ThienNhien.Net – Khi thời hạn ra quyết định cuối cùng về con đập Xayaburi đang đến gần, bốn nước thành viên Ủy hội Mê Kông đã đồng ý triệu tập một phiên họp đặc biệt nằm trong quá trình tham vấn trước cho dự án thủy điện Xayaburi trên dòng chính Mê Kông.
Dự án Xayaburi được đề xuất xây dựng tại Bắc Lào đã trở thành chủ đề thảo luận trọng tâm trong chương trình nghị sự của cuộc họp Ủy ban Liên hiệp Mê Kông lần thứ 33, được tổ chức từ ngày 24-26/3 vừa qua tại Sihanoukville (Campuchia).
Theo tin từ Ủy hội sông Mê Kông (MRC) về kết quả của cuộc họp, các thành viên Ủy ban Liên hiệp của bốn nước thành viên MRC đã ấn định một phiên họp bổ sung vào ngày 21 tháng 4/2011 tại Vientian, Lào với mục đích quyết định bước đi tiếp theo cho đề xuất dự án thủy điện Xayaburi.
Từ khi con đập dòng chính đầu tiên này được chính phủ Lào thông báo sẽ triển khai ở hạ nguồn Mê Kông, các nước trong lưu vực đã tiến hành hàng loạt các cuộc tham vấn quốc gia để bàn thảo, đánh giá và cân nhắc được – mất của dự án.
Ban thư ký Ủy hội Mê Kông (MRC) cũng ủy quyền cho một nhóm chuyên gia trong nhiều lĩnh vực bao gồm thủy sản, địa chất và thiết kế an toàn đập xem xét các tài liệu dự án bao gồm cả Đánh giá Tác động Môi trường do Lào đệ trình.
Tại cuộc họp lần thứ 33 này, các thành viên Ủy ban Liên hiệp đã đồng ý công bố Báo cáo đánh giá kỹ thuật của MRC về dự án – một báo cáo sẽ được các quốc gia thành viên sử dụng như một phần tài liệu quan trọng để cân nhắc về dự án Xayaburi.
Báo cáo đã đưa ra các đánh giá, kết luận và khuyến cáo quan trọng về thiết kế cũng như kế hoạch xây dựng và vận hành đập. Trong phần kết luận chính, Báo cáo nêu rõ: “Các lỗ hổng trong nhận định về số lượng các loài cá di cư, sinh khối của chúng và khả năng chúng vượt qua đập và bể chứa thành công đã cho thấy sự thiếu chắc chắn đáng cân nhắc lại về quy mô tác động của dự án lên nghề cá, nguồn sinh kế liên quan, cả trong bối cảnh địa phương và xuyên biên giới. Các biện pháp giảm nhẹ hiện nay được đề xuất trong việc thiết kế hành lang di cư cho cá ở hạ nguồn và thượng nguồn cũng như các giải pháp cho cá di cư trong quá trình xây dựng đập là không tối ưu và chưa tuân theo Hướng dẫn Thiết kế Sơ bộ của MRC.”
Tuy đã được công bố tại cuộc họp, song các quốc gia thành viên MRC chưa có bình luận chính thức về báo cáo này. Lào, nước đề xuất dự án, cho rằng báo cáo này là một đóng góp quan trọng cho quá trình xem xét dự án Xayaburi cũng như các sáng kiến phát triển khác, nhưng chưa đưa ra các bình luận chi tiết. Phản hồi của các nước thành viên về bản Báo cáo này sẽ sớm được bổ sung như một phần phụ lục của Báo cáo.
Việc Ủy ban Liên hiệp MRC đồng thuận ấn định một phiên họp đặc biệt và việc công bố Báo cáo đánh giá kỹ thuật của dự án đang được các ý kiến phản đối thủy điện dòng chính Mê Kông coi là một tín hiệu đáng mừng. Tuy nhiên, đến nay báo cáo về kết quả quá trình tham vấn với 7 phiên họp được tổ chức tại Thái Lan, Campuchia và Việt Nam trong tháng 1-2/2011 với các khuyến cáo quan trọng từ các nhà khoa học, các tổ chức xã hội dân sự và các cộng đồng chịu ảnh hưởng vẫn chưa được công bố. Theo đó, ý kiến nhận được sự ủng hộ rộng rãi tại các phiên tham vấn là hoãn lại dự án Xayaburi để chờ các nghiên cứu, đánh giá tác động sâu hơn.
Bạch Dương
