ThienNhien.Net – Trả lời báo chí bên lề Kỳ họp thứ 4 Quốc hội khóa XIII ngày 30/10, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải khẳng định các dự án xây dựng thủy điện đều được thực hiện theo đúng quy trình và với những công trình thủy điện gặp sự cố như Sông Tranh 2 sẽ có những bước đánh giá rất thận trọng, trong đó, đặt sự an toàn lên trên hết.
– Phó Thủ tướng đánh giá thế nào về công tác quy hoạch, kiểm tra, xem xét tác động của những dự án công trình thủy điện hiện nay?
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Quy hoạch thủy điện được thực hiện ở các cấp, trong đó chia làm hai loại: quy hoạch thủy điện ở các dòng sông lớn do Bộ Công Thương làm; còn quy hoạch thủy điện nhỏ là do các địa phương lập và duyệt.
Với các dự án thủy điện lớn thì đã có 45 dự án đưa vào hoạt động, còn 34 dự án đang triển khai thi công và các dự án còn lại đang tiếp tục nghiên cứu.
Trong quá trình lập dự án có báo cáo đánh giá tác động môi trường, đánh giá về động đất, đứt gãy, thiết kế,… Những dự án thủy điện làm trong thời gian vừa qua đa số là được các công ty tư vấn hàng đầu trong nước đảm nhiệm các khâu này. Trong quá trình triển khai thì có hệ thống giám sát thi công, thiết kế…
Đối với dự án thủy điện nhỏ thì UBND cấp tỉnh giao cho các sở chuyên ngành giám sát thiết kế, thi công.
Với thủy điện Sông Tranh 2, vừa qua Chính phủ đã giao cho các Bộ, Hội đồng nghiệm thu Nhà nước kiểm tra, đánh giá. Qua đánh giá có hai việc. Thứ nhất là thấm nước đã được xử lý cơ bản đến 99,9%. Về tính ổn định và chất lượng của đập thì cũng đã thuê tư vấn nước ngoài lấy mẫu để đánh giá. Và (tư vấn nước ngoài) đều đánh giá các tiêu chuẩn về thiết kế là bảo đảm, các số liệu về ổn định đập vượt chỉ tiêu cho phép, kể cả về số liệu động đất. Những điều này đã được hội đồng nghiệm thu nhà nước công bố. Tuy vậy, do ảnh hưởng của động đất kích thích thời gian vừa qua nên (Chính phủ) đã quyết định không tích nước, tiếp tục theo dõi xem phản ứng của động đất kích thích với sự xuất hiện của hồ chứa ra sao.
Thứ hai là Chính phủ cũng giao cho Viện Vật lý địa cầu lắp các trạm địa chấn đầy đủ để theo dõi, giao cho Viện mời các chuyên gia nước ngoài tham gia đánh giá các nứt gãy địa chất đó. Với thủy điện Sông Tranh 2 đang có các bước đánh giá hết sức thận trọng. Có ý kiến cho rằng công trình xây dựng rồi mà không đưa vào khai thác thì hiệu quả kinh tế sẽ ra sao, nhưng phải đặt an toàn lên trước hết. Nếu không có vấn đề gì thì sẽ đưa vào hoạt động và nếu còn vấn đề nghi vấn (dù các kết quả tính toán, giám định cho đến hiện nay đều đánh giá là tốt nhưng động đất vẫn đang xảy ra) thì phải tiếp tục theo dõi. Đã có các công trình thủy điện có động đất kích thích nhưng với thủy điện Sông Tranh 2 động đất kích thích tương đối nhiều, do vậy, cần theo dõi thận trọng hơn.
– Trước đây, đã xuất hiện động đất ở khu vực thủy điện Sông Tranh 2 với mật độ ít, nhưng trong vòng 1 năm trở lại đây có đến 66 trận động đất liên tục. Như vậy có phải khảo sát ban đầu không lường hết điều này, thưa Phó Thủ tướng?
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Đối với một hồ chứa khi tích nước thì có khả năng xảy ra động đất kích thích nhưng có hồ xảy ra, có hồ không. Điều đó phụ thuộc vào điều kiện địa chất của khu vực, do đó, không thể lường hết được động đất kích thích.
Thứ hai, về nguyên tắc thì động đất kích thích thì không vượt quá động đất cực đại và nó có xu hướng tắt dần theo thời gian. Do vậy, động đất kích thích không phải là một điều kiện để loại công trình đó ra.
Kinh nghiệm trên thế giới cho thấy động đất kích thích thường tắt dần nên phải theo dõi, đánh giá và nếu vượt qua chấn động cực đại, nghĩa là vượt qua tiêu chuẩn thiết kế, thì phải xem lại công trình và sẽ không thể đưa vào vận hành.
Có số liệu hết sức quan trọng đối với an toàn đập là gia tốc nền. Gia tốc nền của đập thủy điện Sông Tranh 2 được thiết kế là 150cm/s2 nhưng khi thử nghiệm đến 250cm/s2. Động đất 4,6 độ richter vừa qua tương đương gia tốc nền là 108cm/s2 và sau kiểm tra thì thấy không tác động đến công trình đập.
– Đối với những vấn đề liên quan đến tác động môi trường của dự án thủy điện Đồng Nai 6 và 6A (nằm trên địa phận các tỉnh Lâm Đồng, Đăk Nông và Bình Phước) thì chủ trương của Chính phủ sẽ xử lý như thế nào, thưa Phó Thủ tướng?
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: Chủ trương của Chính phủ từ lâu là các dự án thủy điện đều phải thực hiện theo đúng quy trình. Hiện nay, các dự án này đang ở bước thẩm tra, đánh giá tác động môi trường và phải qua được bước đó mới được triển khai. Vấn đề này đang có rất nhiều ý kiến và đó sẽ là thông tin “đầu vào” tốt cho các nhà khoa học trong hội đồng xem xét, đánh giá.
– UBND tỉnh Đồng Nai đang kiến nghị dừng hai dự án thủy điện này vì lo ngại ảnh hưởng đến địa phương ở hạ du. Ý kiến của Phó Thủ tướng về vấn đề này như thế nào?
Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải: UBND địa phương trên cơ sở quy hoạch xem xét thấy có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng họ có thể đề nghị không làm dự án. Các địa phương có quyền đó kể cả khi đánh giá tác động môi trường tốt, hiệu quả kinh tế tốt… Kể cả khi địa phương thấy không bố trí được đất tái định cư cho dân hay như đất sản xuất mất nhiều quá mà không bố trí lại được thì cũng có quyền đề nghị như vậy.
Vừa qua, nhiều địa phương loại các dự án thủy điện ra khỏi quy hoạch chính là việc họ xem xét và quan tâm nhiều hơn đến yếu tố này.
Với những dự án đã xây dựng rồi nhưng sau này thấy tác động về môi trường, xã hội lớn thì trước hết phải xem có giải pháp gì để khắc phục. Nếu như tất cả các giải pháp khắc phục rồi mà không được thì sẽ phải dừng công trình. Việc bảo đảm môi trường và đời sống của người dân phải là số một.
