ThienNhien.Net – Hiện nay, hầu hết bà con nuôi tôm thâm canh trên địa bàn tỉnh Tiền Giang đều đang cải tạo ao đầm chuẩn bị cho vụ tôm chính năm 2010 theo Chỉ thị ngắt vụ của UBND tỉnh. Và cứ thế, hàng năm mỗi vụ tôm đến, bà con nuôi tôm lại trăn trở, băn khoăn không biết nên mua tôm giống của cơ sở nào, ở đâu để có con giống chất lượng tốt, góp phần mang lại thắng lợi cho vụ nuôi.
Trong thời gian gần đây, nghề nuôi tôm các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long nói chung và tỉnh Tiền Giang nói riêng gặp không ít khó khăn, người dân luôn phải đối mặt với tình hình thời tiết diễn biến thất thường, dịch bệnh xảy ra, rồi đến khi thu hoạch, giá tôm lại không ổn định. Ngoài ra, có một nguyên nhân ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của nghề nuôi tôm, đó là chất lượng con giống. Đây là vấn đề nan giải không chỉ đối với nhà nông, nhà khoa học mà còn là nỗi trăn trở của lãnh đạo tỉnh nhà và ngành nông nghiệp.
Cung chưa đáp ứng cầu
Tiền Giang là tỉnh có tiềm năng nuôi trồng thủy sản tương đối lớn, với gần 7.000ha diện tích nuôi trồng thủy sản và 1.572bè/145.207m3 bè nuôi cá, trong đó có 4.423 ha diện tích đất nuôi tôm. Trên địa bàn tỉnh cũng đã xây dựng 09 cơ sở sản xuất giống tôm sú (không có cơ sở sản xuất giống tôm thẻ chân trắng), 05 cơ sở thuần dưỡng giống tôm sú, 02 trại thuần dưỡng tôm thẻ chân trắng. Tuy nhiên, hiện mỗi năm các trại sản xuất, thuần dưỡng giống ở Tiền Giang chỉ sản xuất được khoảng 292,3 triệu con tôm giống, đáp ứng khoảng 20% nhu cầu trong tỉnh, số còn lại phải nhập về từ các tỉnh miền Trung.
Thực tế cho thấy, một phần tôm giống sản xuất trong tỉnh chưa đảm bảo chất lượng, nguồn tôm giống nhập về từ miền Trung cũng khó kiểm soát một cách chặt chẽ. Người nuôi trồng thủy sản rất băn khoăn về chất lượng con giống (CLCG), bởi đây là một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu quyết định sự thành, bại của vụ tôm. Còn về công tác kiểm soát tôm sú giống trong tỉnh và nhập tỉnh thì đến nay chỉ kiểm soát được khoảng 30% lượng giống thả nuôi.
Nguyên nhân dẫn đến việc tôm giống kém chất lượng là do nhiều cơ sở sản xuất tôm giống tại địa phương chưa thực hiện đầy đủ quy trình sản xuất tôm giống sạch bệnh. Công tác kiểm dịch tôm giống còn nhiều bất cập, chưa chặt chẽ, việc khai báo kiểm dịch trước khi xuất bán chưa được các cơ sở sản xuất, đại lý cung cấp tôm giống thực hiện nghiêm túc. Bên cạnh đó, một số người nuôi tôm có tâm lý ham rẻ, chủ quan mà ít đem tôm giống đi kiểm dịch trước khi thả nuôi.
Mặt khác, một bộ phận nhân viên kỹ thuật trong các trại sản xuất giống không có chứng nhận chuyên môn. Các cơ sở sản xuất, kinh doanh giống không đăng ký đảm bảo vệ sinh môi trường nhưng vẫn tồn tại. Một số cơ sở kinh doanh kém hiệu quả, gây ảnh hưởng đến môi trường, bán sản phẩm không nhãn hiệu bao bì, không đảm bảo chất lượng.
Thêm vào đó, tỉnh hiện chưa có quy hoạch vùng sản xuất, kinh doanh giống tập trung nên các trại giống xây dựng phân tán. Những trại này gặp nhiều khó khăn về giao thông, điện, nguồn nước, vốn, chịu ảnh hưởng sinh hoạt từ khu dân cư trong khi cơ quan chuyên môn thì khó khăn trong công tác quản lý. Đây là một trong những nguy cơ làm cho chất lượng con giống không đảm bảo.
Hiện nay, thị trường tôm giống chưa được bảo hộ nên có tình trạng cạnh tranh thiếu lành mạnh, không ít cơ sở sản xuất tôm giống sạch khó khăn vì đầu ra không ổn định. Nhiều người nuôi tôm sẵn sàng chọn mua tôm giống đảm bảo chất lượng với giá cao hơn bình thường. Các nhà sản xuất tôm giống chân chính cũng sẵn sàng đầu tư để sản xuất giống sạch với điều kiện giá phải phù hợp để duy trì hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Tuy nhiên, hai đối tượng này lại ít có cơ hội gặp nhau. Bởi người nuôi rất khó xác định đâu là tôm giống sạch, trong khi một số đối tượng sản xuất, kinh doanh giống lại thường dùng chiêu bài giống sạch để lừa người nuôi. Số cơ sở làm ăn chân chính, đầu tư lớn để nâng cao chất lượng thường bị lợi dụng nhãn hiệu, bao bì, bị cạnh tranh về giá nên rất khó đứng vững trên thị trường.
Còn nhiều khó khăn trong công tác quản lý
Tiền Giang là tỉnh có diện tích nuôi trồng thủy sản khá lớn ở ĐBSCL và thủy sản cũng được xác định là lĩnh vực ưu tiên phát triển trong ngành nông nghiệp. Thế nhưng, nguồn nhân lực phục vụ việc quản lý cho lĩnh vực này vẫn chưa đáp ứng nhu cầu. Hiện nay, trên địa bàn tỉnh chỉ có 1 trạm kiểm dịch tôm giống với nhân sự phục vụ trực tiếp cho việc này chỉ có 2 người, mà phải chịu trách nhiệm kiểm dịch tôm giống sản xuất trong tỉnh và nhập tỉnh trên địa bàn trải dài trên 4 huyện. Mặt khác, Trạm kiểm dịch Thủy sản được đặt ở vị trí chưa thích hợp để kiểm soát chất lượng giống nhập tỉnh cũng như các phương tiện vận chuyển tôm giống thuận lợi trong việc thực hiện theo quy định.
Chất lượng sản xuất con giống cũng là vấn đề đáng quan tâm của các nhà quản lý chất lượng và những người sản xuất chân chính, có đăng ký thương hiệu. Để có được những con giống chất lượng, sạch bệnh và an toàn sinh học, các trại giống luôn chú trọng đến việc chọn con sú bố mẹ. Nhiều trại giống sẵn sàng bỏ ra số tiền lớn để mua một con sú bố mẹ chất lượng cao được khai thác từ biển khơi. Sau khi sản xuất ra con giống, còn tuân thủ đúng quy trình kiểm dịch chất lượng thủy sản nghiêm ngặt. Vậy mà khi bán ra thị trường, các trại giống này phải đối mặt với sự cạnh tranh không lành mạnh từ các trại tôm sú giống kém chất lượng, do những trại giống kém chất lượng đa phần không quan tâm đến con sú bố mẹ, cơ sở vật chất không đảm bảo, công tác đầu tư vào trại giống sơ sài, nên con giống bán ra thường có giá rẻ hơn.
Cần triển khai các giải pháp đồng bộ
Thời gian qua, nhằm quản lý chặt chẽ chất lượng con giống, ngành nông nghiệp cũng đã tích cực kiểm tra, thanh tra các trại giống và đã có biện pháp xử lý những trường hợp sai phạm. Thế nhưng, sau khi bị xử phạt, các trại giống này vẫn lén lút hoạt động, không đăng ký, cũng không kiểm dịch hoặc kiểm dịch chỉ mang tính tượng trưng, gây khó khăn trong công tác quản lý.
Vì vậy, để nâng cao CLCG thì ngoài việc tăng cường kiểm dịch giống, thanh kiểm tra việc chấp hành kiểm dịch thì ngành nông nghiệp cần tăng cường tập trung quản lý về gốc, chứ không thể tiếp tục tình trạng kiểm tra, xử phạt, rồi các cơ sở sản xuất tôm giống vẫn tiếp tục hoạt động, mọi việc vẫn đâu vào đó.
Cụ thể là cần triển khai quy hoạch vùng sản xuất giống tập trung, xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ hoạt động sản xuất giống, tăng cường quản lý về điều kiện sản xuất, kinh doanh giống thủy sản, yêu cầu khắc phục hoặc xử lý đối với các cơ sở chưa đủ điều kiện, đồng thời hướng dẫn chính quyền cơ sở thực hiện kiểm tra, giám sát các cơ sở sản xuất đóng trên địa bàn.
Mặt khác, triển khai thành lập thí điểm mô hình tổ hợp tác, chi hội sản xuất, kinh doanh tôm giống. Ngoài việc giúp nhau phát triển sản xuất, các tổ chức này còn tham gia giám sát, ngăn ngừa tình trạng gian lận thương mại trong sản xuất, kinh doanh tôm giống. Tăng cường phối hợp với những trung tâm đào tạo cán bộ khoa học kỹ thuật ngành thủy sản lớn để đào tạo cán bộ kỹ thuật cho các trại sản xuất, kinh doanh tôm giống; đồng thời chuyển giao, phổ biến quy trình sản xuất giống sạch cho các trại sản xuất giống địa phương, từng bước nâng cao chất lượng sản xuất giống tại chỗ. Phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp kiểm tra, xử lý nghiêm những cơ sở SXTG kém chất lượng, chưa được kiểm dịch tại gốc.
