ThienNhien.Net – Theo phân tích của Trung tâm Nghiên cứu Khí tượng – Khí hậu, Viện Khoa học Khí tượng Thuỷ văn và Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường), hiện tượng El Nino sẽ tiếp tục phát triển trong những tháng tới khiến nền nhiệt độ của mùa đông năm nay có khả năng cao hơn trung bình nhiều năm, hạn hán có thể xảy ra trên diện rộng tại các tỉnh phía Bắc. Vì vậy, các địa phương ở khu vực này cần chủ động tích nước phục vụ cho sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt trong mùa đông.
Dự báo khả năng cận đến vượt chuẩn của nhiệt độ có thể xảy ra trên hầu hết diện tích nước ta trong mùa đông năm nay, với chuẩn sai dao động từ 0-1,5 độ C; lượng mưa có khả năng hụt chuẩn ở phía Bắc từ Quảng Bình trở ra; cận đến vượt chuẩn ở phía Nam từ Quảng Trị trở vào. Lượng mưa hụt chuẩn so với trung bình nhiều năm xảy ra ở Điện Biên, Sơn La, Yên Bái, Hòa Bình, Nam Định, Ninh Bình, Nghệ An và một phần diện tích Tây Nguyên và Tây Ninh là rất lớn.
Hiện nước ta đã hình thành được mạng lưới gần 200 trạm khí tượng mặt đất và gần 1 000 trạm đo mưa, trong đó có một số trạm tự động. Lượng mưa và yếu tố khí tượng liên quan đến hạn hán đều được các trạm theo dõi, quan trắc, tính toán cập nhật và phát hiện những biến động bất thường, đặc biệt các dấu hiệu thiếu hụt lượng mưa trên từng khu vực.
Nước ta cũng đã có trạm thu ảnh mây vệ tinh phân giải cao, theo dõi biến đổi của thảm cây cỏ, dấu hiệu quan trọng hàng đầu cho biết diễn biến của hạn. Chỉ số thảm thực vật có khả năng phản ánh tác động của hạn đến nhiều chỉ số khác nhau có liên quan đến nước: Độ ẩm của đất, dòng chảy trên sông, mực nước ngầm… Tuy vậy, khác với các thiên tai khác, hạn phát triển chậm và thường chỉ được phát hiện khi con người đã ít nhiều bị ảnh hưởng bởi hạn.
Cho đến nay, thế giới vẫn chưa tìm được mô hình hoặc một công nghệ dự báo hạn hán có độ chính xác như mong muốn. Tuy vậy, các nhà khoa học đã phác họa được một vài căn cứ khoa học quan trọng giúp dự báo hạn hán, như tương tác đại dương khí quyển và hiện tượng El Nino.
Các El Nino và Lanina xảy ra ở vùng xích đạo nhiệt đới Thái Bình Dương có quan hệ chặt chẽ với sự tăng hay giảm mạnh mẽ lượng mưa ở các khu vực xung quanh Thái Bình Dương, đặc biệt đối với những khu vực thuộc nhiệt đới. Ở nước ta, hiệu ứng El Nino có xu hướng tăng cường khả năng hạn hán trên một số khu vực.
Mặc dù là một hiện tượng khắc nghiệt của thiên nhiên, con người vẫn có thể giảm nhẹ những thiệt hại do hạn hán gây ra thông qua việc phòng, chống một cách có hiệu quả. Một trong những giải pháp hữu ích là sử dụng hợp lý tài nguyên nước trong sản xuất cũng như trong sinh hoạt.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, trong sản xuất, nhất là sản xuất nông nghiệp, tiết kiệm nước cần được thực hiện trên cả 3 phương diện: Quy hoạch tưới tiêu hợp lý, xây dựng đồng ruộng có khả năng tăng cường giữ nước trong đất và tuyển lựa được các giống cây trồng có khả năng chịu hạn; Xây dựng mới những hồ chứa có dung tích thích hợp, nhằm tăng cường dòng chảy cho các hệ thống sông; Xây dựng mới và nâng cấp các công trình tưới tiêu, giành thế chủ động tưới tiêu trên phần lớn diện tích canh tác nông nghiệp, vừa là giải pháp trước mắt vừa là giải pháp lâu dài phòng, chống hạn hán.
Cục Thủy lợi, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) cho biết, hiện mực nước trên các hồ chứa ở mức thấp nên để đối phó với Elnino và hạn hán, Bộ NN&PTNT đã chỉ đạo các địa phương nạo vét kênh mương, tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về việc chủ động sử dụng các giống gieo cấy chống hạn trong thời gian tới.
Trong khi đó, nhiều địa phương cũng đã và đang bắt đầu triển khai các biện pháp chống hạn nêu trên.
Thời gian qua, Lạng Sơn đã phải đương đầu với những dấu hiệu ban đầu của khô hạn. Hiện Sở NN&PTNT của tỉnh đã tổ chức các đoàn đi kiểm tra tình hình tại các địa phương, đồng thời triển khai chống hạn như kịp thời hỗ trợ kinh phí, động viên nhân dân tham gia công tác chống hạn, điều tiết nước một cách hợp lý, tiết kiệm, ưu tiên cho những nơi có nguy cơ bị hạn gay gắt. Sở NN&PTNT cũng đã chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ thi công, sửa chữa các công trình thủy lợi để đảm bảo nước tưới cho các diện tích cây trồng; tích cực tích nước trong các hồ chứa…
