ThienNhien.Net – Ngân hàng Thế giới (WB) và các quốc gia tiếp giáp với Biển Chết đang có một kế hoạch táo bạo nhằm khôi phục lại hiện trạng ban đầu của Biển Chết bằng cách dẫn nước từ Biển Đỏ hoặc biển Địa Trung Hải vào Biển Chết. Nhưng một câu hỏi được nhiều người đặt ra là liệu đây có phải là một giải pháp khả thi và bền vững không?
Hàng ngàn năm nay, Biển Chết là ranh giới văn hóa và tôn giáo của vùng Trung Đông. Với nồng độ muối cao hơn cả đại dương, Biển Chết là một hình thái địa lý đặc biệt của Trái đất.
Nhưng trong vòng 30 năm qua, Biển Chết đã mất đi 1/3 diện tích. Sông Jordan, nguồn nước chính cung cấp cho Biển Chết đã bị giảm đi khoảng 95% do hoạt động sản xuất nông nghiệp và sinh hoạt của người dân. Bên cạnh đó, hoạt động khai thác các loại khoáng sản như Kali cacbonnat và Magiê Clorit hàng năm rút đi khỏi Biển Chết khoảng 150 triệu m3 nước. Trung bình mỗi năm, mực nước của Biển Chết tụt xuống 1m. Cùng với sự thay đổi dòng chảy và sự bốc hơi nước, những hiện tượng này đang đe dọa nghiêm trọng tới sự phát triển kinh tế và các ốc đảo tự nhiên, nguồn cung cấp chính cho hệ sinh thái độc đáo của khu vực.
Gần đây, trong một nỗ lực nhằm ngăn chặn sự biến mất nhanh chóng của Biển Chết, Chính phủ các nước Palestine, Israel, và Jordan với sự giúp đỡ của Ngân hàng Thế giới (WB) đã đề xuất một kế hoạch táo bạo: Dự án dẫn nước từ Biển Đỏ vào phía Nam Biển Chết. Xét về mặt kỹ thuật, đây có vẻ là một dự án rất khả thi để khôi phục lại hiện trạng của Biển Chết. Thế nhưng, dự án này đang vấp phải sự phản đối kịch liệt từ các nhà bảo vệ môi trường, bởi vì theo họ đây là một dự án quá tốn kém và chứa đựng nhiều rủi ro về mặt môi trường.
Nếu được thực hiện, dự tính chi phí cho việc xây dựng hệ thống ống dẫn nước từ Biển Đỏ sang Biển Chết lên đến 15 tỉ đôla. Đây sẽ là dự án dẫn nước có quy mô và chi phí lớn nhất từ trước đến nay. Trong bối cảnh nhu cầu nước sạch cho sinh hoạt của người dân ở nhiều khu vực trên thế giới đang ngày càng tăng mà chưa được đáp ứng thì đây được xem là một dự án hao tiền tốn của.
Còn về phía Ngân hàng Thế giới thì tin tưởng rằng: Hệ thống ống dẫn nước dài 180 km sẽ mang 2 tỷ m3 nước vào Biển Chết mỗi năm. Nó không chỉ cung cấp nước để khử muối, phát điện, mà còn là một biếu tượng cho sự hòa bình và hợp tác giữa ba quốc gia vốn có nhiều xung đột Israel, Jordan và Palestin.
Và trong phần tổng quan tài liệu của dự án, WB cũng chỉ rõ: “Lưu lượng nước của sông Jordan là yếu tố rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế – xã hội của khu vực. Do đó, cùng với sự quản lý tốt nguồn nước của lưu vực thì việc đưa nước từ bên ngoài lưu vưc sông Jordan ở một mức độ thích hợp để phục hồi Biển Chết là một giải pháp góp phần phát triển kinh tế – xã hội của khu vực này”
Trong khi đó, các nhà khoa học thì lo sợ rằng: Nước của Biển Đỏ có thành phần và nồng độ các chất hoá học rất khác với Biển Chết. Nước Biển chết rất giàu canxi, trong khi Biển Đỏ lại nhiều sunphua, khi trộn lẫn 2 chất với nhau sẽ tạo nên một lớp thạch cao trên bề mặt. Bên cạnh đó, sự phát triển của các loài tảo mới có thể cũng thay đổi các tính chất của nước và làm thay đổi màu nước từ nước màu xanh sang màu đỏ. Sự thay đổi này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành công nghiệp du lịch ở Israel và Jordan.
Cách đây không lâu, để mở đầu cho giai đoạn nghiên cứu sơ bộ tính khả thi của dự án đưa nước từ Biển Đỏ vào Biển Đen, WB đã tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý ở cả ba nước Israel, Jordan và các quan chức Palestine. Và cuộc trưng cầu dân ý này đã vấp phải sự phản đối kịch liệt từ các tổ chức bảo vệ môi trường trong khu vực.
Các nhà môi trường cho rằng việc nghiên cứu tính khả thi của dự án sẽ được hoàn thành trong năm 2009, nhưng WB vẫn chưa có đủ thông tin cần thiết về vấn đề môi trường để đánh giá, lựa chọn và quyết định biện pháp để khôi phục Biển Chết. Điều này cũng trùng với những thông tin mà Bản Báo cáo Nội bộ của WB đưa ra gần đây, cho thấy sự thờ ơ của WB đối với sự bền vững lâu dài của dự án.
Ngoài nghiên cứu tính khả thi, WB sẽ tiến hành đánh giá tác động môi trường của dự án vận chuyển nước từ Biển Đỏ vào Biển Chết. Nghiên cứu này được một đội gồm ba nhóm chuyên gia được các quốc gia chỉ định và được chính WB lựa chọn. Nhưng các nhà hoạt động môi trường và các chuyên gia về nước thì cho rằng: việc làm này của WB không khác gì “bắt một chú mèo trông một tô sữa”. Nghiên cứu đánh giá tác động môi trường cần phải được thực hiện bởi các nhóm cố vấn quốc tế độc lập chứ không phải là những người đại diện cho các chính phủ đang hết sức ủng hộ dự án này.
Để thay thế cho dự án mà WB đưa ra, các nhà môi trường và các nhà nghiên cứu địa chất địa phương đã đề xuất các phương án để khôi phục lại dòng sông Jordan. Theo ông Dan Zaslavksi, nguyên Ủy viên Hội đồng Nguồn nước Israel cho biết việc phục hồi lưu lượng nước của dòng sông Jordan để cung cấp nước cho Biển Chết sẽ có chi phí không quá 800 triệu đôla, ít hơn rất nhiều so với 15 tỉ đôla cho kế hoạch đưa nước từ Biển Đỏ vào Biển Chết. Bên cạnh đó, các nhà môi trường cũng đề xuất việc cải tạo hoặc đình chỉ các khu công nghiệp hóa chất đang hoạt động ở ven bờ Biển Chết hiện nay.
Bác bỏ những đề xuất nêu trên của các nhà bảo vệ môi trường, WB cho biết họ sẽ sử dụng các kết quả của “Nghiên cứu Khả thi” để quyết định xem liệu kế hoạch dẫn nước từ Biển Đỏ vào Biển Chết có là giải pháp để cứu Biển Chết hay không. Trong khi đó, các nhà hoạt động môi trường rất lo ngại rằng với những kết quả nghiên cứu tác động môi trường thiếu khách quan. WB có thể sẽ gây ra một thảm hoạ môi trường nghiêm trọng cho khu vực.
