ThienNhien.Net – Bụi lò thép – chất thải rất nguy hại – được các nước trên thế giới quản lý rất nghiêm ngặt, nhưng tại Bà Rịa – Vũng Tàu, chất thải nguy hại này lại trở thành không nguy hại bằng “thủ thuật” của các Nhà máy thép và sự thờ ơ của cơ quan quản lý môi trường.
Buôn bán tràn lan
Bà Rịa – Vũng Tàu đang là trung tâm thép lớn nhất nước với 4 nhà máy luyện thép đang hoạt động gồm Pomina 2, Pomina 3, Nhà máy thép Phú Mỹ và Nhà máy luyện phôi Đồng Tiến.
Các Nhà máy thép này sử dụng công nghệ luyện thép bằng lò điện hồ quang với nguồn nguyên liệu đầu vào là sắt, thép phế liệu nhập khẩu. Thành phần bụi thép có chứa chì, kẽm và các chất dioxin/furans.
Tại Việt Nam, có 3 nhà máy chuyên về xử lý bụi lò thép với 2 nhà máy ở Thái Nguyên và 1 nhà máy ở Hải Dương. Tuy nhiên, cho tới nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường chưa cấp phép hành nghề xử lý chất thải nguy hại bụi thép cho bất cứ doanh nghiệp nào.
Các Nhà máy thép ở Bà Rịa – Vũng Tàu đã bán bụi thép cho một số doanh nghiệp dưới hình thức “chất thải công nghiệp thông thường” để vận chuyển ra một số tỉnh phía Bắc, sau đó đưa qua Trung Quốc.
Khi lực lượng biên phòng tỉnh, cảnh sát môi trường tiến hành tạm giữ các tàu vận chuyển bụi thép trong tháng 10 và 12 năm 2012, các đơn vị vận chuyển và Nhà máy thép đã đưa kết quả kiểm định mẫu bụi từ phòng thí nghiệm có thành phần nguy hại nằm dưới ngưỡng cho phép, khiến các cơ quan chức năng lúng túng, không đủ cơ sở để xử lý. Lực lượng chức năng buộc phải giải phóng tàu để tránh bị kiện ngược lại.
Khi bụi thép được coi là “chất thải công nghiệp thông thường”, các Nhà máy thép đã để bụi thép ngoài trời, không dán nhãn chất thải nguy hại, không có biển cảnh báo độc hại, vận chuyển không cần phải dùng xe chuyên dùng.
Các Nhà máy thép vừa bán được chất thải, vừa tránh được việc đóng phí chất thải nguy hại lên đến 6.000.000 đồng/tấn. Đổi lại, môi trường ngày càng ô nhiễm, ảnh hưởng đến sức khỏe người dân.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, bụi thép là chất thải nguy hại phải quản lý, kiểm soát nghiêm ngặt nhưng loại chất thải này đang được công khai mua bán. Đơn vị mua bụi thép ngoài trả giá cao thì hồ sơ pháp lý chỉ cần “hợp pháp hóa” chức năng kinh doanh có “xử lý chất thải công nghiệp thông thường hoặc có chức năng vận chuyển chất thải nguy hại có mã số bụi thép”.
Luật Bảo vệ Môi trường quy định: Không được bán, cho bụi thép nhưng việc các Nhà máy thép ở Bà Rịa – Vũng Tàu công khai bán bụi thép vẫn được cơ quan chức năng bỏ qua.
Buông lỏng quản lý
Tìm hiểu được biết, toàn bộ nguồn bụi thép được thu mua các đơn vị sẽ vận chuyển tới Trung Quốc bằng nhiều hình thức khác nhau.
Bụi thép có hàm lượng oxit kẽm chiếm hơn 20% khối lượng, cao gấp 4-5 lần so với hàm lượng oxit kẽm có trong quặng tự nhiên. Vì vậy, các mối lái Trung Quốc thông qua một số doanh nghiệp của Việt Nam đã thu mua bụi thép để đưa về Trung Quốc tái chế, thu hồi oxit kẽm.
Khảo sát cho hay, chi phí để xử lý 1 tấn bụi thép rất đắt. Nếu giao bụi cho nhà máy xử lý bụi thép có giấy phép ở miền Bắc xử lý thì các nhà máy xử lý thu phí xử lý. Do đó, doanh nghiệp bán bụi thép cho mối lái Trung Quốc thì mới mang lại được lợi nhuận cao.
Tại Bà Rịa – Vũng Tàu, vấn đề quản lý bụi lò thép đang được bỏ ngỏ. Các vụ vi phạm về môi trường đối với bụi thép xảy tại Bà Rịa – Vũng Tàu lại do lực lượng Biên phòng và Cảnh sát Môi trường phát hiện.
Cơ quan quản lý Nhà nước về môi trường Bà Rịa – Vũng Tàu chưa phát hiện vụ vi phạm môi trường về bụi lò thép nào. Ví dụ, ngày 22-8-2012, tại Cảng Phú Mỹ (Tân Thành, Bà Rịa – Vũng Tàu), cảnh sát môi trường, Công an Bà Rịa – Vũng Tàu phát hiện tàu Việt Thuận đang vận chuyển khoảng 635 tấn bụi lò thép.
Qua điều tra, cơ quan chức năng phát hiện bụi lò này là của nhà máy luyện phôi thép Pomina 3 thuộc chi nhánh Công ty Cổ phần thép Pomina.
Cảnh sát môi trường PC49 CA Bà Rịa – Vũng Tàu gửi mẫu bụi thép này đi giám định cho kết quả bụi này là chất thải nguy hại nhưng Sở Tài nguyên và Môi trường Bà Rịa – Vũng Tàu lại nói đây là chất thải thông thường.
