Lần trên Google về tổ hợp trồng rừng, sản xuất giấy APRIL rộng ngót 1 triệu ha trên đảo Sumatra, tìm ra chủ nhân của nó là tỉ phú số một Indonesia, Sukanto Tanoto.
Bạt ngàn xanh Riau
Chiếc Beech 1900D mang số hiệu đăng ký PK-RGA của Công ty sản xuất bột, giấy Riau Andalan từ sân bay quân sự Seletar của Singapore băng qua eo biển Malacca, đưa đoàn phóng viên nước ngoài hướng về đảo Sumatra của Indonesia. Riau Andalan là một bộ phận trong tổ hợp trồng rừng làm giấy ở Indonesia và Trung Quốc có tên APRIL, một trong 10 công ty của Tập đoàn RGM International do tỉ phú Sukanto Tanoto làm tổng giám đốc.
Gần một giờ bay, máy bay đáp xuống sân bay Pekanbaru nhỏ xíu của tỉnh Riau ở đảo Sumatra để làm thủ tục nhập cảnh. Xong, chiếc Beech 1900D tiếp tục bay 15 phút đến huyện Palalawan, nơi tổ hợp APRIL đóng. Từ trên cao nhìn xuống, mặt đất là một màu xanh bạt ngàn, chỗ xanh non thẳng đều tăm tắp, chỗ sẫm lại rối rắm thấp cao. Chen trong đám rối rắm ấy, có những lạch nước nhỏ dọc ngang thẳng tắp hẳn do bàn tay con người xếp đặt. Xa xa, một cụm nhà dân thấp lè tè mái tôn, mái ngói nằm dọc những con đường đất cắt nhau vuông vức. Máy bay hạ cánh xuống đường băng của công ty. Một trực thăng và một phi cơ nhỏ xíu nữa mang số hiệu đăng ký của Riau Andalan, cùng xe chữa cháy đang đỗ ở đó. Nhìn bốn bên, vẫn xanh rì màu rừng.
Rồi lên xe buýt để đi về trại ươm cây giống Pelalawan. Xe chạy trên con đường đất thẳng tắp không bóng dáng một ngôi nhà, một người đi đường. Hai bên chỉ toàn là rừng, lác đác có những cây cọ. Thi thoảng có những bãi đất trống còn ngổn ngang rễ và vỏ thân cây. Đất ở đây có màu nâu mịn, màu mỡ và âm ẩm. Ông Eli Lorenzo, người Philippines, quản lý môi trường trong bộ phận trồng rừng của công ty, cho biết người ta mới đốn hết những cây keo trưởng thành trên mảnh đất này. Khoảng 6 tuần sau thu hoạch, những cây keo con khác sẽ lại được trồng xuống.
Công trường cây giống
Xe chạy khoảng 4 – 5 cây số thì đến trại ươm giống Pelalawan. Qua cổng kiểm soát, trước khi vào trong, mỗi người phải giẫm chân vào một cái máng bên trong chứa một tấm thảm ướt xâm xấp. Mỗi lần qua lại các ngăn khác nhau trong khu trại này, ai cũng phải làm như thế. Đó là thao tác khử trùng. Tiếp và hướng dẫn đoàn là một người đàn ông cao lớn, đầu đội mũ rộng vành bẻ cong, mũi ông to và khoằm xuống, trông giống một “cao bồi” miền Viễn Tây nước Mỹ. Đó là ông G.D.Golani, phụ trách mảng nghiên cứu và phát triển cây giống của APRIL.
Pelalawan là một trong nhiều trại ươm giống của APRIL. Ở đây, khâu nghiên cứu và cải tiến kỹ thuật trồng cây được đặt ở tầm quan trọng số một. APRIL liên kết với nhiều trường đại học danh tiếng trên thế giới để tìm ra đặc tính của từng thửa đất, đặc điểm từng cọng rễ của cây trồng.
Đến nay, họ tự hào có thể tự tạo ra cho mình những giống cây tốt nhất cho từng vuông đất. Với hơn 500.000 ha được phép trồng cây làm bột giấy trên tổng diện tích 966.000 ha thuê của nhà nước, mỗi năm APRIL có kế hoạch trồng khoảng 107.000 ha và cần khoảng 160 triệu cây giống, trong đó Pelalawan ươm khoảng 40 triệu cây. Người ta trồng 3 loại cây là bạch đàn, keo tai tượng (Acacia mangium), và keo lưỡi liềm (Acacia crassicarpa). Hằng ngày có khoảng 200-300 người làm việc ở đây, phụ nữ chiếm nhiều hơn. Công việc của họ có nhiều khâu, từ pha trộn đất, gieo hạt, chăm sóc cây con, cắt tỉa cây và chuẩn bị cây đem trồng…
Quy trình ươm cây con đi từ khâu gieo hạt bằng máy rải hạt vào các khung nhựa có 96 ô nhỏ. Cây mọc lên trong điều kiện độ ẩm ánh sáng được điều hòa tối ưu. Sau khoảng 4 tuần, khi cây đã có một cái “tai tượng” hay “lưỡi liềm” khỏe mạnh thì người ta bắt đầu nhổ cây lên, cắt bỏ gốc và ngọn, chỉ lấy một phần thân và khoảng 1/3 cái “tai tượng”, rồi cắm lại vào những khung khác nuôi dưỡng tiếp. Thân ra rễ, mọc thêm lá làm cho ô vuông ở các khung nhựa trở nên chật chội, người ta tỉa thưa dần, cho đến khi cây chừng 9 tuần tuổi thì đem ra chọn làm giống. Điểm quan trọng nhất trong chọn cây là bộ rễ, phải khỏe và chắc, thân cây khỏe, chiều cao không quan trọng. Golani nói trung bình có khoảng 70% cây con đạt tiêu chuẩn.
Những người làm việc ở đây phần lớn đến từ những nơi khác của Indonesia. Họ sống luôn trong những ngôi nhà tập thể mà APRIL xây nên giữa chốn “đồng không mông quạnh” này. Công ty cung cấp cho họ đủ mọi thứ. Trẻ con có trường học luôn tại chỗ. Không trả lời tôi tiền lương trung bình của các phụ nữ làm việc ở đây, nhưng Eli nói mức lương APRIL trả cho họ là rất cạnh tranh.
