ThienNhien.Net – Năm 2004, để xây dựng Nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ, 98 hộ dân thuộc huyện miền núi Sơn Hòa, tỉnh Phú Yên phải di dời đi định cư nơi khác, và phải nhường hơn 890 hecta đất ở, đất vườn và đất sản xuất.
Ngoài việc được hưởng chính sách đền bù, hỗ trợ khi thu hồi đất, các hộ dân được Công ty cổ phần thủy điện Sông Ba Hạ và huyện Sơn Hòa xây dựng 2 công trình thủy lợi gồm cống tưới tự chảy Suối Trai và Trạm bơm Buôn Lé để khai thác 410 hecta lúa nước cấp cho bà con thay cho đất đã thu hồi.
Tuy nhiên, nhà máy thủy điện có công suất 200 mê-ga-oát này đã đi vào hoạt động từ cuối năm 2009 nhưng đến nay 2 dự án thủy lợi vẫn chưa hoàn thành. Theo đó, dự án thứ nhất là cống tự chảy Suối Trai có tổng mức đầu tư hơn 26 tỷ đồng trực tiếp lấy nước từ lòng hồ thủy điện để tưới cho 110 hecta. Dự án này gồm 2 gói thầu: gói thứ nhất do chủ đầu tư là Công ty cổ phần thủy điện Sông Ba Hạ thực hiện đã hoàn thành cống đầu mối, kênh chính, kênh nhánh và san ủi 31 hecta và đã bàn giao cho UBND huyện Sơn Hòa để cấp đất cho dân. Tuy nhiên, qua 3 vụ sản xuất cho thấy có đến 20 hecta đất quá xấu nên cây lúa không phát triển được. Còn gói thầu thứ hai gồm hạng mục kênh nhánh và san ủi khu tưới 79 hecta với tổng mức đầu tư hơn 12,6 tỷ đồng do UBND huyện Sơn Hòa làm chủ đầu tư đến nay vẫn chưa thực hiện vì không có kinh phí.
Dự án thứ hai là xây dựng Trạm bơm Buôn Lé thuộc địa bàn xã Krông Pa để tưới cho 300 hecta, trong đó 200 hecta lúa 2 vụ với tổng mức đầu tư hơn 58 tỷ đồng. Dự án này cũng có 2 gói thầu. Gói thứ nhất gồm hạng mục cụm đầu mối, trạm bơm, kênh chính và san ủi khu tưới 44 hecta do Công ty cổ phần thủy điện Sông Ba Hạ làm chủ đầu tư đến nay mới hoàn thành bồi thường, hỗ trợ cho dân để thu hồi đất xây dựng các hạng mục với diện tích 2,78 hecta. Diện tích còn lại của 43 hộ đang canh tác chưa giải phóng mặt bằng do những hộ này không chịu nhận bồi thường bằng tiền mà muốn nhận đất hoặc vừa nhận tiền vừa nhận đất. Do đó, gói thầu này cũng chưa hoàn thành thi công các hạng mục. Đối với gói đầu tư thứ hai gồm hạng mục kênh mương và san ủi khu tưới 256 hecta với tổng mức đầu tư gần 32 tỷ đồng do UBND huyện Sơn Hòa làm chủ đầu tư vẫn chưa thực hiện vì không có kinh phí.
Như vậy, mặc dù Nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ đi vào hoạt động hơn 3 năm nhưng người dân, chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số trong vùng dự án bị ảnh hưởng vẫn không có đất sản xuất. Đó là chưa kể, cho đến nay bà con vẫn chưa được hưởng chế độ, chính sách về đào tạo nghề để chuyển đổi nghề nghiệp khi bị thu hồi đất. Vì vậy đời sống bà con rất khó khăn và do không có đất sản xuất nên dẫn đến hậu quả là người dân lén lút phá rừng làm rẫy.
Thống kê chưa đầy đủ cho thấy, 3 năm gần đây tình trạng phá rừng trong Khu bảo tồn thiên nhiên Krông Trai ngày càng phức tạp và lực lượng kiểm lâm phát hiện 366 vụ với diện tích rừng, đất rừng bị phá gần 143 hecta để trồng sắn, mía. Phó Chủ tịch UBND huyện Sơn Hòa, ông Phạm Đình Phụng thừa nhận tình trạng phá rừng ngày càng tăng và cho biết thêm: “Do khu vực thực hiện dự án thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Krông Trai nên thủ tục xin chuyển mục đích sử dụng đất từ đất lâm nghiệp sang đất nông nghiệp rất phức tạp”.
Thiết nghĩ, UBND tỉnh Phú Yên cần kiên quyết xử lý Công ty cổ phần thủy điện Sông Ba Hạ trước việc đơn vị này thiếu trách nhiệm, chậm trễ thi công hai gói thầu của hai dự án thủy lợi. Đồng thời có biện pháp cân đối nguồn vốn hoặc kiến nghị lên Chính phủ hỗ trợ kinh phí xây dựng hai gói đầu tư dự án thủy lợi để có 410 hecta đất lúa nước cấp cho dân.
