Nguy cơ độc hại từ chất chống cháy

ThienNhien.Net – Các nhà khoa học cảnh báo sự độc hại cho môi trường và sức khoẻ con người phát sinh từ quá trình sản xuất các chất chống cháy ở Trung Quốc đã bỏ xa tác dụng và lợi ích kinh tế mà chất này mang lại. Song, Trung Quốc hiện chiếm tới 55% thị phần thế giới về các chất chống cháy có nguồn gốc halogen – loại chất chống cháy độc hại nhất và dự báo tỉ lệ này sẽ còn gia tăng, trong khi cả châu Âu và Hoa Kỳ chỉ chiếm 20% và đang phấn đấu giảm.

Việc xử lý các loại ghế đệm, máy tính và đồ chơi trẻ em với chất chống cháy có vẻ là một ý tưởng hay. Tuy nhiên, các thí nghiệm trên động vật cho thấy những chất hoá học này có thể gây ra nhiều chứng bệnh nguy hiểm.
Mặt khác, chất chống cháy chỉ có thể làm chậm quá trình bắt lửa chứ không có tác dụng dập tắt lửa. Khi những vật liệu được bổ sung thêm các chất này cháy âm ỉ, chúng tạo ra khói cực độc và có thể gây tử vong ở người.
Có rất nhiều cách hiệu quả hơn để giảm hoả hoạn và con số thương vong mà cần phải trả giá đắt như vậy. Do đó, rất nhiều nhà khoa học, các nhà môi trường và cả Hiệp hội phòng cháy chữa cháy quốc tế đã phản đối việc sử dụng các chất phụ gia chống cháy, ngoại trừ trường hợp chứng minh được tính thực sự cấp thiết và các phương pháp chống cháy thay thế khác là không đủ.
Hiện nay, châu Âu và Hoa Kỳ đang tiến tới giảm sử dụng loại hóa chất này nên ba hãng sản xuất lớn trên thế giới là Albermarle, Chemstura và Israeli Chemicals đang chuyển hướng đến khai thác Trung Quốc.
Sản lượng chất chống cháy được sản xuất ở Trung Quốc đã tăng từ 50 nghìn tấn năm 1993 lên 350 nghìn tấn năm 2006 và còn tiếp tục gia tăng. Các chuyên gia đã lên tiếng cảnh báo rằng Trung Quốc cần phải nhận thức được những tác động tiêu cực của chất chống cháy gốc halogen đối với sức khoẻ và môi trường nếu họ không muốn đi theo vết xe đổ của Hoa Kỳ.
Năm 1973, tại bang Michigan của Hoa Kỳ đã xảy ra một vụ ngộ độc do sai lầm đáng tiếc. Một tấn chất chống cháy PBB đã bị trộn lẫn vào thức ăn gia súc một cách vô ý. Chất độc hại này đã chuyển từ vật nuôi, sang sữa, trứng, thịt và cuối cùng vào cơ thể nguời. Hàng triệu gia súc ăn phải thức ăn độc hại trên đã bị tiêu huỷ còn những người là nạn nhân của sự cố thì phải gánh chịu rủi ro mắc ung thư cao gấp 20 – 30 lần so với người bình thường.
Việc bổ sung chất chống cháy penta BDE vào bọt polyurethane trong đồ nội thất và sản phẩm dành cho trẻ em Hoa Kỳ cũng là một minh chứng cho thấy nguy cơ tiềm tàng của chất chống cháy đã vượt xa tác dụng của chúng. Kết quả kiểm tra tại bang California cho thấy hàm lượng chất chống cháy trong máu của những trẻ mới biết đi cao gấp 3 lần hàm lượng chất này trong máu của mẹ chúng. Bà mẹ mang thai, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là những đối tượng có nguy cơ nhiễm độc rất cao. Sau này, khi chất penta BDE bị phát hiện là không phân huỷ và cực kỳ độc hại, nó đã bị cấm sử dụng vào năm 2003. 

Vậy, làm thế nào để xử lý đồ nội thất, đồ điện tử và các sản phẩm khác thải loại trong có chứa chất chống cháy gốc halogen?

Nếu cứ để mặc chúng ở bãi rác, những chất chống cháy độc hại có thể ngấm vào đất, từ đó ngấm vào nguồn nước sinh hoạt của con người. Nếu đốt những đồ đạc này đi, chúng có thể thải chất độc đi-ô-xin, xâm nhập và tồn tại trong cơ thể người hàng thập kỷ và trong khí quyển mãi mãi.

Các nhà nghiên cứu khuyên rằng thay vì bổ sung chất chống cháy vào các vật dụng, nên dồn các nỗ lực để hạn chế và giảm thiểu nguy cơ hỏa hoạn.

Việc hút thuốc lá rồi sơ ý gây cháy là một hiện tượng không hiếm. Vì vậy, để giảm nguy cơ hỏa hoạn, người ta đã thiết kế một loại thuốc lá tự dập lửa. Giấy bọc của những điếu thuốc lá này có những lớp dầy hơn, với chức năng tương tự như những mô đường giảm tốc. Nếu người hút thuốc không chú ý hay ngủ quên, thay vì cháy âm ỉ rồi bùng lên, thuốc lá sẽ tự tắt khi cháy đến lớp giấy dày, ít ôxy này. Rất nhiều bang của Mỹ và cả ở châu Âu đã triển khai sản xuất loại thuốc lá tự tắt lửa này.

Trong khi chưa có một bộ luật hay công ước áp dụng rộng rãi để kiểm soát việc sản xuất chất chống cháy, các chuyên gia khuyến cáo giới sản xuất rằng nên cân nhắc xem việc đưa thêm chất phụ gia chống cháy có thực sự cần thiết không? Có cách nào giảm hoả hoạn tốt hơn mà không gây hại đến sức khoẻ không?
Họ cũng khuyến cáo chính phủ Trung Quốc cần thận trọng trước những mối nguy hại cho sức khoẻ và môi trường mà những chất này có thể gây ra, trong bối cảnh ngành công nghiệp sản xuất chất chống cháy có thể tiến hành cuộc vận động hành lang để tiếp tục mở rộng quy mô sản xuất.

Trung Quốc và các quốc gia cần xem xét triển khai những biện pháp phòng cháy chữa cháy thay thế an toàn hơn để giảm hoả hoạn.