Một loài gặm nhấm bí ẩn và độc đáo có kích thước bằng chuột lang, được nhìn thấy lần cuối vào năm 1898, đã xuất hiện một cách kỳ lạ ở cửa trước của một quán rượu tại một khu bảo tồn thiên nhiên ở Colombia, Nam Mỹ.
Một chú chuột cây mào đỏ tuyệt đẹp (Santamartamys rufodorsalis) nán lại gần hai giờ và hai nghiên cứu viên đã chụp những bức ảnh đầu tiên của chú – loài sinh vật mà thế giới tưởng rằng đã tuyệt chủng.
Loài gặm nhấm ăn đêm này được bắt gặp vào lúc 9:30 tối ngày 4 tháng 5 năm 2011 tại Khu bảo tồn thiên nhiên El Dorado tại cực bắc của Colombia. Khu bảo tồn do Tổ chức Fundación ProAves thành lập vào năm 2005 với sự hỗ trợ của American Bird Conservancy, World Land Trust-US, Đạo luật Bảo tồn Chim Di cư Tân sinh của Dịch vụ Cá và Động vật hoang dã Hoa Kỳ, Fundación Loro Parque và Tổ chức Bảo tồn Quốc tế.
Chú chuột được Lizzie Noble và Simon McKeown – hai nghiên cứu sinh chuyên theo dõi các loài lưỡng cư có nguy cơ tuyệt chủng đang tình nguyện cho Tổ chức ProAves – phát hiện.
Lizzie Noble chia sẻ: “Con vật nhích lên lan can gần nơi chúng tôi đang ngồi và dường như hoàn toàn không sợ hãi bất chấp sự phấn khích của tôi. Chúng tôi vô cùng vui mừng vì phát hiện lại một sinh vật tuyệt vời như vậy chỉ sau một tháng tình nguyện cho ProAves. Rõ ràng là Khu bảo tồn El Dorado còn rất nhiều điều thú vị đang chờ đợi sự khám phá.”
Tiến sĩ Paul Salaman, nhà khoa học của Tổ chức World Land Trust cho biết: “Khu bảo tồn thiên nhiên El Dorado là nơi bảo vệ nhiều loài thực vật quý hiếm và nguy cấp. Đây là một kho tàng sống động có một không hai trên trái đất.”
George Fenwick, Chủ tịch Tổ chức Bảo tồn Chim Mỹ cũng bình luận: “Nếu chúng tôi không hợp tác với các đối tác để thiết lập khu bảo tồn này, thì chắc chắn rằng các loài này chỉ còn xuất hiện trên các tạp chí khoa học. Việc chúng tôi cần làm bây giờ là hợp tác với các đối tác để tìm kiếm các cá thể khác – để loài này tiếp tục trở thành một phần trong thế giới tự nhiên của chúng ta.
Chuột cây mào đỏ giờ có thể được liệt kê vào nhóm cực kỳ nguy cấp theo tiêu chí Sách Đỏ của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN). Tuy nhiên, điều đáng lo ngại nhất là phần lớn phạm vi sống bị chúng nằm trong lãnh địa của các loài thú săn mồi bản địa và du nhập.
Năm 2005, Tiến sĩ Louise Emmons, Viện Smithsonian là người đã tiến hành kiểm tra hai mẫu da duy nhất của chuột cây được biết đến vào thời điểm đó. Louise đã xác định một số đặc điểm độc đáo như chiều dài thân thân thể dài khoảng 45 cm từ đầu đến cuối đuôi và được phân biệt bởi một dải lông màu đỏ giống như bờm cổ và một chiếc đuôi màu đen và trắng.
Khu bảo tồn El Dorado rộng hơn 800 ha và được quốc tế biết đến như một điểm đến độc đáo cho những người thích du lịch sinh thái. Khu bảo tồn nằm trong khu rừng mây ở độ cao khoảng 1800m so với mặt nước biển, chỉ cách thành phố du lịch ven biển nổi tiếng Santa Marta hai giờ lái xe.
Salaman cho biết: “Phát hiện này này đánh dấu sự khởi đầu cho những hoạt động lớn nhằm tìm kiếm loài chuột Cây mào đỏ cũng như các loài động vật có vú bị mất tích khác”.
