ThienNhien.Net – Khoảng trung tuần tháng 3 vừa qua, Chính phủ Mỹ đã cho tháo hàng triệu lít nước từ đập ngăn nước tại thung lũng hẹp Canyon với quyết tâm xây dựng lại bãi biển cát Canyon hùng vĩ. Việc này vẫn còn quá sớm để giúp các quần thể động thực vật ở đây thoát khỏi bờ vực của sự tuyệt chủng, nhưng các nhà khoa học đã tỏ thái độ rất lạc quan về vấn đề này.
Việc tháo nước đã tạo ra một trận lũ lớn kéo dài 60 giờ đồng hồ, làm mực nước dâng lên khoảng 1.176 m3, trong đó ½ lượng nước đi qua đường ống vòng quanh đập, được thiết kế để giữ cát và phù sa từ hạ lưu trước sự xói mòn bãi biển và bãi cát cửa sông. “Và cho đến bây giờ việc đó dường như có kết quả”, ông John Hamill – người đứng đầu trung tâm Nghiên cứu và Giám sát ở Canyon, thuộc Viện nghiên cứu địa chất Mỹ tại Flagstaff, Ariz, đã nói. Ông cũng là người giám sát cuộc thử nghiệm từ một con thuyền ở trên sông Colorado. Mặc dù, sẽ mất hàng tuần cho việc thu thập tất cả số liệu để khi thuỷ triều dâng lên, bãi cát ven sông mà ông và đồng sự đã cố công gìn giữ phát huy ý nghĩa. Ông cũng cũng nói thêm, câu hỏi lớn nhất hiện nay là những bãi cát cửa sông này sẽ được tồn tại trong bao lâu nữa, đó là cát tự nhiên, do đó nó có xu hướng mất đi.
Trước đây, con sông Colorado có dòng chảy mạnh và xiết, bắt nguồn từ những dãy núi đá chạy xuyên qua hẻm núi Canyon, dẫn tới vịnh California. Và cứ gần tới mùa xuân, con sông này lại gây lụt. Nhưng từ năm 1963, nước sông và càc lớp trầm tích như cát, phù sa đã bị chặn lại phía sau bởi đập ngăn nước ở thung lũng hẹp Canyon. Việc này tạo ra mối nguy hiểm cho những loài nhạy cảm nhất ở hẻm núi Canyon. Hiện nay đã có 3 loài cá tự nhiên bị tuỵệt chủng trong khu vực và một loài cá bống lưng gù đang bị đe doạ
Cá bống lưng gù sống ở những vùng đất ngập nước ấm tối và ít xáo trộn, nhưng ngày nay sông Colorado sạch hơn và lạnh hơn trước. Và bãi cát biển – nơi bảo vệ những vùng nước đọng cho loài cá bống lưng gù sinh sản đã biến mất. Các cơ quan quản lý ở Canyon hy vọng rằng, việc xây dựng lại những bãi cát này sẽ tạo ra nhiều nơi cư trú cho loài cá đang bị đe dọa trên, cũng như sẽ có nhiều địa điểm cắm trại cho các giờ học ngoài trời của những người say mê nghiên cứu
“Sẽ không thể phục hồi môi trường tự nhiện như trước khi xây dựng con đập, nhưng chúng ta có thể phục hồi nó tốt hơn so với bây giờ”, ông Andrea Alpine – người quản lý Trung tâm công nghệ sinh học phía Tây Nam, thuộc Viện nghiên cứu địa chất Hoa kỳ ở Flagstaff, Ariz, nói.
Cuộc thử nghiệm tái thiết bãi biển đã trải qua hai lần. Vào năm 1996 các nhà khoa học đã để nước đọng quá lâu làm hầu hết trầm tích lắng xuống đáy của Hồ Mead thay cho các bãi biển trong hẻm núi. Năm 2004, các bãi cát lại không tích đủ trầm tích do đó đã bị xói mòn nhanh chóng bởi tác động lớn của thuỷ triều hàng tuần và hàng tháng.
Theo ông Nikolai Lash, thuộc Ban quản lý thung lũng Canyon, tình trạng hiện nay không chỉ gây tác hại đối với loài cá bống lưng gù, mà còn vi phạm luật pháp. Vào năm 2004, Hiệp hội bảo vệ động vật hoang dã và nghề cá của Mỹ đã khuyến cáo nên cung cấp một lượng nước nhất định trong suốt mùa khô, từ tháng 4 đến tháng 10, nhưng điều này vẫn chưa được chú ý đến. Vào tháng 12/2007, Ban quản lý thung lũng Canyon đã kiện Cục Tái chế, và dẫn chứng rằng bảy năm trước Cục này đã vi phạm các quy định của Hiệp hội bảo vệ động vật hoang dã và nghề cá về vấn đề bảo vệ các loài động vật bị đe dọa.
Ông Lash cũng nói thêm: “Luật này được xây dựng dựa trên các cơ sở khoa học. Những gì chúng ta biết được từ khoa học là dòng chảy ổn định sẽ tạo ra nhiều vùng nước đọng gần bờ cho các loài cá tự nhiên sinh sống”.
Hiện nay Cục này cũng đang cố gắng giữ cho dòng chảy ổn định trong suốt tháng 9 và 10 nhưng ông Lash nói rằng điều này vẫn chưa đủ. “Chúng ta có thể hạn chế số lượng máy điều hoà nhiệt độ ở Las Vegas. Và có nhiều cách để phát điện nhưng chỉ có một cách duy nhất ở Canyon”, ông Lash nói.
Vụ kiện ở thung lũng Canyon có thể mất đến hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm, trong khi đó các nhà khoa học ở Viện nghiên cứu địa chất Mỹ sẽ nỗ lực nghiên cứu dữ liệu để xác định những trận lụt có tạo ra bãi cát và nơi cư trú cho các loài cá hay không.
