ThienNhien.Net – Bản báo cáo mang tên “Phá huỷ sông ngòi – Thiệt hại đời sống” của một nhóm luật sư người Nauy FiAS đã phơi bày những thiệt hại về môi trường và xã hội ngày càng gia tăng của dự án Thuỷ điện Theun – Hinboun trong thập kỉ qua kể từ khi nó được hòan thiện. Công ty điện lực Theun – Hinboun thuộc đồng sở hữu của Statkraft – một công ty điện lực của chính phủ Nauy, một công ty điện lực khác của Thái Lan và chính phủ Lào.
Theo bản báo cáo, thuỷ điện Theun – hinboun đã huỷ hoại môi trường sinh thái của 2 con sông Hai và Hinboun của Lào cũng như nguồn sống của 30.000 người dân. Điều tra của FIVAS trình bày chi tiết về tình trạng ngập lụt nghiêm trọng dọc 2 con sông Hai và Hinboun hơn 9 năm qua chủ yếu là do nước từ dự án đổ ra. Dân làng ở đây đã phải chứng kiến mức sụt giảm đáng kể lượng cá và các nguồn lợi thuỷ sản khác, trong khi công ty Theun – Hinboun vẫn chưa phải trả một khoản bồi thường nào. Những người dân buộc phải bỏ ruộng đồng do mất mùa liên tục vào mùa mưa. Lũ lụt cũng gây ra tình trạng ô nhiễm và khan hiếm nguồn nước, khan hiếm lương thực, gia súc gia cầm bị chết do lũ cuốn hoặc bệnh dịch và gây ra các bệnh về da.
Hiện Statkraft và Công ty điện lực Theun – hinboun đang dự định mở rộng dự án và điều này càng gây ra những thiệt hại nghiêm trọng hơn. Phát biểu về vấn đề này ông Andrew Preston, giám đốc FIVAS nói rằng: “Thật nguy hiểm khi Statkraft, công ty đến từ một trong những nước giầu nhất trên thế giới, đang kiếm lời từ sinh mệnh của những người dân nghèo nhất Đông Nam Á. Công ty điện lực Theun – Hinboun phải từ bỏ kế hoạch mở rộng dự án cho đến khi công ty này chứng minh được khả năng hồi phục được sinh kế nhai cho những cộng đồng hiện đang chịu ảnh hưởng của dự án này”
Bản báo cáo đã được công bố trong một hội thảo do công ty điện lực Theun – Hinboun tổ chức tại Viêng – Chăn hồi cuối tháng 11 để xem xét việc mở rộng dự án Theun – Hiboun. Theo dự kiến, một đập ngăn nước cao 65m sẽ được xây dựng trên sông Nam Gnouang. Điều này có nguy cơ làm thay đổi dòng chảy lớn đổ vào sông Nam Hải và sông Nam Hinboun. Nếu được phê duyệt, dự án mở rộng này sẽ ảnh hưởng đến hơn 50.000 người dân do tình trạng lũ lụt, di cư, xói mòn và mất kế sinh nhai.
Tuy nhiên, điều trớ trêu nhất là có rất nhiều người dân đã bị tác động nghiêm trọng từ dự án hiên tại và tiếp tục sẽ bị ảnh hưởng bởi dự án mở rộng nhưng vẫn chưa hề nhận được một khoản đền bù nào trong suốt gần 1 thập kỉ qua, kể từ khi dự án bắt đầu hoạt động.
Aviva Imhof, Giám đốc Mạng lưới Sông ngòi Quốc tế – người giám sát dự án này từ lúc nó bắt đầu vận hành vào năm 1998 nhận xét: “Thật là vô trách nhiệm khi Công ty điện lực Theun – Hinboun vẫn tiến hành dự án mặc cho hàng nghìn người vẫn đang chờ đợi tiền đền bù từ dự án hiện tại. Công ty này đã tảng lờ đi việc phải thực hiện bổn phẩn của mình với hàng ngàn người dân sống xuôi dòng dự án, những người này đã phải chịu cảnh lụt lội nặng nề, thất bát và mất đi các nguồn sống.”
Dự án này được tài trợ bởi Ngân hàng Phát triển Châu Á và Noral, Cục cứu trợ Na Uy. Cả 2 nhà tài trợ này đều đã từng khẳng định dự án sẽ hạn chế tối đa tác động đến các cộng đồng và môi trường trước khi nó được khởi công lần đầu tiên vào năm1998.
