ThienNhien.Net – Công trình thủy điện An Khê – Ka Nat được xây dựng trên dòng sông Ba thuộc huyện K’Bang và thị xã An Khê (Gia Lai)với tổng công suất 173MW. Công trình do Ban quản lý dự án thuỷ điện 7 làm chủ đầu tư và được hoàn thành đưa vào sử dụng năm 2010.
Với sản lượng điện sản xuất trung bình hàng năm đạt khoảng 700 triệu KWh, hiệu quả của công trình thủy điện này đã được khẳng định. Song những hệ luỵ ảnh hưởng đến đời sống dân sinh ở vùng hạ lưu sông Ba và vùng ngập lòng hồ cũng không nhỏ và đang được các cấp chính quyền địa phương, chủ đầu tư tiếp tục giải quyết.
Dòng chảy của sông Ba ở vùng hạ lưu công trình bị cạn kiệt, nhất là vào mùa khô, ảnh hưởng đến đời sống của hơn 3.000 hộ dân thị xã An Khê sinh sống dọc 2 bên bờ sông. Họ không thể bắt tôm, cá trên dòng sông để mưu sinh như trước đây và cũng không thể dùng nước sông cho mọi sinh hoạt bởi nguồn nước bị đục ngầu.
Ông Nguyễn Văn Thắng – Chủ tịch UBND thị xã An Khê cho biết, mặc dù chủ đầu tư đã thực hiện nghiêm túc việc lắp đặt hệ thống xả nước trả lại cho sông Ba với lưu lượng 4m3/giây để phục vụ dân sinh, nhưng cũng không đảm bảo nhu cầu nước sinh hoạt cho dân. Qua điều tra cho thấy, nhu cầu nước sinh hoạt của người dân từ nguồn nước của sông Ba lên đến 5.000m3/ngày và sẽ còn nhiều hơn nữa trong những năm tới, khi cơ số dân và những nhu cầu sinh hoạt khác tăng lên.
Ở huyện K’bang “nóng” nhất là việc giải quyết đất sản xuất cho dân không kịp thời. Trong vùng ngập lòng hồ thuỷ điện có 1.160 hộ dân bị ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sản xuất, có 486 hộ phải di dời đến các khu tái định cư, tổng diện tích đất dành cho dự án là 3.340ha, trong đó diện tích đất sản xuất nông nghiệp là 2.000ha. Về nơi ở mới bà con đều phấn khởi bởi có nhiều điều kiện thuận lợi hơn trước, như về nhà ở được làm kiên cố, cơ sở hạ tầng “điện – đường – trường – trạm” cơ bản đầy đủ. Thế nhưng quỹ đất sản xuất không đủ để canh tác, hơn nữa trên vùng đất mới bà con chưa có tập quán cải tạo để làm ra nhiều sản phẩm nên cuộc sống nhiều khó khăn.
Theo ông Võ Văn Phán – Phó Chủ tịch UBND huyện K’bang, kế hoạch cấp đất sản xuất cho dân tái định canh bình quân mỗi hộ là 1,4ha nhưng đến nay mới cấp được 1,1ha, như vậy mỗi hộ còn thiếu 0,3ha. Huyện đang cùng với Ban Quản lý dự án thủy điện 7 phối hợp để cuối năm giải quyết dứt điểm việc bố trí quỹ đất sản xuất cho người dân.
Ngày 28/6 vừa qua, Ban chỉ đạo Tây Nguyên phối hợp với Bộ Công Thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Ủy ban Kiểm tra Trung ương và tỉnh Gia Lai tổ chức kiểm tra thực tế và bàn bạc phương án giải quyết dứt điểm những tồn tại, đảm bảo đời sống dân sinh ở các vùng tái định cư và vùng hạ lưu sông Ba.
Ông Trần Việt Hùng – Phó ban Thường trực Ban chỉ đạo Tây Nguyên cho rằng, những tồn tại và bức xúc của người dân sinh sống dọc 2 bờ sông Ba và các khu tái định cư là có cơ sở. Trước hết ngành điện lực cần phối hợp với các đơn vị chức năng có liên quan kiểm tra lại chất lượng nguồn nước trên vùng hạ lưu sông Ba, xác định nguyên nhân nguồn nước đục sau khi xả từ đập nước An Khê về. Dòng chảy tối thiểu của sông Ba cần được rà soát và công bố để đảm bảo lưu lượng xả nước của công trình thích hợp, đáp ứng nhu cầu đời sống và sản xuất của người dân sống dọc 2 bên bờ sông.
Chính quyền huyện K’Bang cần chủ động phối hợp với Ban Quản lý dự án thủy điện 7 bàn giao quỹ đất đã được quy hoạch trên diện tích 80ha đất lâm nghiệp để cấp đất cho dân sản xuất theo định mức.
Lãnh đạo tỉnh Gia Lai chỉ đạo các ngành chức năng sớm triển khai thực hiện 2 công văn của Chính phủ (số 900/TTg-KTN và 4647/VPCP-KTN) về việc bồi thường, hỗ trợ cho người bị thu hồi đất theo đúng quy định của pháp luật về đất đai, tránh phát sinh khiếu kiện, đồng thời hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp, tạo việc làm đối với các hộ dân bị thu hồi đất dưới 30% diện tích. Đối với Bộ, ngành Trung ương cần xem xét lại chế độ, chính sách hỗ trợ cho người dân bị thu hồi đất.
Thực tế cho thấy, mức hỗ trợ sản xuất cao hơn nhiều so với giá đất đền bù, tạo nên tâm lý so bì và nghi ngờ về giá đất của tỉnh quy định. Ngoài ra, một số tồn tại khác tuy không lớn song các đơn vị có liên quan cần phối hợp để giải quyết dứt điểm theo thẩm quyền, đảm bảo những lợi ích thiết thực cho người dân. Đó là kiểm tra và sửa chữa lại các bầu đập chứa nước tưới các loại cây trồng đang có dấu hiệu rò rỉ, xây dựng thêm 1 cầu dân sinh ở xã Cửu An (An Khê), nâng cấp và làm mới 2km đường từ khu dân cư đến nơi sản xuất…
