ThienNhien.Net – Ngày đầu năm mới 2014, chúng tôi đến rừng phòng hộ Kiến Vàng (huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau) để tìm hiểu về nạn phá rừng vừa mới xảy ra những ngày cuối năm. Sau một ngày đi thực tế qua những khu vực rừng bị “lâm tặc” đốn tỉa, chúng tôi được Ban quản lý rừng cung cấp thông tin và không khỏi bất ngờ khi biết ở đây chỉ có vài chục con người nhưng phải quản lý cả cánh rừng rộng gần 10.000 héc ta.
1. Từ tháng 4 âm lịch cho đến tháng chạp hằng năm, là mùa các loài thủy sản kéo về những bãi bồi nơi vùng biển tận cùng đất nước để sinh sôi. Nguồn lợi ấy tạo sinh kế cho hàng ngàn hộ nghèo sống rải rác trong và xung quanh rừng. Song, đó lại là mối đe dọa lớn với cánh rừng phòng hộ ven biển Đông này.
Vào thời điểm ấy, không chỉ có dân địa phương mà dòng người khắp nơi cùng đổ xô về vùng ven biển khai thác giống thủy sản. Để tiện mưu sinh, nhiều người còn dựng hẳn chòi tạm ven rừng để đánh bắt qua mùa con giống. Mỗi cái chòi phải dùng đến hàng chục cây đước, cây mắm; mỗi hàng đăng cũng trên dưới chục cây. Thế là họ vào rừng phòng hộ ven biển đốn tỉa, rồi vô tư sử dụng.
Điểm nóng của nạn phá rừng phòng hộ Kiến Vàng những năm qua nằm ngay cửa Vàm Lũng, nơi mà vào mùa khai thác giống thủy sản, phương tiện của người dân địa phương và dân tứ xứ ra vào tấp nập. Ông Huỳnh Văn Xê, Trưởng ban quản lý rừng phòng hộ Kiến Vàng phân trần, lực lượng mỏng, bảo vệ rừng chủ yếu bằng tay không với phương tiện tuần tra kém hẳn phương tiện của những người phá rừng. Lợi dụng đêm tối hoặc những lúc trời mưa, thời điểm lực lượng bảo vệ rừng khó tiếp cận địa bàn nhất, người dân lén vô chặt cây rồi chở thẳng ra biển để làm cọc đăng, đáy rất khó kiểm soát. Lực lượng kiểm lâm nhiều phen mất ăn mất ngủ, bất kể đêm khuya mưa gió, hễ nghe nơi nào báo có rừng bị chặt phá là họ phải tức tốc đến xử lý ngay”, ông Xê nói.
2. Tiểu khu 125 là khu rừng phòng hộ rất xung yếu của Ban quản lý rừng phòng hộ Kiến Vàng, rộng trên 500 ha, chạy dài hơn 40 km ven biển Đông, ôm trọn cả 5 khu tái định cư nằm đan xen trong rừng với trên 300 hộ dân tái định cư được di dời về từ những rừng phòng hộ khác. Chưa kể sức ép từ hàng trăm hộ dân nghèo sống ở các xã, thị trấn bao quanh rừng. Dân ở đây chủ yếu sống bằng nghề khai thác giống thủy sản ven biển. Hết mùa con giống, họ lại len lỏi vào rừng khai thác sâm đất, ốc len, ba khía… Tất cả điều đó tạo nên áp lực lên một tiểu khu rộng lớn nhưng chỉ có 3 người trực tiếp giữ rừng.
Anh Lê Hồng Lịnh, Tiểu khu trưởng bộc bạch: “Kiểm lâm tuần tra, kiểm soát cỡ nào cũng không xuể. Chúng tôi chỉ có 3 người, trong khi khu vực quản lý là hơn 40 km ven biển với hàng chục đường sông, rạch chằng chịt như mạng nhện giữa ruột rừng”.
Theo báo cáo của Ban quản lý rừng phòng hộ Kiến Vàng, nhiều năm nay, dù đã tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát gắt gao nhưng địa bàn lâm phần quản lý, năm nào rừng cũng bị người dân lén lút chặt phá. Đã có khá nhiều phương án được đơn vị này thực hiện, như xây dựng cọc bê-tông, cọc gỗ dày đặc chắn ngang lòng kênh, lòng rạch… không cho xuồng ghe vào rừng nhưng vẫn chưa thể đóng cửa rừng được, bởi ngay trong ruột rừng, còn hơn 300 hộ dân được bố trí tái định cư. Không bằng cách này thì cách khác, hằng ngày, hằng giờ người dân vẫn đang gây áp lực lên rừng.
3. Rời rừng phòng hộ Kiến Vàng, chúng tôi không khỏi lo âu cho số phận của hàng trăm héc ta rừng phòng hộ ven biển nơi đây cũng như bao nhiêu cánh rừng ngập mặn ở vùng Đất Mũi. Với lực lượng tham gia giữ rừng mỏng manh trong khi địa bàn quá bao la, sông nước hiểm trở thì việc không để mất rừng dường như là một nhiệm vụ bất khả thi.
Tuy vậy, trong năm 2013, Ban quản lý rừng phòng hộ Kiến Vàng đã phối hợp cùng chính quyền địa phương, kiểm lâm, bộ đội biên phòng và người dân, phát hiện, ngăn chặn và xử lý nhiều vụ việc chặt phá rừng. Theo số liệu báo cáo của đơn vị này thì diện tích rừng thiệt hại trong năm 2013 là 1,41ha với cường độ bị chặt là 35% tương đương 1000 m2 nằm rải rác trên toàn lâm phần, giảm 1,29 ha so với cùng kỳ năm 2012.
