Những con bò đứng ngơ ngác phơi bộ xương gầy. Người nông dân mang cái can nhựa đựng sữa nặng nề, như mang cả nỗi buồn vượt đồng đất đến điểm thu mua của tư thương… Xa rồi, những hình ảnh nao lòng ấy. Đã có một “cú lội ngược dòng” như gam màu sáng trên cái nền ảm đạm của bức tranh bò sữa đồng bằng sông Cửu Long. Ấy là chuyện ở Hợp tác xã (HTX) bò sữa Evergrowth của tỉnh Sóc Trăng.
Hợp tác xã của dân
Chị Bùi Minh Phượng, Giám đốc thực hiện dự án Nâng cao đời sống nông thôn cho biết: “Năm 2002, khi dự án CIDA (Canada) mới bắt đầu được triển khai trên địa bàn tỉnh, Sóc Trăng vẫn là địa phương còn nhiều khó khăn, các xã vùng sâu tỷ lệ hộ nghèo lên đến 40%, trong đó phần lớn là bà con Khmer.
Đó là lý do khiến tổ chức CIDA chọn Sóc Trăng để thực hiện dự án. Khác với các hình thức HTX trước đó, đây là mô hình mà người dân hoàn toàn tự nguyện tham gia, hoàn toàn làm chủ, hoạt động trong một khuôn khổ chuyên nghiệp. Tất cả những thao tác kỹ thuật ban đầu tuy còn mới mẻ, nhưng được động viên, khích lệ nên những con số khô cứng, những lý thuyết tưởng như xa vời đã được bà con thực hành một cách thành thục trong quá trình chăn nuôi”.
Năm 2004, khi HTX mới được hình thành, chỉ có 171 xã viên, đến nay đã tăng lên 871 xã viên với hàng chục câu lạc bộ ở 4 huyện: Mỹ Xuyên, Mỹ Tú, Thạnh Trị, Vĩnh Châu. Người nông dân không còn phải nơm nớp lo chuyện cầm cố đất đai, bán nhà bán ruộng để trả nợ vì lỗ mà tự tin, lạc quan làm chủ chính những con bò sữa tưởng chừng như “đỏng đảnh” và khó nuôi nhất.
Chị Hạnh – Câu lạc bộ nông dân, xã Tham Đôn, huyện Mỹ Xuyên, nuôi 5 con bò sữa, 3 con bê cái, cho rằng: “Nuôi bò sữa cần phải kiên trì, thời gian từ khi nó sinh ra đến khi nó mang bầu là mình phải thật sự “cưng” nó: ăn thau riêng không “chung chạ”, uống nước phải sạch, có mùi hôi là không uống, một ngày tắm 2 – 3 lần, cỏ và nước lúc nào cũng phải đầy đủ, ngủ thì phải có “màn” chống muỗi, đi vệ sinh xong là phải vào dọn luôn không là bò “dỗi”. Đến khi lấy sữa cũng phải kín đáo, nếu có người lạ bén mảng đến là bò “thẹn” không thèm cho sữa, trước khi lấy sữa phải vệ sinh sạch sẽ… Như con người vậy, mình nuôi nó phải hiểu tính nết nó, lúc nào cũng thích vuốt ve, vỗ về, chăm sóc chu đáo. Phải thương nó thì nó mới thương mình”.
Chú Tuấn, hàng xóm nhà chị Hạnh nuôi 3 con bò, một con bê, cả ba đều đang mang thai. Anh nói: “Giai đoạn này cực lắm, phải chăm sóc nó cẩn thận nó mới cho sữa, ngoài ăn cỏ, mỗi ngày cho ăn thêm 4kg thức ăn, bổ sung thêm khoáng chất bằng đá liếm. Cỏ phải non và đầy đủ, nước nhiều và sạch… Tất cả những điều đó, tôi đều học được từ cán bộ tư vấn và hỗ trợ kỹ thuật của HTX. Năm 2004, tôi được ra Bình Dương tập huấn cách chăm sóc bò sữa và học mô hình trồng cỏ. Các anh ở HTX chỉ bảo từ cách trồng đến cách tưới nước, cách bón phân thế nào để cỏ tươi, non mà không bị thừa đạm. Tôi còn mua nửa ký hạt cỏ sả ở Bình Dương về để trồng vào 4 công ruộng, nay đã tốt tươi”.
Anh Tăng Thanh Điền ở ấp Chắc Tưng xã Tài Văn cho biết: “Ngày trước mỗi khi vắt sữa xong, phải xách chạy bộ mấy cây số đường đất để đi bán cho tư thương, mà giá chỉ 3.000 đồng/kg, bây giờ một ngày hai lần, sáng đúng 6 giờ 30, chiều 5 giờ 30 tập trung xếp hàng tại điểm thu mua của HTX để cân. Ai đến sớm hoặc đến muộn đều bị mời về, hủy chỗ sữa đó. Riết cũng tạo cho mình thói quen tới đúng giờ”.
Chị Điền cho biết thêm, HTX bao trọn gói “từ A đến Z”: từ chỗ cho “vay” bò, đến tư vấn cách chăm sóc, cách cho ăn, vệ sinh, chữa bệnh, phối giống, cho tới việc hỗ trợ thức ăn và thu mua sữa… Người dân chỉ bỏ công sức và thời gian chăm từ giai đoạn hậu bị tới giai đoạn bò mang thai và cho sữa.
Đến thời điểm này, Evergrowth đã trở thành đối tác số một của Vinamilk Cần Thơ, tổng lượng sữa bán cho Vinamilk tăng vọt từ 193.000kg/ngày (năm 2005) lên tới 800.000kg/ngày (năm 2007), gấp 4 lần. Chất lượng sữa của Evergrowth luôn vượt tiêu chuẩn AAA – tiêu chuẩn cao nhất của Vinamilk. Đó không chỉ là những con số biết nói mà còn… biết cười.
Giàu lên từ bò sữa
Vợ chồng anh Trương Văn Hiền và chị Trần Thị Hà ở ấp Sô la 1 phấn khởi nói: “Ngày trước làm ruộng không những không có tiền mà một năm còn âm hơn 2 triệu đồng, nay chuyển sang nuôi bò sữa cả tháng trừ tất cả chi phí còn lại 3 triệu đồng, bằng một năm làm ruộng. Đỡ nhiều lắm, nhờ nuôi bò sữa mà cất được nhà tường, không phải ở nhà mái lá nữa”. Chị nói thêm, ngoài hai con bò đang vắt sữa, chị còn lãi hai con bê, một con người ta đến năn nỉ trả 8 triệu đồng chị không bán, còn một con đực chị bán được 5 triệu đồng.
Anh Tăng Thanh Điền – Câu lạc bộ Khuyến nông Chắc Tưng cho biết, hồi chưa nuôi bò sữa, cả hai vợ chồng đi làm mướn vất vả, cực nhọc, cả tháng mới được mấy trăm bạc. Nay vào câu lạc bộ, chồng đi cắt cỏ, vắt sữa, vợ chăm sóc, tắm rửa cho nó. Không những không phải đi làm thuê mà còn được làm “ông chủ, bà chủ” đàn bò nhà mình. Mỗi ngày 2 con bò cho hơn 20kg sữa, một tháng thu nhập 5 triệu đồng, trừ mọi chi phí còn hơn 3 triệu đồng. Nhờ “mấy nhỏ” mà mua được ti vi, tủ hộp, giường gỗ đẹp. Đỡ trông thấy!”.
Anh Châu Xom Bô, ấp Chắc Tưng tâm sự: “Thời gian đầu sữa rẻ, mình nuôi nó lấy công làm lời nhưng bây giờ sữa lên 7.200 đồng/kg, đỡ nhiều lắm, không phải đi làm mướn đâu cả, chỉ ở nhà chăm nó thôi”.
Anh Lý La, ấp Bờ Đập, xã Viên An ngồi chờ bán sữa mà cười nói liên hồi: “Vui nhất là lúc bán sữa và lúc HTX thanh toán tiền, cứ hai tuần là có tiền rồi, mừng lắm. Mỗi ngày bán hơn hai chục ký, nhưng trong nhà lúc nào cũng dôi ra một ký để cải thiện bữa ăn trong gia đình”.
Chị Bùi Minh Phượng, Giám đốc thực hiện dự án cho biết: “Nhiều người ban đầu vì khó khăn xin rút khỏi câu lạc bộ, trả lại bò cho HTX, nay thấy khả thi liền xin tái nhập HTX”. Là một người sát sao với cuộc sống của các xã viên, chị nói, mục đích cuối cùng vẫn là làm sao cho bà con giàu lên trên chính mảnh đất nghèo khó của mình.
Những khuôn mặt rám rắng không còn khắc khổ. Họ đang rất tin tưởng và hy vọng vào tiền đồ của HTX Evergrowth.
