ThienNhien.Net – Thư từ bị rò rỉ của Nhóm Ngân hàng thế giới (WBG) mới bị tờ báo Observer (Anh) phát giác cho thấy các khoản vay của WBG có thể trở nên dễ tiếp cận hơn và có thể dẫn tới việc các tiêu chuẩn môi trường, xã hội bị hạ thấp trong các dự án được tài trợ.
Là thể chế phát triển lớn nhất thế giới, WBG mỗi năm cung cấp các khoản vay và tài trợ trị giá khoảng 50 tỷ USD cho hơn 100 quốc gia trên thế giới với mục tiêu xóa đói giảm nghèo. Thể chế này cũng liên tục bị chỉ trích vì chính sách cho vay gây ra các tác động môi trường, xã hội và vì nó bị chi phối bởi các quốc gia công nghiệp.
Các tiêu chuẩn và điều kiện nghiêm ngặt để được cho vay và nhận tài trợ đã được WBG thiết lập sau khi thể chế này gặp bê bối với một loạt dự án phá hủy môi trường trong những năm 1980-1990, như dự án đập Narmada ở Ấn Độ và các dự án đồn điền dầu cọ ở Indonesia.
Tuy nhiên, WBG bao gồm cả Cơ quan Tài chính Quốc tế (IFC), Ngân hàng Quốc tế Tái thiết và Phát triển, Hiệp hội Phát triển Quốc tế đang trong quá trình cải tổ với mong muốn cân đối lại các chính sách an toàn và các tiêu chuẩn môi trường, xã hội giữa các cơ quan tín dụng công và tư của mình.
Từ năm 2012 WBG đã bắt đầu rà soát và đánh giá lại các chính sách bảo vệ để có những điều chỉnh và cập nhật cần thiết. Bản Dự thảo đánh giá dự kiến được đệ trình lên Ban Giám đốc Ngân hàng cuối tháng này hiện đang trong giai đoạn hoàn thiện và chưa được công bố.
Tuy nhiên, thư từ trao đổi giữa các cán bộ cấp cao của WBG bị rò rỉ đang khiến các nhà môi trường và các nhà vận động vì quyền con người quan ngại rằng bản dự thảo này đang hạ thấp các điều kiện cho vay nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc dải ngân hơn 50 tỷ USD mỗi năm trong các dự án năng lượng, khai mỏ, giao thông vận tải và trồng trọt.
Các bức thư được Observer tiết lộ cho thấy các nhân vật cao cấp ở WBG đã lo ngại rằng các quy định “nhẹ tay” của WBG có thể dẫn đến việc gia tăng các dự án “có vấn đề”. Những người phản đối bản dự thảo cũng quan ngại rằng chính sách mới có thể mở cửa cho các dự án phá hủy môi trường và thiếu những bảo vệ cần thiết đối với các cộng đồng bị ảnh hưởng bởi dự án.
Trong một bức thư bị rò rỉ, Ana Revenga, Phó chủ tịch phụ trách vấn đề xóa đói giảm nghèo của Ngân hàng viết: “Có vẻ như Ngân hàng đang quan tâm đến việc cho vay nhiều hơn vì thế đã hạ thấp các tiêu chuẩn… Điều này có thể dẫn đến việc gia tăng các dự án bê bối và các vụ hủy bỏ dự án”.
Các trao đổi thư từ cũng cho thấy các nhà quản lý ngân hàng mong muốn gia tăng các khoản vay và theo họ các tiêu chuẩn hiện tại gây phiền hà và khó khăn cho đối tượng vay vốn. Theo bình luận của của Ana Revenga, với dự thảo chính sách này, cơ chế giám sát và trách nhiệm giải trình của ngân hàng bị giảm sút. Rõ ràng ngân hàng đã có kế hoạch chuyển trách nhiệm giám sát các dự án cho quản lý các quỹ cổ phần tư nhân và các ngân hàng thương mại.
Các bức thư cũng cho thấy WB có thể mở rộng việc sử dụng “đền bù đa dạng sinh học” – nghĩa là để mặc các nhà phát triển dự án phá hủy thiên nhiên ở một khu vực miễn là họ có thể đền bù lại ở khu vực khác.
Ngoài ra, các bức thư bị rò rỉ khác cũng cho thấy các lãnh đạo của WB lo ngại rằng các tiêu chuẩn môi trường sẽ bị buông lỏng nếu Bản dự thảo này đi vào thực tế và sẽ dẫn đến nhiều vấn đề cùng chi phí phát sinh. “Một vài cách diễn đạt (của dự thảo) có thể làm suy yếu trầm trọng các chính sách an toàn hiện hành nhằm bảo vệ môi trường sống tự nhiên – Zloubida Allaoua, Phó Chủ tịch về phát triển bền vững của Ngân hàng cho biết. Trong khi Mohamed Qureshi, Giám đốc Chiến lược của Ngân hàng đặt câu hỏi: “Tại sao các vấn đề cấp thiết và quan trọng về môi trường mà các nước đang phải đối mặt ít được đề cập đến thế trừ vấn đề biến đổi khí hậu?”.
Các nhóm xã hội dân sự đang coi các bình luận từ các lãnh đạo WBG về bản dự thảo chính sách là đáng quan ngại. “Dự thảo này có thể làm suy giảm các chính sách bảo vệ người nghèo và môi trường. Điều này là hoàn toàn không chấp nhận được” – Sephanie Fired thuộc Ulu Foundation, một tổ chức hoạt động vì quyền của cộng đồng với tài nguyên thiên nhiên tại Idonesia – bình luận.
Phát biểu về vụ việc rò rỉ thư tín, người phát ngôn của WB từ chối bình luận và cho biết những thảo luận nội bộ là một phần của quá trình đánh giá chính sách và khẳng định sau khi đệ trình lên Ban giám đốc, bản dự thảo sẽ được công bố để tham vấn sâu rộng hơn.
