ThienNhien.Net – Ngày 10/09, Liên minh Cứu sông Mê Kông (Save the Mekong Coalition – StM) đã gửi một bức thư tới Thủ tướng chính phủ bốn nước tiểu vùng sông Mê Kông để bày tỏ những quan ngại liên quan tới quá trình thực hiện thủ tục Thông báo, Tham vấn và Đồng thuận trước (PNPC) và quy trình ra quyết định xây dựng đập thủy điện Don Sahong ở khu vực Nam Lào.
Bức thư của Liên minh viện dẫn kết của nhiều nghiên cứu cho rằng một khi được xây dựng, thủy điện Don Sahong sẽ có ảnh hưởng lớn tới các loài cá và tập quán di cư của chúng trong toàn lưu vực sông Mê Kông, đe dọa tới an ninh lương thực và sinh kế của hàng triệu dân, ảnh hưởng đến kinh tế và làm mất ổn định chính trị trong khu vực do những thất bại trong hợp tác sử dụng dòng sông chung.
Liên Minh cũng đồng thời cáo buộc Lào hiện vẫn khăng khăng giữ ý định đẩy nhanh tiến độ xây dựng đập Don Sahong ngay cả trong quá trình đệ trình lên MRC để thực hiện PNPCA. Bằng chứng là trong khi Chính phủ Lào tuyên bố đã dừng hẳn việc xây dựng thì công ty Mega First Corporation Berhad, đơn vị đầu tư phát triển dự án, tuyên bố rằng quá trình xây dựng vẫn đang được triển khai.
Liên minh Cứu sông Mê Kông cho rằng Lào đang miễn cưỡng tuân thủ Hiệp định Mê Kông năm 1995 và dùng việc đệ trình thủ tục PNPCA nhằm hợp pháp hóa hành động xây đập trên dòng chính của mình. Chính vì vậy, Liên minh bày tỏ lo ngại rằng quá trình tham vấn trước này sẽ không mang lại ý nghĩa và Don Sahong sẽ vẫn sẽ được tiến hành theo tiền lệ xấu của đập Xayaburi.
Liên minh Cứu sông Mê Kông khẳng định quá trình tham vấn trước đối với việc xây dựng đập Xayaburi là một thất bại vì đã hạn chế sự tham gia của các bên liên quan, bỏ qua nhiều tiếng nói quan trọng, đặc biệt là tiếng nói của cộng đồng địa phương ở Campuchia, Lào, Thái Lan và Việt Nam.
Hơn nữa, Liên minh cũng cho rằng tính pháp lý của toàn bộ quá trình PNPCA cho thủy điện Xayaburi bị phá hủy khi Chính phủ Lào vẫn tiến hành xây dựng bất chấp những quan ngại từ Campuchia, Việt Nam cũng như chưa đạt được sự đồng thuận giữa bốn chính phủ.
Theo Liên minh, nếu thủ tục PNPCA không được thay đổi, thì quá trình tham vấn đối với dự án Don Sahong có khả năng sẽ nối tiếp thất bại từng xảy ra với Xayaburi.
Liên minh Cứu sông Mê Kông kêu gọi lãnh đạo các chính phủ ngay lập tức dừng quá trình tham vấn trước cho đập Don Sahong và giải quyết lỗ hổng nghiêm trọng trong PNPCA vốn đang là rào cản đối với việc tham gia và tham vấn các bên liên quan, các cộng đồng bị ảnh hưởng; đồng thời dành thêm thời gian để hoàn thiện nghiên cứu về các tác động của các con đập trên dòng chính.
Theo Liên minh, tiếng nói của cộng đồng phải được ưu tiên trong bất kỳ quá trình ra quyết định nào liên quan đến việc xây dựng các đập trên sông Mê Kông. Cộng đồng địa phương bị ảnh hưởng cần được biết cách thức tham gia vào quá trình ra quyết định và việc tham gia của họ sẽ ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định như thế nào. Quyền từ chối dự án của cộng đồng cũng phải được thừa nhận – Liên minh khuyến nghị.
| Liên minh Cứu sông Mê Kông cho rằng MRC và các chính phủ thành viên cần phải thừa nhận rằng bất kỳ quá trình tham vấn cộng đồng nào về các đập thủy điện trên sông Mê Kông cũng phải thỏa mãn các tiêu chí tối thiếu sau:• Tham vấn phải diễn ra trước khi quyết định tiến hành một dự án. Không tiến hành xây dựng và không ký kết thỏa thuận xây dựng nào trong quá trình tham vấn.• Có tiêu chí rõ ràng khi ra quyết định về thiết kế, phạm vi và quy mô, cũng như tính khả thi của dự án cần được phát triển và công bố rỗng rãi trước khi tham vấn. Các tiêu chí này cần được cập nhật dựa trên ý kiến thu thập được trong các cuộc tham vấn.
• Các chính phủ thành viên MRC phải nêu rõ cam kết của họ ngay từ đầu quá trình, để đảm bảo thỏa thuận giữa bốn quốc gia – dựa trên tham vấn có sự tham gia – về cách thức tiến hành. • Thông tin đầy đủ, bao gồm một bản đánh giá tác động môi trường xuyên biên giới và thiết kế dự án cuối cùng phải được phát hành trước các cuộc tham vấn. Mọi thông tin liên quan phải được dịch ra các ngôn ngữ của tất cả các quốc gia ven sông và mọi tài liệu phải được xem xét ngang hàng để đảm bảo tính khách quan. • Ủy ban sông Mê Kông các quốc gia có trách nhiệm đảm bảo đầy đủ đại diện các nhóm cộng đồng trong quá trình tham vấn. Mọi cộng đồng ven sông Mê Kông phải được mời tham gia vào các cuộc tham vấn. MRC, các chính phủ thành viên và/hoặc các đối tác phát triển phải cung cấp nguồn lực đầy đủ để đảm bảo sự tham gia đầy đủ từ các cộng đồng lưu vực Mê Kông. • Các phản hồi và những mối quan tâm của cộng đồng người dân Mê Kông phải được giải quyết minh bạch và đặt ra tiêu chí rõ ràng để những ý kiến này có tầm ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định cuối cùng. • Quy trình và tiêu chuẩn tham vấn phải như nhau trong tất cả các quốc gia thành viên MRC để đảm bảo rằng mối quan tâm của tất cả các nước được nêu ra, ghi nhận và xem xét như nhau; điều này có thể được đảm bảo bằng cách để một bên thứ ba tham gia giám sát và theo dõi quá trình này. |
