ThienNhien.Net – Tại Lạng Sơn, một số dự án thủy điện dự kiến đi vào hoạt động trong quý IV năm 2012, nhưng đến nay, các công trình này đều chưa phát điện. Không chỉ vậy, nhiều công trình thủy điện, các chủ đầu tư, nhà thầu đã tạm dừng thi công. Việc các công trình thủy điện tạm dừng thi công không những ảnh hưởng đến chính các nhà thầu mà còn ảnh hưởng đến hệ thống giao thông, cảnh quan, môi trường và cuộc sống của bà con trên địa bàn có công trình thủy điện.
Theo báo cáo của phòng Quản lý điện năng – Sở Công thương Lạng Sơn, từ năm 2007 đến nay trên địa bàn tỉnh có 6 dự án thủy điện vừa và nhỏ được cấp giấy chứng nhận đầu tư. Tuy nhiên, đến nay, chưa có công trình thủy điện nào phát điện. Đặc biệt một số công trình đã khởi công từ năm 2008, 2009 và theo kế hoạch thì đến năm 2012 sẽ phát điện, nhưng các công trình này không những không phát điện mà tiến độ thi công còn như “sên bò”.
Cụ thể như: dự án Thủy điện Bắc Khê I (xã Kim Đồng, huyện Tràng Định) do Công ty CP Thương mại – xây dựng Á Châu và Công ty CP Tư vấn – chuyển giao công nghệ thủy lợi làm chủ đầu tư. Công suất của dự án thủy điện Bắc Khê I là 1,8MW, tổng mức đầu tư ban đầu là 35.490 triệu đồng. Dự án đã được khởi công từ quý II/2011 và theo kế hoạch thì đến quý IV/2012 sẽ vận hành tổ máy số 1 nhưng đến nay chẳng những điện không thấy phát mà máy phát điện cũng chưa thấy đâu.
Ông Nguyễn Ngọc Tường, cán bộ phòng Quản lý điện năng – Sở Công thương cho biết, hiện cơ sở hạ tầng của công trình gần như đã xây dựng xong, chỉ còn khâu lắp đặt thiết bị và máy phát điện là có thể phát điện vào hệ thống điện lưới quốc gia. Tuy nhiên, chủ đầu tư cho biết rằng thiếu vốn nên không còn tiền mua máy. Vậy là công trình hàng chục tỷ đồng bị bỏ dở.
Ngoài công trình thủy điện Bắc Khê I, công trình thủy điện Bắc Giang I (ở thôn Khuổi Ngành, xã Quý Hòa, huyện Bình Gia) do Công ty CP Năng lượng SOMECO I làm chủ đầu tư với tổng vốn cho dự án được phê duyệt ban đầu là trên 360 tỷ đồng. Công trình được chính thức xây dựng vào cuối năm 2009, sau hơn 3 năm xây dựng, đến nay, công trình đã thi công xây lắp được 70% khối lượng, thực hiện giải ngân được trên 200 tỷ đồng và theo kế hoạch đến cuối năm 2011 công trình sẽ chính thức phát điện tổ máy số 1. Nhưng hiện nay, công trình thủy điện này cũng đang “ngủ đông”.
Dự án thủy điện Bắc Giang II – Thác Xăng (ở xã Hùng Việt – Hùng Sơn, huyện Tràng Định) do Công ty CP Thủy điện Sử Pán I làm chủ đầu tư cũng đã được khởi công từ năm 2008. Theo kế hoạch, nhà máy thủy điện Thác Xăng sẽ được hoàn thành và đi vào vận hành từ quý I/2010. Tuy nhiên, do một số nguyên nhân như giải phóng mặt bằng, thiếu vốn… nên sau lễ khởi công vào tháng 4/2008, chủ đầu tư xin hoãn tiến độ và phải đến cuối năm 2010 dự án mới tiếp tục được thi công, nhưng sau một thời gian thi công, công trình lại tạm dừng. Vậy là kế hoạch mà chủ đầu tư đưa ra là vào đầu quý I/2013 dự án sẽ vận hành và hòa vào điện lưới quốc gia khó có thể thực hiện. Việc công trình tạm dừng thi công không những ảnh hưởng đến chính chủ đầu tư mà còn gián tiếp gây thất thu ngân sách Nhà nước hàng chục tỷ đồng mỗi năm.
Tiếp nối danh sách trên là dự án thủy điện Bản Nhùng (ở xã Trấn Ninh – Văn Quan), công suất của dự án là 11MW và tổng mức đầu tư ban đầu là 227.500 triệu đồng. Công trình được khởi công từ quý I/2008 nhưng đến nay, tiến độ công trình mới đạt khoảng 12% và công trình đã tạm dừng khoảng 6 tháng nay. Cũng tạm dừng thi công như dự án thủy điện Bản Nhùng là dự án thủy điện Khánh Khê, đây là công trình cấp 3, với 2 máy tổng công suất phát điện đạt 9 MW. Sau khi hoàn thành sẽ cung cấp 31,33 triệu kWh điện mỗi năm. Tổng mức đầu tư dự án là 215 tỷ đồng. Bắt đầu khởi công từ quý III/2010 nhưng vài tháng qua công trình cũng đã tạm dừng thi công. Qua rà soát của Sở Công Thương thì thấy nguyên nhân chính của việc các dự án tạm dừng là do các chủ đầu tư thiếu vốn.
Thực tế, việc tạm dừng thi công dự án thủy điện đã làm ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân, gây tác động xấu đến môi trường. Ví dụ, dự án thủy điện Khánh Khê dừng đã ảnh hưởng đến hàng trăm hộ dân các xóm ngoài của xã Đồng Giáp (Văn Quan) và hàng chục hộ dân khu vực trung tâm xã Khánh Khê sống trong thấp thỏm lo âu vì dòng chảy của sông Kỳ Cùng đã bị ảnh hưởng. Đặc biệt, dự án này nhà thầu đã tiến hành đổ đất để ngăn dòng, do vậy khiến cánh đồng của bà con quanh khu vực bị thiếu nước tưới trầm trọng. Không chỉ vậy, công trình dừng thi công đã gây tác động xấu tới kết cấu hạ tầng khu vực xung quanh.
Trước đây ai đã đi qua Khánh Khê đều xuýt xoa nơi đây phong cảnh hữu tình, nhưng nay điều đó không còn nữa. Theo đánh giá của ngành chức năng, các dự án thủy điện trên địa bàn tỉnh tạm dừng thi công cũng đều gây ảnh hưởng đến cảnh quan, môi trường và cuộc sống của nhân dân trong khu vực dự án, chỉ là ảnh hưởng ít hay nhiều mà thôi. Gây ảnh hưởng nhiều nhất có thể kể đến chính là dự án thủy điện Bắc Giang II (Thác Xăng), việc thi công chưa đến nơi đến chốn đã gây tác động xấu đến kết cấu hạ tầng cả khu vực, khiến việc đi lại của nhân dân ở đây gặp nhiều trở ngại.
Phải khẳng định rằng, các dự án thủy điện trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã và đang triển khai sau khi hoàn thành, phát điện sẽ đem lại lợi ích cho nhà đầu tư và bổ sung thêm nguồn cung cấp điện, góp phần phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh và gia tăng giá trị sản xuất công nghiệp – xây dựng, tăng thu cho ngân sách địa phương. Ngoài hiệu quả về kinh tế, các dự án thủy điện còn có tác động tích cực vào duy trì sự cân bằng môi trường sinh thái, chủ động nguồn nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp…Tuy nhiên, những hệ lụy do thi công dở dang cũng không hề nhỏ.
Để giải bài toán này không chỉ cần sự nỗ lực của các cấp, ngành chức năng tỉnh mà còn cần có sự tham mưu tích cực của tỉnh với các bộ, ngành cũng như sự quan tâm bố trí vốn của Chính phủ.
