ThienNhien.Net – Dọc tuyến sông Hồng qua địa phận tỉnh Hưng Yên, từ nhiều năm nay tình trạng “cát tặc” thả sức hút ruột lòng sông, gây sạt lở, đe dọa an toàn đê điều vẫn diễn ra phổ biến. Khoái Châu là nơi bị cát tặc hoành hành khá phức tạp, dù huyện đã có nhiều biện pháp quyết liệt chỉ đạo cơ quan chức năng xử lý, ngăn chặn.
Nhức nhối lòng sông bị “moi ruột”
Theo người dân Khoái Châu: Trên địa bàn huyện thường xuyên có hàng chục tàu cuốc lớn đến bơm hút trộm cát, mỗi ngày “móc ruột” lòng sông tới cả nghìn mét khối. Những cỗ máy khổng lồ thả “vòi rồng” xuống sát bờ sông thả sức hút cát; mỗi tàu chỉ cần một đầu hút cát cắm xuống bất kỳ chỗ nào trên sông trong vòng vài tiếng là có thể được hàng trăm mét khối.
Thông thường, các thuyền chở cát trộm có sức chở từ 70 đến 100 mét khối, nên mỗi đêm, một tàu hút cát trộm có thể kiếm hàng chục triệu đồng. Mỗi tháng, 1 tàu cuốc có thể kiếm từ 200 – 300 triệu đồng. Hầu hết các tàu đều không số, không tên đến từ các tỉnh như Phú Thọ, Hải Dương, Tuyên Quang, Ninh Bình, Thanh Hóa… Các lái tàu hút cát này chủ yếu theo kinh nghiệm và không có bằng cấp nên không an toàn.
Cán bộ các xã ở Khoái Châu bức xúc cho hay: Để khai thác được cát tốt, đội ngũ “sa tặc” dùng vòi rồng móc sâu xuống lòng sông, thọc sâu vào phần bãi bồi đã được tích tụ nhiều năm, tạo nên những “hàm ếch” rất nguy hiểm. Do vậy, việc hút ruột lòng sông không chỉ làm sạt lở đất ngay tại nơi đào, hút mà có thể làm đổi dòng chảy sông Hồng, làm cho các cánh đồng bãi bồi và các khu dân cư ở gần bờ sông bị dòng chảy thúc thẳng vào, dẫn đến sụt lún và những hiểm họa khó lường. Mỗi ngày, hàng trăm tấn cát từ lòng sông bị hút đi và kéo theo những cánh bãi bồi màu mỡ bị cuốn trôi. Theo đó, dòng chảy bị đổi chiều, đe dọa an toàn đê điều trong mùa mưa bão, như đoạn đê xung yếu qua các xã Đại Tập, Hàm Tử, Tứ Dân, Tân Châu… nếu không ngăn chặn kịp thời nạn cát tặc, nguy cơ sạt lở luôn đe dọa.
Theo Sở Tài nguyên và Môi trường Hưng Yên, hiện toàn tỉnh mới có 7 đơn vị ở 4 huyện Văn Giang, Khoái Châu, Kim Động và Tiên Lữ đang làm hồ sơ dự án xin cấp phép khai thác khoáng sản trên sông Hồng và sông Luộc. Tất cả các dự án trên đều đang trong quá trình xem xét, thẩm định và chưa có đơn vị nào được UBND tỉnh cấp giấy phép khai thác. Do vậy, tất cả các tàu đang hút cát trên sông đều là trái phép cần phải ngăn chặn, xử lý.
Gian nan dẹp “cát tặc”
Từ năm 2011 đến nay, tình trạng khai thác cát trái phép trên dòng sông Hồng diễn ra ồ ạt ngoài tầm kiểm soát của các cơ quan chức năng. Nhưng để bắt được đám “sa tặc” không hề đơn giản, bởi chủ tàu ngày càng hoạt động tinh vi. Theo bà con xã Đại Tập (Khoái Châu): Các tàu hút cát trộm thường hoạt động về đêm hoặc sáng sớm, thời điểm mà lực lượng chức năng khó đi kiểm tra.
Mặt khác, các chủ tàu thuê một đội quân chuyên làm nhiệm vụ theo dõi “nhất cử nhất động” của các lực lượng chức năng, hễ thấy bị động báo ngay cho chủ tàu. Vậy nên nếu thuyền của thanh tra hay công an xuất hiện, thì chỉ vài phút sau, các tàu đã tắt máy, rút vòi hút cát từ dưới lòng sông lên và coi như chưa hề xảy ra chuyện gì.
Do việc hút trộm cát mang tính chớp nhoáng, không cố định về thời gian và địa điểm nên lực lượng chức năng phải lên phương án khá công phu để truy quét. Muốn bắt thành công một vụ khai thác cát trái phép, phải nhờ quần chúng nhân dân và chính quyền địa phương. Công an huyện Khoái Châu cho biết: Phải mất nhiều tháng trời nắm địa bàn và nắm tình hình, cơ quan công an mới bắt được các tàu ăn trộm cát.
Mới đây, đơn vị đã bắt quả tang 7 tàu, thuyền công suất lớn đang trực tiếp cắm vòi hút cát từ lòng sông, đưa lên các tàu trọng tải 100 tấn neo đậu thành hàng ngang trên sông Hồng. Từ đầu năm 2012, công an huyện Khoái Châu đã bắt 24 tàu, trong đó 5 tàu là của người trong huyện, còn lại là các tàu thuộc tỉnh ngoài (chủ yếu là Ninh Bình, Thanh Hóa) vào hoạt động. Trên tinh thần kiên quyết, Chủ tịch UBND huyện đã ra quyết định tịch thu 2 tàu cuốc, 17 bộ máy, ống dẫn hút cát và xử phạt hành chính các chủ tàu cát trên 100 triệu đồng; đang hoàn tất hồ sơ trình xử lý hơn 20 chiếc tàu còn lại.
Mặc dù lực lượng chức năng huyện Khoái Châu đã nhiều lần truy bắt các đối tượng hút trộm cát, nhưng đến nay vẫn chưa dứt điểm được nạn khai thác trái phép tài nguyên khoáng sản này. Hiện tại, dù không còn diễn ra công khai và tràn lan như trước, nhưng chỉ một thời gian sau, tại nhiều khu vực, tàu hút cát lại lén lút hoạt động khi trời tối. Việc xử lý triệt để nạn “cát tặc” này là vô cùng khó.
