ThienNhien.Net – Sống gần các nhà máy sản xuất alumina từ quặng bôxít, có việc làm và đời sống được cải thiện, song những cư dân ở Texas, Mỹ luôn nơm nớp nỗi lo ô nhiễm.
Khi những cơn gió ào vào thị trấn Point Comfort của Texas, đám bụi đỏ thải ra từ nhà máy sản xuất kim loại gần đó tạo thành những cơn bão bụi phủ kín mặt đất, xe cộ và nhà cửa.
Bụi cùng với các hồ chứa bùn đỏ gần vịnh Lavaca như một lời nhắc nhở rằng thị trấn nhỏ này và nhà máy sản xuất alumina Alcoa của nó chẳng “xa cách” là mấy với Hungary, nơi một hồ chứa bùn đỏ đã vỡ toang hồi đầu tháng này.
Mặc dù nhiều người cho rằng thảm họa bùn đỏ Hungary là không thể xảy ra ở đây, ba nhà máy luyện alumina của Mỹ – hai ở Texas và một ở Louisiana – cũng có nỗi lo ô nhiễm của riêng mình.
Trong cả hai trường hợp, với hai công nghệ thải khác nhau, đều tiềm ẩn những nguy cơ ô nhiễm từ chất thải của quá trình sản xuất alumina từ quặng bôxít.
Tại Hungary, các chất thải chứa kẽm, sắt và thủy ngân ăn da được lưu giữ dưới dạng bùn trong hồ chứa nhân tạo. Còn các nhà máy sản xuất alumina ở Mỹ không dùng công nghệ thải ướt. Thay vào dó, họ làm khô bùn, biến bùn thành bụi và lưu trữ trong các bể chứa mà người dân thường gọi là “hồ bùn đỏ”. Những hồ khô này, vào những ngày gió trời, sẽ phát tán những hạt bụi đỏ vào không khí, tạo thành những cơn bão bụi nhỏ.
Bụi đỏ bao phủ mặt đất…
Mặc dù các nhà máy sản xuất alumina của Mỹ đã loại bỏ và tái chế chất ăn da, làm giảm tính axit trong chất thải, song bụi đỏ vẫn ít nhiều ảnh hưởng đến cuộc sống của cư dân sống xung quanh.
“Bụi đỏ bám trên quần áo, nhà cửa và trên mọi thứ mà bạn để ngoài trời” – ông Elexia O. Henderson, một người dân sống gần cơ sở sản xuất alumia Noranda cho biết.
Tuy nhiên, vì được các nhà máy này cung cấp việc làm, người dân địa phương bị mắc kẹt giữa khát khao về một cuộc sống được cải thiện và mong muốn có bầu không khí trong lành cùng nước sạch.
Tại Point Comfort, ô nhiễm đã hiện hữu trong lớp bụi đỏ phát tán khắp nơi. Các nguyên tử ăn da của bụi đỏ “ăn” màu sơn xe ô tô ở Point Comfort, khiến Công ty Alcoa phải mở hầu bao để đền bù. Điều này khiến người dân đặt câu hỏi về tác động của bụi đỏ tới sức khỏe con người.
Cách Point Comfort 75 dặm về phía nam, tại thành phố Gregory, bụi đỏ cũng là vấn đề xung quanh khu nhà máy sản xuất alumina Sherwin, mặc dù các máy phun nước đã cố gắng giữ ẩm để ngăn chặn bụi phát tán.
Hiện vẫn chưa rõ tác động của bụi đỏ tới sức khỏe con người. Các nhà quản lý môi trường cho biết hàm lượng các kim loại tiềm ẩn nguy hiểm có trong bụi đỏ là chưa đủ gây hại. Tuy nhiên, ngay cả những hạt bụi “lành tính” nhất với số lượng lớn cũng có thể gây hại cho những người có vấn đề về hô hấp.
… và thủy ngân dưới vịnh
Tại Texas, những gì ẩn dưới lớp trầm tích của vịnh Valaca còn đặt ra một mối đe dọa lớn hơn. Sâu dưới mặt nước xanh là hàng ngàn pao thủy ngân bị rò rỉ trong nhiều thập kỷ, biến con vịnh trở thành điểm ô nhiễm nghiêm trọng.
Eddy Arnold Jr, người đã làm việc 12 năm tại cơ sở hiện đã đóng cửa của nhà máy Alcoa nhớ lại: “Tôi tận mắt nhìn thấy thủy ngân chảy vào vịnh. Tôi nói chuyện với người điều hành và ông ấy bảo tôi – Coi như anh chưa thấy gì nhé”.
Thời kỳ đó Cục Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) mới đang ở giai đoạn trứng nước và các quy định còn lỏng lẻo. Tuy nhiên, mối nguy hiểm mang tên thủy ngân đã được biết tới. Công nhân đã được xét nghiệm nước tiểu hàng tuần để kiểm tra hàm lượng thủy ngân. Và nhà máy Alcoa cơ sở tại Pittsburgh đã buộc phải đầu tư gần 100 triệu USD để làm sạch vịnh.
Ngày nay luật pháp Mỹ đã có các quy định nghiêm ngặt buộc các công ty phải đảm bảo sản xuất sạch hơn, buộc họ giám sát khí thải, nước ngầm và các chất gây ô nhiễm khác.
Tuy nhiên, thực tế các công ty sản xuất alumina ở Mỹ vẫn tiếp tục gây ô nhiễm môi trường. Từ năm 2005 đến năm 2009, cơ quan chức năng Texas đã phạt công ty Alcoa 152.111 USD cho 27 hành vi vi phạm khác nhau.
Cơ sở sản xuất alumina của công ty Sherwin cũng bị phạt hơn 48.000 USD trong cùng thời kỳ cho 12 hành vi vi phạm.
Cơ quan chức năng Louisiana cũng đã xử phạt các cơ sở sản xuất alumina của công ty Gramercy 27.000 USD vì một vụ kiện trong 5 năm qua.
Mặc dù vậy, người dân vẫn không lên tiếng về tình trạng ô nhiễm, vì họ muốn việc làm.
