Năm thứ năm liên tiếp các tỉnh Bắc bộ đối mặt với hạn hán. Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) ước tính, vụ đông xuân 2007-2008, khoảng 100.000-200.000ha lúa sẽ thiếu nước. Nếu cấy sớm, các địa phương Bắc bộ còn mất gần 500.000 tấn lúa do lúa đã trỗ bông, hạt lép nhiều.
Vụ đông xuân năm nay, các tỉnh Bắc bộ gieo cấy khoảng 900.000ha lúa, trong đó, riêng vùng Đồng bằng sông Hồng, trung du là 637.000ha.
Diện tích này phụ thuộc gần như hoàn toàn vào nguồn nước của hệ thống sông Hồng – sông Thái Bình, trong đó có sự điều tiết của các hồ thủy điện Hòa Bình, Thác Bà, Tuyên Quang.
Tính toán của Cục Thủy lợi (Bộ NN-PTNT) cho thấy, nhu cầu dùng nước đối với sản xuất nông nghiệp đặc biệt căng thẳng vào thời kỳ đổ ải. Tổng lượng nước cần để làm đất gieo cấy khoảng 1,6-1,8 tỷ m3, tương đương 2,5-2,7 tỷ m3 lấy từ đầu mối các công trình thủy lợi.
Tuy nhiên, do lượng mưa 3 tháng cuối năm 2007 thiếu hụt 55-85% so với trung bình nhiều năm nên Bắc bộ tiếp tục hạn hán năm thứ 5 liên tiếp. Mực nước sông Hồng lại xuống thấp kỷ lục trong vòng 100 năm qua. Cục Trồng trọt ước tính, sẽ có khoảng 100.000-200.000ha đất trồng bị thiếu nước, tập trung chủ yếu ở các tỉnh Phú Thọ, Bắc Giang, Vĩnh Phúc, Hà Tây, Hưng Yên, Hải Dương… Thậm chí, ngay trong vùng có công trình thuỷ lợi cũng có gần 100.000ha “khát” nước.
Hơn nữa, ông Phan Huy Thông, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, cho biết, trên thực tế, ở nhiều địa phương phía Bắc, bà con nông dân đã cấy lúa sớm gần 1 tháng nay so với lịch thời vụ đông xuân 2007-2008, làm sụt giảm 500.000 tấn do lúa trỗ bông sớm, hạt lép nhiều.
Khô hạn cũng làm cho ngành điện lao đao. Theo ông Ngô Sơn Hải, Phó Giám đốc Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia, mực nước hồ Hoà Bình và Thác Bà tại thời điểm bắt đầu xả nước năm nay thấp hơn 3,6m so với cùng thời điểm năm ngoái (cũng là năm có mực nước thấp), tương ứng thiếu hụt khoảng 2 tỷ m3 nước. Nguy cơ thiếu điện mùa khô 2008 là khó tránh khỏi, với sản lượng thiếu hụt khoảng 560 triệu KWh.
Tại cuộc họp bàn biện pháp chống hạn với các Sở NN-PTNT phía Bắc sáng nay (14/01), Thứ trưởng Bộ NN-PTNT Đào Xuân Học yêu cầu Cục Trồng trọt và Cục Thủy lợi phải thống nhất lại lịch sản xuất năm 2008 để các đợt xả cấp nước chống hạn đạt hiệu quả cao nhất. Chủ trương của Bộ là “yêu cầu gieo cấy đến đâu, tập trung đưa nước đến đó” nhằm tiết kiệm điện và nước.
Bên cạnh đó, ông cũng lưu ý các địa phương ở trung du phải rà soát lại năng lực tưới để kịp thời chuyển đổi cơ cấu cây trồng.
Bộ NN&PTNT và Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng đã thống nhất lịch xả nước các hồ thủy điện sẽ được thực hiện trong 3 đợt. Đợt một từ 17/01 đến 28/01/2008; đợt hai từ 01/02 đến 07/02/2008; đợt ba dự kiến từ 12/02. Thời gian của đợt xả thứ ba sẽ tuỳ thuộc vào tình hình lấy nước thực tế của các địa phương sau hai đợt xả trên. Trong thời gian xả, mực nước sông Hồng tại Hà Nội sẽ được duy trì ổn định ở mức 2,3m trở lên.
Đại diện lãnh đạo các Sở NN-PTNT Hải Dương, Nam Định, Hà Nam… đề nghị Bộ NN-PTNT phối hợp với Tập đoàn Điện lực tập trung xả ngay trong đợt đầu để đáp ứng khoảng 60-70% nhu cầu lấy nước đổ ải của các địa phương.
