10 sự kiện khoa học thế giới năm 2008

ThienNhien.Net – Năm 2008, khoa học thế giới đã ghi nhận nhiều sự kiện lớn, đánh dấu một bước phát triển mới trong lĩnh vực này như việc chế tạo ra máy gia tốc hạt nhân hay hoạt động của tàu vũ trụ Phoenix trên sao Hỏa. Dưới đây là 10 sự kiện khoa học lớn trong năm 2008 do tạp chí Khoa học của Mỹ bình chọn.

Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2008 được đánh giá là chiến dịch vận động dài nhất và gây nhiều tranh cãi nhất. Khi trên đường đua chỉ còn lại 2 đối thủ, thì họ lại phải đối mặt với nhiều vấn đề phức tạp, bao gồm những vấn đề về chính sách môi trường và năng lượng. Ngày bầu cử đến gần, nhiều nghi ngại cho rằng các hệ thống bỏ phiếu điện tử gặp trục trặc. Tuy nhiên, khoảng cách tương đối lớn về số phiếu cử tri của ứng cử viên Đảng Dân chủ Barack Obama đã khép lại các lời khẳng định về hành động gian lận trong kiểm phiếu. Theo biểu đồ trên do giáo sư vật lý học Mark Newman thuộc trường Đại học Michigan ở Ann Arbor mô tả, thì thấy rất rõ sự ưu tiên dành cho Obama (màu xanh) trong cuộc bầu cử này.

Năm 2008, hành tinh đỏ đã thu hút nhiều sự chú ý bởi hoạt động của tàu vũ trụ Phoenix. Ngày 25/05/2008, NASA đã đưa được Phoenix hạ xuống bề mặt sao Hỏa, ở khu vực đồng bằng Vastitas Borealis nằm trên cực bắc “hành tinh đỏ”, nơi trước đây chưa từng được nghiên cứu. Với sự trợ giúp của tàu vũ trụ Phoenix, các nhà khoa học đã xác định được rằng, cùng với sự xuất hiện của “mùa đông Hỏa tinh” trên ngôi sao này có tuyết rơi ở độ cao 4km rồi tan thành hơi chứ không chạm được xuống bề mặt sao Hỏa. Tàu vũ trụ Phoenix cũng đã phát hiện ra nước trong lòng đất sao Hỏa… Tại đó có những dải băng dày nửa dặm và dài hàng chục dặm. Phát hiện này khiến cho NASA có thể suy nghĩ về việc khỏi phải lo tới chu cấp nước cho các chuyến viễn du tới sao Hỏa trong tương lai…

Việc máy gia tốc hạt nhân (Large Hadron Collider – LHC) lớn nhất thế giới được khởi động ngày 10/09/2008 là một trong những sự kiện đáng ghi nhớ. LHC lớn nhất thế giới được bắt đầu chế tạo từ những năm 90 của thế kỷ trước nhờ những nỗ lực của các nhà vật lý và các kỹ sư từ nhiều quốc gia. Các nhà khoa học đã hy vọng rằng, kết quả nghiên cứu sẽ giúp tìm ra những hạt cơ bản của vật chất, cụ thể, đó là những hạt Higgs. Tuy nhiên, sau đó không lâu, ngày 19/09/2008, một sự cố điện đã phá hủy các hoạt động của nó, dẫn đến hư hại nặng. Việc sửa chữa sẽ kéo dài nhiều tháng nhưng có thể nó sẽ trở lại họat động tốt trong năm 2009.

Mọi sự chú ý của thế giới đều hướng về Trung Quốc với sự kiện Olympic Bắc Kinh vào mùa hè 2008. Trong thời kỳ bùng nổ phát triển xây dựng, Trung Quốc phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm nghiêm trọng. Trung Quốc cũng là tâm điểm của dư luận và những mối lo ngại về sữa. Sự cố sữa nhiễm melamine đã gây ra nhiều thiệt hại về sức khỏe và kinh tế cho quốc gia này.

Nỗi lo lắng lớn về môi trường đã trở thành xu hướng trong năm 2008. Người ta nghi ngờ Bisphenol A (BPA), một thành phần phổ biến trong các sản phẩm nhựa dùng cho gia đình là nguyên nhân gây nên các ảnh hưởng rủi ro nghiêm trọng đối với sức khỏe con người. Các nghiên cứu về BPA cho thấy đặc biệt nó có thể gây hại đến sự phát triển của hệ thần kinh và sinh dục. Canada đã chính thức cấm BPA có trong bình sữa trẻ em. Vào tháng 4, Bộ trưởng Môi trường Canada John Baird đã giới thiệu một em bé 5 tuổi tên là Georgia Symonds cùng với một chai sữa trẻ em không có chứa BPA. Và các nhà sản xuất như Nalgenee đã loại bỏ BPA ra khỏi dãy sản phẩm của mình. Tuy nhiên, mặc dù đã có các bằng chứng cụ thể về các ảnh hưởng xấu của nó, Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ vẫn tiếp tục khẳng định rằng hoá chất BPA vẫn có thể sử dụng an toàn trong các sản phẩm phục vụ người tiêu dùng .

Sự hội tụ của các nhân tố như giá cả nhiên liệu tăng cao, sự chuyển đổi nông nghiệp sang nhiên liệu sinh học, nhu cầu ngày càng tăng đối với các sản phẩm từ thịt ở nhiều quốc gia thịnh vượng, các vụ mùa kéo dài – đã làm gia tăng giá lương thực đến mức “nguy hiểm” trong năm 2008. Điều này đã đẩy những quốc gia nghèo với nguồn cung cấp thực phẩm hạn chế như Somalia vào tình trạng vô cùng khó khăn. Cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu sau đó nửa năm đã làm giảm nhẹ tình trạng căng thẳng này bằng việc giảm một chút về giá cả, tuy nhiên tương lai về lâu dài đối với sự an toàn thực phẩm của thế giới vẫn còn rất mù mờ.

Năm 2008 đánh dấu 25 năm kể từ khi virut gây AIDS được phát hiện lần đầu tiên. Đối với phát hiện này, các nhà nghiên cứu về vi rút – Luc Montagnier (ảnh) và Barré-Sinoussi đã nhận được giải thưởng Nobel về Y học năm nay. Trong khi đó, chúng ta nhìn lại cuộc chiến toàn cầu của PEPFAR, sáng kiến viện trợ phòng chống HIV/ AIDS của chính quyền Bush 5 năm nay. Khi các nhà nghiên cứu tiếp tục cố gắng để tìm ra giải pháp, hoặc là sử dụng vacxin hoặc là một phương pháp chữa trị nào đó, rõ ràng rằng HIV/ AIDS là kể thù khủng khiếp nhất so với những gì người ta đã dự đoán 25 năm trước đây.

Vào năm 2008, xét nghiệm gen trở thành xu thế chủ đạo, với một cách đơn giản là đưa miếng gạc vào lưỡi. Và việc nhà nghiên cứu gien người Mỹ J. Craig Venter cùng các đồng nghiệp của ông tạo nên nhiễm thể nhân tạo đầu tiên trên thế giới, là một thành tựu mới của ngành sinh học. Các nhà khoa học hy vọng rằng, những kết quả thu lượm được sẽ giúp tạo ra những hình thức mới của sự sống, không tồn tại sẵn trong thiên nhiên.

Câu chuyện về sự tấn công của bệnh than qua đường bưu điện đã làm 5 người bị thiệt mạng hình như đã giúp con người đi đến một kết luận vào tháng 7 với hành động tự sát của Bruce Ivins (trong ảnh), một nhà nghiên cứu về sinh học quốc phòng và là nghi phạm chính của tội danh phát tán vi khuẩn bệnh than. Tuy nhiên, các dư chấn do sự tấn công của bệnh than vẫn đang để lại rất nhiều ảnh hưởng. Vào tháng 10/2008, một nghị định thư khẩn cấp đã được công bố để bảo vệ các công nhân bưu điện trong những trường hợp tương tự. Và các văn kiện không có dấu niêm phong của tòa án vào tháng 11 đã giúp làm sáng tỏ lý do tại sao FBI lại mất nhiều thời gian như vậy để theo dõi Ivins. Trong khi đó, một số tài liệu khác lại đặt ra câu hỏi rằng: Liệu việc tăng cường cấp tiền cho các phòng thí nghiệm sinh học quốc phòng làm cho chúng ta an toàn hơn hay là bị đe dọa nhiều hơn?

Các nhà thiên văn học đã có những bước tiến khổng lồ trong việc nghiên cứu các hành tinh ngoài hệ mặt trời. Những bức ảnh đầu tiên về các hành tinh đã được công bố (một trong số chúng là Fomalhautb, được chụp hình ở đây). Trước đây, sự xuất hiện của các hành tinh ngoài hệ mặt trời hay các hành tinh ngoại hệ chỉ được suy luận từ hoạt động hoặc các thuộc tính của sao mẹ chúng. Tuy nhiên, nghiên cứu gián tiếp thế này cũng đã mang lại nhiều kết quả. Năm nay metan và carbon dioxit đã được phát hiện trong bầu khí quyển của một hành tinh ngoài hệ mặt trời, báo trước cho các nỗ lực phát hiện dấu hiệu của sự sống.