi khí hậu, làm lệch độ sáng và độ che phủ của tán rừng; và là công cụ cho các hoạt động ảnh hưởng tiêu cực đến rừng như khai thác gỗ, săn bắn.
Nhóm nghiên cứu khẳng định đường xá không chỉ là dấu hiệu cho việc đánh mất môi trường tự nhiên nói chung mà còn có liên hệ trực tiếp tới việc suy giảm đa dạng sinh học, mật độ đường xá có thể trở thành dấu hiệu cảnh báo sớm, là nguyên nhân làm gia tăng nguy cơ tuyệt chủng của các loài.
Đây là một nghiên cứu có giá trị vì tính độc lập của nó. Thay vì cố gắng tính toán, đánh giá độ che phủ rừng và sự suy thoái môi trường thông qua các hình ảnh vệ tinh, thì với kết quả từ nghiên cứu này, chỉ riêng việc xác định mật độ các con đường cũng có thể giúp chúng ta tìm ra các khu vực cần tập trung bảo tồn.
