ThienNhien.Net – Cho tới thời điểm này, tình trạng khai thác vàng trái phép tại khu bảo tồn thiên nhiên Thần Sa- Phượng Hoàng được coi như một “căn bệnh kinh niên” kéo dài hơn chục năm mà chưa có thuốc “đặc trị”. Chính quyền địa phương vẫn tỏ ra “bất lực” ngậm ngùi đứng nhìn tài nguyên thiên nhiên bị thất thoát, môi trường hủy hoại, đời sống con người bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Xã bất lực
Lý giải về thực trạng vàng tặc lộng hành, ông Lê Văn Tiến, Chủ tịch UBND xã Thần Sa thừa nhận, hiện tượng khai thác vàng đã xảy ra từ năm 1987 kéo dài dai dẳng đến nay. UBND xã đã làm hết khả năng nhưng bản thân xã Thần Sa không thể xử lý nổi. UBND xã Thần Sa đã thành lập Ban chỉ đạo phối hợp với các tổ chốt và trạm kiểm lâm thường xuyên đi tuyên truyền, vận động truy quét các đối tượng khai thác vàng trái phép. Tuy nhiên, sau khi lập biên bản tháo dỡ, truy quét các điểm khai thác vàng, vài ngày sau họ tiếp tục dựng lại.
Ông Lê Văn Tiến, Chủ tịch UBND xã Thần Sa nói: Là người cũng xã, lúc nào cũng nhìn thấy nhau nên khó xử lý, làm mạnh dân lại chửi bới, dọa đánh nên vất vả lắm.
Ông Tiến cũng thừa nhận: “Về trách nhiệm của Chính quyền xã, chúng tôi cũng thừa nhận chưa mạnh tay, chưa quyết liệt. Biện pháp chủ yếu là tuyên truyền vận động họ tự giác tháo dỡ liều trại là chính chứ chưa xử phạt hành chính lần nào”. Cũng theo lãnh đạo UBND xã Thần Sa không có kinh phí để tổ chức kiểm tra thường xuyên. Mặt khác, người dân địa phương chủ yếu là bà con dân tộc thiểu số, tỉ lệ hộ nghèo chiếm tới 48%. Ngoài việc làm ruộng họ không có nghề phụ gì thêm nên chỉ còn biết đi đào vàng để kiếm sống, lo tiền học hành cho con cái.
Huyện cũng bó tay?
Trước diễn biến phức tạp của nạn khai thác vàng trái phép, UBND huyện Võ Nhai đã thành lập đội kiểm tra liên ngành về tài nguyên khoáng sản và nhiều lần tiến hành truy quét “vàng tặc” trên địa bàn xã Thần Sa. Tuy nhiên, sau mỗi đợt truy quét được vài ngày tình trạng “vàng tặc” lại tái diễn thậm chí lộng hành và qui mô lớn hơn trước.
Mới đây nhất, ngày 15/11/2012, đoàn liên ngành của huyện Võ Nhai đã tiến hành ra quân truy quét, giải tỏa các khu vực có hoạt động khai thác vàng trái phép tại xã Thần Sa. Không hiểu thông tin về đợt truy quét rò rỉ từ đâu mà tại thời điểm kiểm tra, các đối tượng khai thác vàng trái phép đã tháo dỡ và di chuyển hầu hết các phương tiện, dụng cụ cho việc khai thác đem đi cất giấu. Đoàn truy quét phát hiện và tiêu hủy được 34 lán trại, 13 đầu nổ Diezen, 5 đầu nghiền, 3 đầu tời, và hàng nghìn vòi nước. Một điều đáng chú ý, tại thời điểm lực lượng truy quét, các chủ bưởng vàng lại bố trí rất nhiều phụ nữ, trẻ em ngang nhiên đào, đãi vàng bất chấp sự có mặt của cơ quan chức năng.
Ngày 16/11/2012, ông Đặng Viết Thuần, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên đã chủ trì cuộc họp với lãnh đạo các sở, ban ngành, các cấp chính quyền của huyện Võ Nhai, xã Thần Sa để bàn giải pháp ngăn chặn dứt điểm nạn khai thác vàng trái phép trên khu vực bảo tồn thiên nhiên Thần Sa- Phượng Hoàng.
Sau đợt truy quét vào ngày 15/11, tình hình chỉ tạm lắng được vài ngày. Đến ngày 25/11, phóng viên quay lại khu vực Thần Sa – Phượng Hoàng để khảo sát thì phát hiện tình trạng khai thác vàng ở khu vực vừa giải tỏa lại diễn ra bình thường. Bà Nguyễn Thị Lan, Trưởng phòng TNMT huyện Võ Nhai thừa nhận: “Sau đợt truy quét, chúng tôi có nhận được thông tin tình trạng khai thác vàng tại Thần Sa lại tiếp diễn nên tiếp tục xây dựng kế hoạch để truy quét…”.
Trả lời về vấn đề này, Ông Nguyễn Văn Nương, Phó Chủ tịch UBND huyện Võ Nhai khẳng định các đối tượng chỉ lén lút khai thác. “Các đối tượng khai thác vàng trái phép chủ yếu tại các khu vực núi đá, trong hang động, địa hình hiểm trở không có đường giao thông dẫn đến việc kiểm tra, truy quét còn gặp nhiều khó khăn”- ông Nương cho biết. Ông Nương khẳng định, để tiếp tục ngăn chặn xử lý kiên quyết các hoạt động khai thác vàng trái phép trên địa bàn, UBND huyện tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo UBND các xã tổ chức kiểm tra, kịp thời xử lý các đối tượng khai thác vàng trái phép.
Nghịch lý là lãnh đạo xã Thần Sa và huyện Võ Nhai đều giải thích hoạt động khai thác vàng diễn ra lén lút, đường giao thông đi lại khó khăn tuy nhiên theo phản ánh của người dân và khảo sát thực tế của chúng tôi thì việc khai thác vàng trái phép ở đây rất ngang nhiên, công khai giữa ban ngày. Đường đi lại tương đối dễ dàng, thậm chí ngay cả ô tô có thể đến được các bãi vàng trái phép. Các cơ quan chuyên môn của huyện võ Nhai cũng chưa một lần khảo sát, đánh giá mức độ tàn phá đối với khu bảo tồn thiên nhiên.
Với thực trạng nhức nhối như trên, thiết nghĩ nếu chính quyền tỉnh Thái Nguyên không có sự vào cuộc quyết liệt và xây dựng phương án bảo vệ lâu dài thì có lẽ tình trạng khai thác vàng trái phép trên qui mô lớn sẽ tiếp tục diễn ra như trong suốt hơn 10 năm qua. Khu bảo tồn thiên nhiên sẽ tiếp tục bị băm nát!
