ThienNhien.Net – Đó là hai kho thuốc sâu có từ những năm 60 của thế kỷ trước, được chôn sâu trong lòng đất TX Nghĩa Lộ (Yên Bái).
Người dân ví hai kho thuốc sâu ấy như hai quả “bom môi trường” suốt mấy chục năm qua đầu độc cuộc sống họ, khiến nhiều gia đình sống dở chết dở. Ngày 14/5/2014 Sở Tài nguyên-Môi trường Yên Bái tiến hành tháo gỡ hai quả “bom môi trường” giúp dân có cuộc sống an lành hơn…
Tai ương
Hai kho thuốc BVTV của tỉnh Nghĩa Lộ (cũ) được xây dựng ở bản Vệ, xã Nghĩa An và tổ 23 phường Pú Trạng từ những năm 60 của thế kỷ trước nhằm cung cấp cho các HTX nông nghiệp.
Thời kỳ đó không có nhà xây và nhà lạnh nên một số thuốc phải đào hầm để đảm bảo nhiệt độ cho thuốc không bị hỏng.
Trong đó có hai loại thuốc trừ sâu cực độc là 666 hay còn gọi DDT dạng sữa và dạng bột, Vô pha tốc… Sau khi thực hiện khoán ruộng cho nông dân, các kho thuốc đó xuống cấp không được bảo quản rồi sụp đổ, người dân lấp đất làm nhà trên đó.
Bà Lò Thị Sắc ở bản Vệ, xã Nghĩa An cho biết: Hơn hai mươi năm trước do không có đất ở chồng bà là ông Lò Văn Òn chuyển về dựng nhà trên mảnh đất kho thuốc vốn trước đây là đất của bố mẹ đẻ. Chính mắt bà nhìn thấy nhiều thùng phuy bằng nhựa còn đựng thuốc và bao thuốc trừ sâu đã vón cục dưới hầm.
Nhưng vì không có đất nên đành phải nhắm mắt san lấp kho thuốc trừ sâu để dựng nhà, rồi trồng rau, trồng chuối và nhiều loại cây hoa quả khác. Suốt hơn hai mươi năm qua mùi thuốc trừ sâu lúc nào cũng bốc lên nồng nặc, nhất là hôm nào trở trời, nắng to hoặc sắp mưa bão thì mùi thuốc càng bốc mạnh.
Vợ chồng bà sinh được 5 người con, cả nhà đều ốm đau quặt quẹo thường xuyên phải đi viện nên đói triền miên. Một đứa con phải bán cho người Mông làm con nuôi, một đứa cho em dì nuôi hộ, còn ba đứa thì hai thằng con trai là Lò Văn Phương 24 tuổi, Lò Văn Quyền 18 tuổi đều dở người, không biết làm gì, gặp ai cũng cười.
Kể từ khi về đất này, ông Lò Văn Òn vốn nhanh nhẹn sau vài năm trở nên ngớ ngẩn, nói trước quên sau chẳng nhớ cái gì. Người ta thuê đi gánh lúa, thì gánh của nhà nọ sang cho nhà kia.
Do ốm đau lâu ngày ông Òn mất năm 2004, bà Sắc ngày ngày đi làm thuê nuôi mấy đứa con nhỏ, hai đứa con trai tưởng lớn lên sẽ giúp được mẹ thì dở dại dở khôn. Người bà gầy quắt như que củi, da đen cháy do lam lũ, mặt buồn rười rượi bởi quanh năm lo miếng ăn cho mấy đứa con.
Cạnh nhà bà Sắc là nhà ông Lò Văn Lách, ông Lách cho hay: Kho thuốc trừ sâu có từ năm 1964, sau khi bị lấp, thuốc ngấm sang cái ao trước nhà ông. Màu nước đen sì, mùi thuốc sâu rất khó chịu thả cá cá cũng chết, nên ông lấp đi.
Trước nhà bà Sắc là nhà Lò Mạnh Sức, anh chỉ cho tôi xem chiếc giếng của nhà anh mới lấp cách đây hai tháng, chiếc giếng nằm cạnh mương nước cách nhà bà Sắc chừng 30m: Năm 2001 cháu đào cái giếng này có thả các vòng bi bên dưới. Mùi thuốc sâu quá, nhưng chả có nước sinh hoạt nên phải dùng tạm. Khi có nước sạch kéo về đây thì cháu lấp cái giếng này đi…
Quả “bom môi trường” thứ hai nằm ở tổ 23, phường Pú Trạng. Theo ông Chu Quốc Tuấn – Phó Chủ tịch UBND TX Nghĩa Lộ: Kho thuốc này của Ty Nông nghiệp Nghĩa Lộ. Khi sáp nhập 3 tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Nghĩa Lộ thành tỉnh Hoàng Liên Sơn thì kho thuốc giao cho phòng Nông nghiệp huyện Văn Chấn.
Những loại thuốc cực độc như: DDT, Vô pha tốc sau khi bị cấm sử dụng thì kho thuốc bỏ hoang, do không có đất ở người dân lấp đi làm nhà.
Kho thuốc trừ sâu nằm trọn trên phần đất của gia đình bà Vũ Thị Luyến. Khi chưa kéo được nước sạch về gia đình bà Luyến và những gia đình xung quanh đào giếng để ăn. Sau nhiều năm ăn nguồn nước bên cạnh kho thuốc trừ sâu nên tai ương đã đổ xuống một số gia đình.
Anh Đinh Văn Tiến dựng nhà phía sau nhà bà Luyến ngay cạnh kho thuốc cho hay: Năm 2005 bố tôi là Đinh Văn Kiêu mất vì bệnh ung thư phổi khi mới 64 tuổi, tiếp đến là mẹ tôi Trần Thị Mỳ mất năm 2007 vì ung thư đại tràng, năm 2010 ông Nguyễn Văn Thuần 84 tuổi là hàng xóm của cũng chết vì ung thư…
Gỡ quả “bom môi trường”
Sở Tài nguyên – Môi trường tỉnh Yên Bái đã thuê đơn vị lấy mẫu đo nồng độ độc hại của thuốc trừ sâu ở hai kho thuốc cũ, tất cả đều quá mức cho phép. Trong đó đất ở của gia đình bà Lò Thị Sắc mức độ độc hại vượt trên 1.000 lần cho phép.
Ngày 14/5/2014, Sở Tài nguyên – Môi trường tỉnh Yên Bái tổ chức lễ khởi công xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường do tồn lưu hóa chất thuốc BVTV. Tổng kinh phí để xử lý là 14 tỷ đồng do Cty TNHH một thành viên chuyển giao công nghệ môi trường (Bộ TN-MT) thi công.
Thời gian thi công từ 4-5 tháng bằng các phương pháp đào đất lên rồi tiến hành thiêu đốt những phần nhiễm độc nặng và trộn hóa chất ủ phần đất nhiễm nhẹ, nhằm phục hồi lại môi trường cho người dân.
Ông Nguyễn Văn Khánh – GĐ Sở Tài Nguyên – Môi trường tỉnh Yên Bái: Dự án được tiến hành khảo sát từ năm 2011, đây là những kho thuốc BVTV cũ, còn tồn lưu một lượng lớn thuốc BVTV chưa được xử lý đã ảnh hưởng rất lớn tới cuộc sống của người dân.
Được sự giúp đỡ của Bộ TN-MT và quyết tâm của tỉnh Yên Bái, Sở TN-MT tổ chức động thổ xử lý hai kho thuốc BVTV cũ giúp cho người dân sống bên cạnh hai kho thuốc đó có cuộc sống tốt hơn…
