ThienNhien.Net – Theo tờ Bưu điện Tài chính (Canada) số ra mới đây, các nhà khoa học hàng đầu nước này đã đưa ra những bằng chứng “thuyết phục” rằng chất thải độc hại từ việc sản xuất dầu cát ở Alberta đã lan tỏa vào bầu khí quyển trong nhiều thập niên.
Báo cáo của nhóm chuyên gia gồm các nhà môi trường hàng đầu Canađa và trường Đại học Queen đã xác định chính xác một lượng lớn và đang ngày một tăng của các chất gây ô nhiễm được gọi là polycyclic aromatic hydrocarbons (PAHs) ở 6 hồ xung quanh khu sản xuất dầu cát lớn ở phía Đông Bắc Alberta. PAHs là một nhóm hơn 100 hóa chất khác nhau được hình thành trong quá trình đốt cháy không hết của than, dầu và khí, rác thải hoặc các chất hữu cơ khác và là một trong 10 chất độc hại nhất đối với sức khỏe con người và hệ sinh thái.
Tiến sỹ Derek Muir, chuyên gia môi trường, đồng tác giả của báo cáo và cũng là người đứng đầu nhóm nghiên cứu đã từng công bố một số phát hiện tương tự trong tháng 11/2012 và kết quả của nghiên cứu lần này đã đưa ra được những bằng chứng chi tiết hơn. Nghiên cứu cho biết, lượng chất thải bắt đầu tăng lên trong các trầm tích hồ từ những năm 1970 và hiện đã tăng gấp 23 lần so với mức độ của những năm 1960. Các chất PAH tăng trưởng phù hợp với các giai đoạn phát triển của dầu mỏ.
John Smol, chuyên gia nghiên cứu môi trường tại Đại học Queen và cũng là đồng tác giả của báo cáo dự đoán, với các kế hoạch mở rộng phát triển của dầu cát như hiện nay, lượng chất thải độc hại sẽ tăng rất nhanh trong một thời gian ngắn. Smol từng được vinh danh là nhà khoa học hàng đầu của Canada vào năm 2004 và là một thành viên của Hội đồng tư vấn liên bang về dầu cát, trong năm 2010 đã cảnh báo rằng việc giám sát các hoạt động sản xuất dầu cát ở Alberta có rất nhiều thiếu sót và sẽ để lại những hậu quả nghiêm trọng.
Năm 2010, một nghiên cứu do nhà khoa học thủy sản David Schindler thực hiện cho thấy, các kim loại nặng và các chất gây ô nhiễm khác trong không khí từ hoạt động sản xuất dầu cát có thể tàn phá môi trường và cảnh quan trong bán kính lên đến 50 km. Vào thời điểm đó, phát hiện của David Schindler và đồng nghiệp của ông là Erin Kelly đã chịu sự chỉ trích nặng nề của những người ủng hộ dầu cát.
Trong tháng 10/2012, một nhóm nghiên cứu khác do nhà khoa học liên bang Jane Kirk đứng đầu đã tìm thấy một danh sách dài các chất gây ô nhiễm được sản sinh ra từ dầu cát, bao gồm cả chất bioaccumulates rất độc hại đối với hệ thần kinh của con người. Trên cơ sở phân tích các mẫu trầm tích ở đáy một số lòng hồ trong bán kính lên đến 100 km và chất nước tan chảy từ tuyết bao phủ xung quanh các nhà máy sản xuất dầu cát trong bán kính 50 km, Jane Kirk và các đồng nghiệp đã đưa ra một kết luận là có 13 chất gây ô nhiễm không khí với mức độ cao hơn dự kiến lên đến 1,5 lần trong cự ly 50 km và lên đến 13 lần trong cự ly 10 km.
Trong nghiên cứu lần này, các nhà khoa học nhấn mạnh rằng hiện tượng ô nhiễm môi trường gia tăng đã và đang gây biến đổi đáng kể hệ sinh thái ở các khu vực phía bắc Alberta. Hiện tượng ấm nóng toàn cầu trong những thập kỷ gần đây, kết hợp với việc đốt cháy các nhiên liệu hóa thạch, đã ảnh hưởng lớn đến các lòng hồ, gây tác động nghiêm trọng đến sự tăng trưởng và phát triển của các loại động-thực vật. Các nhà khoa học Canađa đang tiếp tục nghiên cứu các mẫu trầm tích ở các hồ khác có cự ly xa hơn với khu vực sản xuất để tìm ra những bằng chứng rõ nét hơn nữa về chất thải độc hại được sản sinh từ hoạt động sản xuất dầu cát.
