ThienNhien.Net – Một nghiên cứu mới công bố trên Tạp chí Plos One cho thấy, tính trên toàn bộ khu vực sinh sống của loài này ở miền trung châu Phi, 62% loài voi rừng đã bị giết để lấy ngà trong vòng thập kỷ qua.
Voi rừng có thể tuyệt chủng trong thập kỷ tới
Nghiên cứu mang tên “Sự suy giảm mang tính tàn phá của loài voi rừng ở miền Trung châu Phi” được tiến hành trên khối lượng dữ liệu lớn nhất về voi Trung Phi từ trước đến nay và kết quả được đưa ra khi 178 nước đang tập trung tại Bangkok trong Hội nghị của CITES từ ngày 3 tới 14/3 để bàn thảo về các vấn đề buôn bán động vật hoang dã, trong đó có săn bắt trái phép và buôn lậu ngà voi.
Nghiên cứu lớn nhất về voi rừng châu Phi này có sự tham gia của hơn 60 nhà khoa học từ năm 2002 đến 2011. Đây là một nỗ lực lớn lao của các nhân viên làm bảo tồn với 91.600 ngày công để điều tra về voi tại năm quốc gia (Cameroon, Cộng hòa Trung Phi, Cộng hòa dân chủ Congo, Gabon và Cộng hòa Congo), đi hơn 13.000 cây số và ghi lại hơn 11.000 mẫu để phân tích.
Bài báo chỉ ra rằng gần một phần ba diện tích đất sinh sống của voi rừng châu Phi nơi chúng có thể sống 10 năm trước đây đã trở nên quá nguy hiểm với voi.
Tiến sĩ Samantha Strindberg của Hiệp hội bảo tồn động vật hoang dã (WCS), một trong các tác giả chính của nghiên cứu cho biết, phân tích đã tái khẳng định những gì các nhà bảo tồn vẫn sợ xu hướng tiến đến tuyệt chủng nhanh chóng – có thể là trong vòng thập kỷ tới của loài voi rừng.
Còn Tiến sĩ Fiona Maisels cũng thuộc WCS nói, để cứu được loài voi đòi hỏi một sự hiệp lực trên toàn cầu ở những nơi có voi, dọc con đường buôn lậu ngà voi và tại nơi tiêu thụ ở các nước phía Đông. Chúng ta không còn nhiều thời gian trước khi loài voi ra đi.
Nghiên cứu của chương trình CITES-MIKE cho thấy mức độ săn bắt tăng lên trên toàn châu Phi từ năm 2006 tương ứng với xu hướng của nhu cầu tiêu thụ tăng lên ở các nước phía Đông, và mức độ săn bắt cũng có mối quan hệ chặt chẽ với khả năng quản lý ở tầm quốc gia và sự nghèo đói ở cấp độ địa phương. Kết quả là voi bị giết hại hàng loại ở cả những vùng mà trước đây được cho là an toàn.
Ông Rostand Aba’a thuộc Ban quản lý vườn quốc gia Gabon và ông Marc Ella Akou thuộc WWF Gabon, hai đồng tác giả cho biết: “Chúng tôi đã điều tra ở những cánh rừng Gabon trong hơn một thập kỷ và thấy xác voi ngày càng nhiều hơn qua các năm”.
Đầu tháng này, chính phủ Gabon tuyên bố đã mất gần 11.000 con voi rừng ở Vườn quốc gia Minkébé từ năm 2004 đến năm 2012, nơi có số lượng voi rừng lớn nhất châu Phi.
Theo Tiến sĩ George Wittemyer thuộc Tổ chức Cứu trợ voi và trường Đại học bang Colorado, nghiên cứu này cung cấp bằng chứng không thể tranh cãi về sự xuống dốc của một loài vật thu hút và thông minh vào bậc nhất của trái đất. Thế giới phải thức tỉnh để chấm dứt việc phá hủy loài vật này chỉ để thỏa mãn sự tiêu dùng.
Bắt buộc phải có hành động hiệu quả, nhanh chóng ở nhiều cấp độ để cứu được loài voi. Nhất thiết phải tăng nguồn lực và tập trung ngay vào các chiến lực bảo vệ hiệu quả nếu muốn tránh sự mất mát lớn trong tương lại đối với số lượng voi còn lại.
Voi biến mất khi sinh cảnh sống vẫn còn
Theo đồng tác giả John Hart, tiến sĩ của Quỹ Lukuru, về mặt lịch sử, voi từng sinh sống khắp các cánh rừng ở khu vực rộng lớn hơn 2 triệu km2 này, nhưng giờ đây co lại chỉ còn một phần tư. Mặc dù các cánh rừng vẫn còn, nhưng chúng không có voi, một điều cho thấy đây không phải là vấn đề về sự xuống cấp của sinh cảnh sống. Nguyên nhân hầu như hoàn toàn do săn bắt.
Các điều tra gần đây của Cộng hòa dân chủ Congo cho thấy số lượng voi giảm mạnh tại Khu bảo tồn động vật Okapi, nơi được coi là pháo đài cuối cùng của voi ở khu vực.
Các kết quả cho thấy rõ ràng voi càng ngày càng biến mất nhiều hơn ở những nơi có nhiều người sinh sống, có nhiều công trình như đường xá, mức độ săn bắn cao và quản lý kém thể hiện bằng tham nhũng và thiếu thực thi luật.
Khác với loài voi đồng cỏ châu Phi, voi rừng châu Phi hơi nhỏ hơn và thường được coi là một loài riêng rẽ. Chúng đóng một vai trò sống còn trong việc duy trì sự đa dạng sinh học của các cánh rừng nhiệt đới làm nhiệm vụ hấp thụ khí CO2.
Giáo sư Lee White CBE, đứng đầu Ban quản lý rừng quốc gia Gabon cho hay: “Rừng mưa nhiệt đới không có voi là một khu rừng chết. Voi đem lại sự sống, chúng tạo ra lối mòn và giữ khoảng mở cho các động vật khác. Chúng gieo hạt của nhiều loại cây nhiệt đới – voi là người làm vườn trên quy mô lớn. Tiếng voi vang vọng qua các tán cây gợi nhắc cho chúng ta nhớ về thiên nhiên thời cổ xưa. Nếu chúng ta không đảo ngược tình thế nhanh chóng, tương lai của voi châu Phi sẽ là cái chết. Những kết quả mới này minh họa rõ ràng về tính nghiêm trọng của vấn đề. Hành động của chúng ta trong 10 năm tới sẽ quyết định việc loài vật tiêu biểu này sẽ sống sót hay không.”
Theo Tiến sĩ Stephen Blak của Viện Max Planck, voi rừng cần hai thứ: không gian đủ để có thể sinh sống, và sự bảo vệ. Các con đường không có bảo vệ, thường là dính líu tới khai thác gỗ hoặc các tài nguyên thiên nhiên khác, ngày càng lấn sâu vào khu vực tự nhiên và kéo theo cái chết cho voi. Theo ông, để bảo vệ voi rừng khỏi tuyệt chủng, cần phải duy trì những khu vực rộng lớn không có đường và có kế hoạch bảo vệ nghiêm ngặt tại những khu vực có đường.
Nhiều giải pháp khác được các nhà khoa học đề xuất, trong đó quan trọng nhất là cải thiện tình trạng thực thi pháp luật lỏng lẻo, vốn là điều kiện thuận lợi dung dưỡng nạn săn bắt và buôn bán. Bên cạnh đó, cần cải thiện công tác quản lý nhập khẩu và bán các sản phẩm từ động vật hoang dã tại các nước tiếp nhận và trung chuyển ngà voi trái phép, đặc biệt ở châu Á; tuyên truyền để cho người tiêu dùng hiểu về hậu quả của nạn buôn bán ngà voi…
