ThienNhien.Net – Ngày 9/12, Bộ trưởng Nguồn nước và Điện lực Sudan, ông Muattaz Musa Abdallah Salim cho biết các Bộ trưởng nguồn nước của Ai Cập, Ethiopia và Sudan đã có cuộc đàm phán thành công về dự án đập thủy điện Đại Phục hưng của Ethiopia, sau sự phản đối của Ai Cập khiến các bên phải hoãn thành lập một ủy ban để thực thi khuyến nghị của các chuyên gia đối với dự án này.
Trong một tuyên bố ngắn đưa ra sau cuộc đàm phán kéo dài vài giờ ngày 9/12 ở Khartoum (Sudan), ông Abdallah Salim cho biết bộ trưởng ba nước đã giải quyết được một phần đáng kể trong các vấn đề liên quan để từng bước thực thi các khuyến nghị của một ủy ban chuyên gia quốc tế. Ông nói: “Chúng tôi nhất trí cho rằng cuộc đàm phán thứ hai này đã diễn ra thành công, tuy nhiên, hiện vẫn còn một số vấn đề tồn đọng về việc thành lập ủy ban trên và sẽ được giải quyết trong cuộc thương lượng tiếp theo dự kiến vào ngày 4-5/1 tới”.
Cuộc đàm phán tháng trước ở Khartoum, các bộ trưởng của 3 nước đã không đạt được đồng thuận về thành phần của ủy ban này. Bộ trưởng Ngoại giao Sudan, Ali Karti cho biết trong khi Ai Cập muốn có sự tham gia của các đại diện quốc tế thì Ethiopia chỉ muốn thành phần của ủy ban là các phái đoàn cấp quốc gia.
Cuối tháng 5 vừa qua, Ethiopia đã bắt đầu chuyển hướng dòng chảy sông Blue Nile – một trong 2 nhánh chính của sông Nile – trong khuôn khổ dự án xây hàng loạt đập thủy điện mang tên “Đại Phục hưng Ethiopia”. Dự án thủy điện này được triển khai ở Tây Bắc Ethiopia, có tổng vốn đầu tư lên tới 4,2 tỷ USD với công suất 6.000 MW. Dự án được khởi công vào tháng 4/2011 và theo kế hoạch, giai đoạn đầu sẽ được hoàn tất trong vòng 3 năm.
Chính phủ Ethiopia coi dự án trên là một “dấu mốc lịch sử”, trong khi Sudan và Ai Cập cho rằng việc Ethiopia xây dựng các đập thủy điện sẽ ảnh hưởng đến nguồn nước mà hai quốc gia này đang khai thác từ sông Nile.
Chính quyền Cairô cho rằng Ai Cập có quyền lợi lịch sử đối với nguồn nước sông Nin. Theo một thỏa thuận ký kết với Anh năm 1929, Ai Cập có quyền phủ quyết bất kỳ dự án nào tại các nước thượng nguồn ảnh hưởng đến lưu lượng nước sông Nile chảy qua lãnh thổ nước này, song văn bản này chỉ mang tính ràng buộc đối với 3 quốc gia thượng nguồn vốn là thuộc địa của Anh gồm Tanzania, Kenya và Uganda.
Năm 1959, Ai Cập và Sudan ký một thỏa thuận cho phép Cairo khai thác 66% tổng lưu lượng nước sông Nile mỗi năm, trong khi Sudan được khai thác 22% (tỷ lệ 12% còn lại thất thoát do nước bay hơi). Tuy nhiên, các nước thượng nguồn cho rằng họ không phải là một bên tham gia ký kết thoả thuận trên và do vậy không thừa nhận tính chất hợp pháp của văn bản này.
Tháng 5/2010, Ethiopia soạn thảo một thỏa thuận mới, theo đó cho phép các nước khác thuộc lưu vực sông Nile được thực hiện các dự án khai thác nguồn nước mà không cần sự chấp thuận của Ai Cập.
