Để giảm thiểu lượng rác thải nilon, điểm xuất phát không nơi nào khác chính từ các siêu thị. Trong khi ở nhiều nước trên thế giới, khách hàng vẫn phải trả tiền mua túi nilông đựng hàng nhằm hạn chế thói quen sử dụng túi nilông vô tội vạ thì ở Việt Nam, các biện pháp hạn chế hoặc tìm phương tiện thay thế túi nilông chỉ mới bắt đầu. Để giảm thiểu lượng rác thải nilông, điểm xuất phát không nơi nào khác chính từ các siêu thị.
Hiểm họa từ túi ni lông (Kỳ 1)
Hiểm họa từ túi ni lông: Lời cảnh báo (Kỳ 2)
Bài học từ Metro
Đầu tháng 11/2007, với mục đích hạn chế lượng túi nilông thải ra môi trường, hệ thống Metro Cash & Carry Việt Nam tiến hành thực hiện chương trình “Metro cùng khách hàng bảo vệ môi trường”. Theo đó, khách hàng sử dụng túi xách Metro nhiều lần để đựng hàng khi đi mua sắm thay thế loại túi nilông thường được phát miễn phí. Giá những chiếc túi này là 6.000 đồng/chiếc loại nhỏ và 7.000 đồng/chiếc loại lớn (giá không có lợi nhuận); túi có màu xanh đậm, hình chữ nhật, quai xách in chữ Metro được bán ngay tại quầy thu ngân.
Theo đại diện Metro, đây là loại túi xách được làm bằng sợi tổng hợp thông thường và có thể sử dụng nhiều lần. Khách hàng có thể cầm chiếc túi này trở vào siêu thị các lần sau đó.
Lúc đầu, chương trình này đã sớm gặp phải phản ứng của khách hàng. Theo giải thích của nhiều người, đã đi mua hàng mà còn phải bỏ tiền mua thêm chiếc túi là không chấp nhận được. Chưa kể Metro là siêu thị bán sỉ, mỗi lần mua khá nhiều hàng hóa, rất cồng kềnh, cần khá nhiều túi mới đủ. “Nhưng sau một thời gian, loại túi xách sử dụng nhiều lần khi đi mua sắm đã trở thành thói quen của tất cả khách hàng” – bà Thanh Thủy, phụ trách phòng truyền thông hệ thống Metro, cho hay.
Bí quyết thành công của Metro chính là có sự chuẩn bị tâm lý tốt cho khách hàng. Theo bà Thủy, để khuyến khích khách hàng tham gia hoạt động bảo vệ môi trường, hệ thống Metro đã đầu tư chi phí rất lớn.
Ngoài việc tặng túi xách sử dụng nhiều lần cho khách hàng hai tháng trước khi bắt đầu chương trình, Metro cũng đặt trọng tâm vào việc tập huấn nhân viên tư vấn, tiếp xúc trao đổi trực tiếp với khách hàng, đồng thời các thông tin về việc áp dụng chương trình túi xách sử dụng nhiều lần được đăng trên các tài liệu Metro Post gửi đến khách hàng trước đó. Chưa kể một loạt chương trình, biển báo cổ động được thông báo rộng rãi tại các trung tâm Metro Cash & Carry. Mỗi trung tâm đều có hoạt động riêng của mình như Metro Đà Nẵng tổ chức ngày thu gom túi nilông, rác thải tại bãi biển…
Đến thời điểm này, Metro là siêu thị hiếm hoi ở Việt Nam thực hiện túi sử dụng nhiều lần thành công, tạo một thói quen mua sắm mới cho người dân. Theo nhà cung cấp, đến thời điểm này họ đã cung cấp khoảng 700.000 túi sử dụng nhiều lần cho hệ thống Metro.
Nên bắt đầu từ siêu thị
Theo ý kiến của các chuyên gia, siêu thị nên là nơi bắt đầu chiến dịch giảm thiểu sử dụng túi nilông vì nơi đây là hệ thống bán lẻ hiện đại, có qui trình khép kín. Hơn nữa, khách hàng đến với siêu thị đa số là cán bộ, công nhân viên, những người có trình độ, thu nhập ổn định nên dễ tiếp nhận sự thay đổi.
Trước đây, vào năm 2004, thương xá Tax (TP.HCM) được xem là “người tiên phong” của cuộc cách mạng thay đổi nhận thức người tiêu dùng với việc đưa vào sử dụng túi nilông tự hủy. Tuy nhiên, việc tiêu thụ loại bao bì này sớm dừng lại vì giá thành cao hơn so với loại bao bì thông thường, đặc biệt không hiểu sao các bao bì tự hủy này mua về chưa kịp sử dụng đã… tự hủy trước thời hạn. Theo đánh giá của người tiêu dùng, chiếc túi nilông lúc ấy khá bắt mắt với logo hoa mai và gây được sự tò mò cho người tiêu dùng vì đặc tính tự hủy.
Theo TS Nguyễn Trung Việt, trưởng Phòng quản lý chất thải rắn Sở Tài nguyên – Môi trường TP.HCM, túi nilông tự hủy chỉ trong một thời gian cùng với tác dụng của ánh sáng ngoài môi trường sẽ vỡ vụn thành từng mảnh nhỏ. Vừa không kinh tế vừa ảnh hưởng môi trường. Trong khi đó, loại túi phân hủy sinh học sau khi thải ra môi trường, dưới sự tác động của vi sinh vật sẽ tự phân hủy, nhưng loại túi này ở VN chưa có doanh nghiệp nào công bố sản xuất thành công.
Ông Việt nhấn mạnh: với những mặt hàng khô có thể dùng giấy báo hoặc túi giấy để gói, biện pháp tốt nhất hiện nay vẫn là khuyến khích sử dụng giỏ nhựa, giỏ cói, giỏ lưới… và sử dụng túi dùng nhiều lần ở siêu thị.
Ông Lê Văn Lực, giám đốc Công ty cổ phần bao bì Đại Lục (TP.HCM), cũng cho biết, hiện các nước tiên tiến không còn chuộng túi nilông tự hủy, chủ yếu họ sử dụng túi dùng nhiều lần làm bằng hạt nhựa PP, hoặc loại túi làm bằng chất hữu cơ có thể dễ dàng phân hủy trong môi trường như bột bắp, giấy…
Xét về khía cạnh kinh tế lẫn môi trường, túi sử dụng nhiều lần tiết kiệm chi phí hơn hẳn, người tiêu dùng có thể giữ lại để đi siêu thị cho những lần sau nên hạn chế rác thải, đây còn là phương tiện để các siêu thị quảng bá thương hiệu hiệu quả. Ông Lực còn nói mặc dù doanh số ngành sản xuất bao bì tăng 50%/năm trong vài năm gần đây, nhưng 80% sản phẩm bao bì sử
dụng nhiều lần được làm theo đơn đặt hàng của nước ngoài.
Nhiều nơi “giơ tay” hưởng ứng
Không chỉ Metro, hiện nay một số siêu thị cũng đang ráo riết tìm phương tiện thay thế túi nilông. Bà Nguyễn Ánh Hồng – giám đốc điều hành Maximark – cho biết siêu thị này đang cân nhắc việc sử dụng túi nilông tự phân hủy sinh học. “Chúng tôi đang đợi nhà sản xuất báo giá, kiểm tra chất lượng. Sau khi thỏa thuận giá, chúng tôi sẽ cho tiến hành ngay” – bà Hồng khẳng định.
Theo bà Hồng, trong tình hình hiện nay việc giảm số lượng sử dụng túi nilông trong siêu thị chỉ có thể bằng cách vận động khách hàng sử dụng tiết kiệm và bớt xin thêm. “Nhân viên siêu thị đều được tập huấn cách thức gói sao cho tiết kiệm túi nilông nhất mà vẫn đảm bảo hàng hóa không bị hư hỏng” – bà Hồng nói.
Bà Quỳnh Trang, phụ trách đối ngoại của hệ thống siêu thị Big C, cho biết từ 08/2007, siêu thị của hệ thống này đã dùng túi sử dụng nhiều lần làm bằng chất hữu cơ cho phép phân hủy trong tự nhiên với giá 2.500 đồng/túi và được khách hàng rất ủng hộ. Tuy nhiên, chương trình này mới triển khai tại các siêu thị thuộc hệ thống Big C phía Bắc và miền Trung. “Siêu thị đang tính toán các bước để áp dụng tại miền Nam trong thời gian sớm nhất” – bà Trang cho biết.
Khách hàng đã quen với việc sử dụng túi được bán tại hệ thống Metro thay cho túi đựng hàng bằng nilông được phát không trước đây.
