ThienNhien.Net – Nhằm hạn chế tác động xấu của việc khai thác tài nguyên lên vườn quốc gia (VQG) Xuân Thủy, người dân vùng đệm đã được khuyến khích phát triển các mô hình sinh kế bền vững và thân thiện với môi trường. Trong đó, mô hình trồng nấm, nuôi ong, với hoạt động sản xuất và tiêu thụ tập trung, dưới hình thức câu lạc bộ, đã và đang thu được kết quả khả quan.
Cách Hà Nội chừng 150km về hướng Đông Nam, với tổng diện tích tự nhiên khoảng 7.100 ha, VQG Xuân Thuỷ được thiên nhiên ưu ái ban phát cho một nguồn tài nguyên dồi dào. Nơi đây có hệ động thực vật, thảm thực vật phong phú đồng thời cũng là “sân ga” của nhiều loài chim di cư quí hiếm như cò mỏ thìa, rẽ mỏ thìa, mòng bể mỏ ngắn, choắt mỏ vàng…
Thời gian trước đây, kinh tế biển là một nguồn thu nhập lớn đối với nhiều hộ gia đình muốn vươn lên thoát nghèo ở vùng đất thuần nông này. Chính vì thế, các biện pháp khai thác tận thu và huỷ diệt phát triển rầm rộ bất chấp sự ngăn cấm của Ban quản lý vườn cũng như chính quyền địa phương.
Nuôi tôm và nuôi ngao vạm đã xuất hiện lẻ tẻ từ những năm trước 2000 xung quanh VQG Xuân Thuỷ, một số hộ gia đình nhanh chóng thoát nghèo trở thành tỷ phú. Từ đó, phong trào nuôi tôm, nuôi ngao, vạm tự phát “nở rộ”. Vài năm đầu, đa phần các hộ nuôi đều trúng lớn, thế là các hộ gia đình đổ xô nhau đi đấu thầu đầm nuôi tôm, khu vực nuôi ngao, vạng chủ yếu tại các xã Giao Xuân, Giao Hải, Giao Thiện, Giao An …Những năm về sau, số người trúng vụ đếm thưa thớt trên đầu ngón tay, tôm giống, ngao giống, vạng giống chết dần. Đầm nuôi bị ô nhiễm, bị bỏ hoang. Nhiều người chán nản bỏ lên thành phố làm thuê.
Trước tình hình đó, VQG phối hợp cùng các dự án và chính quyền địa phương triển khai và khuyến khích người dân hướng tới những mô hình kinh tế mới, ổn định bền vững về thu nhập lại vừa bảo vệ tài nguyên, nhằm giảm thiểu những tác động lên VQG như nuôi giun quế, trồng nấm, nuôi ong.
Trồng nấm: Thân thiện và hiệu quả
Mô hình trồng nấm là một trong những mô hình sinh kế mới đang hoạt động rất hiệu quả được triển khai từ năm 2007 tại Giao Thiện, Giao An.
|
Ông Trần Quang Vọng, Phó chủ tịch UBND xã Giao An cho biết, toàn xã có 2650 hộ dân với 10250 khẩu thì có tới hơn 70% hộ làm nghề nông. Mỗi khi tới vụ thu hoạch, rơm rạ được chất đống và đốt, gây khói mù làm ô nhiễm môi trường, hoặc được đổ xuống sông trôi dạt ra cửa biển và chảy vào các đầm nuôi tôm cua, ngao vạm… gây ảnh hưởng đến môi trường sống của các loài động thực vật trong vườn quốc gia, cũng như giảm năng suất của các đầm nuôi trồng thủy sản. Việc triển khai mô hình trồng nấm giúp cho nguồn rơm rạ được tận thu, tạo điều kiện cho các hộ gia đình làm việc trong nội đồng cũng như hạn chế tình trạng khai thác tài nguyên vùng bờ biển một cách bừa bãi của người dân khi lúc nông nhàn, hơn nữa lại giúp giải tỏa đàn gia súc chăn thả trong vùng lõi của vườn. Tại xã vùng đệm Giao Thiện hiện có hơn 30 hộ trồng nấm, còn xã Giao An có trên 15 hộ với mức thu nhập bình quân gần 20 triệu đồng/năm. Điển hình, có hộ gia đình thu trung bình 6 triệu đồng/tháng từ việc trồng nấm.
Có thể nói, mô hình trồng nấm không chỉ thân thiện với môi trường, mà còn tạo ra hiệu quả kinh tế cao. Trong 6 tháng đầu năm 2009, nhờ UBND và VQG Xuân Thủy hỗ trợ kinh phí, kĩ thuật, 12 hộ trồng nấm của xã Giao An đã thu được sản lượng 4,5 tấn với giá bán khoảng 12.000đồng/kg. Câu lạc bộ trồng nấm cũng được thành lập từ năm 2008 tạo điều kiện cho các thành viên trao đổi, học hỏi kinh nghiệm trồng nấm, đồng thời cùng nhau xây dựng thương hiệu, tạo chỗ đứng trên thị trường.
Nuôi ong: Cũ nhưng tốt
Bên cạnh việc trồng nấm cho nguồn thu nhập ổn định và giảm áp lực lên việc khai thác tài nguyên tại VQG Xuân Thuỷ, mô hình nuôi ong cũng đang dần khẳng định chỗ đứng của mình. Mặc dù xuất hiện từ năm 2000 từ mô hình nuôi ong của Hội cựu chiến binh Ba Lạt nhưng rất manh mún và nhỏ lẻ.
Vườn có thảm thực vật phong phú, bao la với rừng sú, vẹt; lại thêm vườn cây của các hộ gia đình, là nguồn thức ăn dồi dào của đàn ong, rất thuận lợi cho người dân phát triển nghề nuôi ong.
 Ông Phạm Văn Hiển, một cựu chiến binh phát triển kinh tế gia đình giỏi tại Giao An, đang giới thiệu về mô hình nuôi ong (Ảnh: Mộc Khánh) |
Hiện nay, nhận được sự quan tâm của VQG Xuân Thuỷ cũng như chính quyền địa phương mà mô hình nuôi ong đang quay trở lại đầy thuyết phục, đặc biệt tại xã Giao An. Xã hiện có trên 20 hộ nuôi ong trên tổng số 70 tổ nuôi ong của huyện Giao Thuỷ, điển hình có hộ đạt sản lượng tới 200kg, với thu nhập khoảng 15 triệu đồng/năm.
Mặc dù không đem lại những khoản lợi nhuận khổng lồ nhưng những mô hình sinh kế này như thổi luồng gió mới vào cuộc mưu sinh của người dân vùng biển nơi đây. Cuộc mưu sinh không còn lênh đênh đánh bắt trên biển đầy nguy hiểm và nhọc nhằn, cũng không còn lo lắng thường trực như đánh bạc với những đầm tôm, khu ngao vạm; và cũng không phải chạy trốn “người nhà vườn” (VQG Xuân Thuỷ – PV) do lén lút vào rừng hay làm tổn hại môi trường của khu Ramsar đầu tiên ở Việt Nam. Người dân đã dần bằng lòng và chấp nhận một cuộc sống ổn định, phát triển bền vững hơn.
