ThienNhien.Net – Với hiểu biết khoáng sản là tài nguyên không tái tạo và nhu cầu khai thác, sử dụng ngày càng tăng trên quy mô quốc gia, khu vực và toàn cầu, thì các nguyên tắc về hưởng lợi công bằng giữa các thế hệ và đề phòng bị khai thác cạn kiệt cần được thể hiện mạnh mẽ trong Luật Khoáng sản sửa đổi. Từ quan điểm trên, Trung tâm Con người và Thiên nhiên, một tổ chức khoa học công nghệ trực thuộc Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam đã tiếp tục gửi bản đóng góp ý kiến cho Dự thảo Luật Khoáng sản sửa đổi lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
Khi nghiên cứu bản dự thảo Luật Khoáng sản sửa đổi mới nhất cùng dự thảo Báo cáo giải trình tiếp thu của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Trung tâm Con người và Thiên nhiên cho rằng bản dự thảo luật hiện vẫn chưa thể hiện được rõ ràng lập trường và quan điểm xuyên suốt, rằng đây là công cụ để nhà nước hướng đến sử dụng tiết kiệm và hiệu quả, chống tổn thất tài nguyên khoáng sản của đất nước. Văn bản luật cần thể hiện rõ quan điểm tối đa hóa lợi ích từ nguồn tài nguyên thiên nhiên quý giá, không thể tái tạo này. Quan điểm đó cần được thể hiện rõ trên bốn khía cạnh:
1. Áp dụng cách tiếp cận chuỗi giá trị ngành công nghiệp khai thác để có các công cụ quản trị, chính sách hữu hiệu, nhất quán, trong đó tập trung các công cụ chính sách vào khâu quản lý và phân bổ nguồn thu để đảm bảo tài nguyên được khai thác và sử dụng cho mục đích phát triển kinh tế – xã hội một cách công bằng, minh bạch và bền vững.
2. Quản lý và sử dụng tài nguyên khoáng sản hiệu quả nhất, tiết kiệm nhất, khôn khéo nhất trên cơ sở có chiến lược thống nhất thể hiện qua các định hướng chính sách như:
• Hạn chế khai thác và bảo vệ các loại khoáng sản chiến lược phục vụ các mục tiêu kinh tế, an ninh, quốc phòng về dài hạn. Đặc biệt với các loại khoáng sản chiến lược mà hiện tại trình độ khoa học công nghệ của chúng ta chưa đủ để khai thác, chế biến, sử dụng một cách triệt để.
• Hạn chế tối đa việc khai thác những loại khoáng sản mà thị trường thế giới còn dồi dào, có thể nhập khẩu được. Cần theo dõi diễn biến thị trường thế giới để đảm bảo lợi ích quốc gia khi quyết định xuất, nhập khẩu các loại khoáng sản này. Là loại tài nguyên đặc thù, các loại khoáng sản trữ lượng lớn ngày nay có thể thành khan hiếm trong tương lai. Vì vậy, việc duy trì và bảo tồn còn mang ý nghĩa chiến lược lâu dài.
• Chỉ khuyến khích khai thác các loại khoáng sản thực sự cần cho nhu cầu nguyên liệu sản xuất công nghiệp nội địa. Hạn chế, thậm chí cấm xuất khẩu tài nguyên khoáng sản.
3. Bảo vệ quyền lợi chính đáng của các cộng đồng sinh sống xung quanh khu vực khai thác nhằm giảm thiểu các tác động môi trường và xã hội lên chính họ. Đồng thời, khuyến khích và tiến tới bắt buộc tất cả các doanh nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản phải thực thi các quy định pháp luật và tôn trọng đạo đức kinh doanh theo các chuẩn mực doanh nghiệp có trách nhiệm xã hội và môi trường.
4. Cần xác định rõ lựa chọn chính sách nào sẽ được áp dụng để đảm bảo tối đa hóa lợi ích, đặc biệt là nguồn thu, từ tài nguyên khoáng sản: Luật Khoáng sản (sửa đổi) cần thể hiện rõ công cụ chính sách được lựa chọn làm trọng tâm trong ba cách tiếp cận: Thuế và phí; Định giá, đấu giá mỏ; Quốc hữu hóa toàn phần. Việc lựa chọn một hướng đi cụ thể sẽ giúp đảm bảo ưu tiên và trọng tâm chính sách, nhằm tối đa hóa nguồn thu cho ngân sách nhà nước từ hoạt động khoáng sản.
Được biết, Trung tâm Con người và Thiên nhiên đã từng tham gia đóng góp ý kiến cho các bản dự thảo Luật Khoáng sản (sửa đổi) lần 2, lần 3 và lần 4 trước đây. Để nắm chi tiết văn bản góp ý cho dự thảo lần 7 Luật Khoáng sản sửa đổi của Trung tâm Con người và Thiên nhiên, bạn đọc có thể tham khảo tại đây.
