ThienNhien.Net – Việc nghiên cứu tác hại của bức xạ môi trường đến sức khỏe con người ở nước ta còn ít được chú ý, ngay cả đối với những vấn đề bức xúc như phông bức xạ tự nhiên môi trường, giá trị liều tối thiểu có ý nghĩa, ảnh hưởng tiêu cực của bức xạ liều thấp. Gần đây, các nhà địa chất thuộc Liên đoàn Vật lý địa chất, Hội Địa vật lý Việt Nam… trong nghiên cứu của mình đã cho thấy cần quan tâm tới bản chất của bức xạ tự nhiên môi trường, tác động của bức xạ ion đối với cơ thể… nhằm bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Ảnh hưởng có hại của các bức xạ lên cơ thể con người là quá trình tác động của các bức xạ đó lên các tổ chức cơ thể. Khi bị bức xạ xuyên qua, các tổ chức cơ chế yếu đi do bức xạ này nhường năng lượng cho môi trường để kích thích và ion hóa các nguyên tử và phân tử trong tổ chức cơ thể đó.
Các bức xạ có thể làm cho nhiều men sống quan trọng, nhiều tuyến trong cơ thể và các tế bào bị hủy hoại. Tuy nhiên, tác động có hại của bức xạ lên cơ thể tùy thuộc vào các yếu tố như vị trí tác động, liều lượng tác động, trạng thái cơ thể…
Cơ thể do ảnh hưởng có hại trong quá trình tác động của bức xạ đầu tiên thường biểu hiện mệt mỏi, ăn không ngon, hay buồn ngủ, giảm trí nhớ…, lúc này máu có thể có sự thay đổi song rất ít, qua xét nghiệm cũng không phát hiện được. Giai đoạn sau, các triệu chứng biểu hiện nặng hơn. Khả năng lao động giảm đến mức làm việc nhẹ cũng mệt mỏi. Giai đoạn cuối bệnh trở nên trầm trọng, người bệnh luôn phải nằm nghỉ.
Để tránh các bệnh do bức xạ ion gây ra đối với những người làm việc thường xuyên tiếp xúc với chất phóng xạ, cần tuân thủ nghiêm chỉnh các nguyên tắc vệ sinh về liều lượng, quy phạm an toàn phóng xạ. Điều trước tiên là phải hiểu biết một cách đầy đủ những nguyên tắc chống ảnh hưởng bức xạ và kiểm tra liều lượng nhiễm bẩn phóng xạ để sớm có biện pháp khắc phục.
Qua kết quả đo nồng độ khí phóng xạ radon (Rn) trong nhà và ngoài trời của 12 đô thị, với tổng số điểm khảo sát là 761 điểm, các nhà địa chất cho biết có 13 ngôi nhà có mức nồng độ Rn vượt quá mức giới hạn. Đó là loại nhà có kiểu kiến trúc không thông thoáng, xây dựng bằng vật liệu đá granit, chọn nhà xây dựng trên nền địa chất có cường độ phóng xạ cao như trên nền đá magan, trên các dị thường sa khoáng ven biển, ilmenit, titan…, trên các đứt gãy kiến tạo hoặc các vật liệu như gạch, ngói đốt bằng loại than có độ phóng xạ cao…
Một thực tế đáng quan tâm là khi hít thở phải bụi hay khí phóng xạ, tác hại lớn nhiều so với sự xâm nhập của các bức xạ đó qua đường tiêu hóa, vì lẽ hệ thống hô hấp có diện tích tiếp xúc với chất phóng xạ lớn hơn và hấp thụ chất phóng xạ nhanh hơn so với các bộ phận khác của hệ thống tiêu hóa. Trong cuộc sống hàng ngày, cơ thể con người tuy chỉ nhận một liều lượng bức xạ nhỏ song ngày này qua ngày khác, quá trình tác động đó kéo dài làm cho liều lượng bức xạ tích lũy trở nên rất lớn đến mức gây tác hại. Vì vậy người ta quy định suốt cả đời người chỉ được phép nhận một liều lượng bức xạ không quá 200 rem.
Các nhà khoa học cảnh báo điều cần thiết và cấp bách là phải điều tra, đánh giá phông bức xạ tự nhiên môi trường nhằm xác định giá trị tổng liều tương đương trung bình năm của bức xạ tự nhiên lên cộng đồng dân cư. Đồng thời đánh giá phông bức xạ nhân tạo, xác định liều tương đương trung bình năm của y học phóng xạ cũng như bức xạ trong công nghiệp, nông nghiệp, quốc phòng.
Những kết quả có được giúp kiểm soát ô nhiễm môi trường về mặt bức xạ nhằm đưa ra các biện pháp xử lý kịp thời, làm cơ sở khoa học cho việc phát triển kinh tế, y học phóng xạ, công nghiệp điện nguyên tử, quy hoạch sử dụng đất, thương mại và du lịch…
