Ông Hán mở cuốn số ghi người chết vì căn bệnh ung thư ở làng Thổ Vị hơn 10 năm qua, giọng buồn rầu: "Từ năm 1993 đến nay, Thổ Vị có tới 80/153 người chết vì bệnh ung thư. Đây là số người chết có bệnh án hẳn hoi, còn những người chết nghi ngờ mắc bệnh này còn nhiều hơn”.
Những con số buồn
Ông Trần Minh Hán hiện là Chủ tịch Hội người cao tuổi xã Tế Thắng, huyện Nông Cống, Thanh Hóa. Là người gắn bó với công việc từ cơ sở, ông Hán (nguyên là trưởng làng Thổ Vị) đã âm thầm làm công việc ghi chép, lưu trữ số liệu về số người chết vì các căn bệnh ung thư từ hơn mười năm nay.
Ông Hán cho biết: “Năm 1993, trong làng có số người chết vì bệnh ung thư nhiều đột biến: 10/18 trường hợp. Đó là ông Lê Văn Ngói (ung thư gan), Trịnh Văn Lãng (ung thư phổi), bà Phạm Thị Vẹm (ung thư gan)… Chính tôi từng đưa nhiều người nhà ra Bệnh viện K Hà Nội để khám, chữa bệnh ung thư, nhưng rồi tất cả đều được bệnh viện trả về nằm chờ chết, vì bệnh đã quá nặng, vô phương cứu chữa. Từ đó đến nay, mỗi năm ở làng Thổ Vị đều có 6 đến 8 người chết vì các bệnh ung thư quái ác. Căn bệnh này đã trở thành nỗi ám ảnh đối với bà con trong làng. Vì vậy, tôi đã lập bản thống kê này”.
Nhìn vào bản thống kê số người chết vì bệnh ung thư ở làng Thổ Vị do ông Hán lập mà giật mình. Làng này có 447 hộ (hơn 1.700 nhân khẩu) làm nông nghiệp. Đời sống của bà con còn nhiều khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo chiếm tới 46%.
Theo thống kê của Trạm Y tế xã Tế Thắng, số người mắc bệnh ung thư gan, phổi ở làng này chiếm tới hơn 80% so với các bệnh khác; trong đó bệnh nhân nam giới chiếm 80%. Số người mắc các bệnh ung thư dưới 30 tuổi (đã chết) chiếm 8%, số người từ 30- 55 tuổi chết vì bệnh này chiếm tới 54% và số người từ 55 tuổi trở lên là 38%.
Trong làng có sáu hộ có hai người chết vì bệnh ung thư. Đặc biệt, gia đình anh Vũ Đình Vương (33 tuổi) có tới bốn người gồm: bố là ông Vũ Đình Dung, mẹ là Phạm Thị Vẹm; hai anh trai là Vũ Đình Thắng, Vũ Đình Tân đều chết vì bệnh ung thư gan. Hiện nay, trong làng có hơn 10 người đã được bệnh viện tuyến tỉnh, trung ương kết luận là mắc bệnh ung thư gan, phổi, dạ dày, nhưng do bệnh đã quá nặng, hoặc kinh tế gia đình quá khó khăn, không có tiền chạy chữa đành nằm… chờ chết.
Đâu là nguyên nhân?
Làng Thổ Vị nằm sát chân núi Nưa- nơi có mỏ quặng amiăng (trước kia đã được khảo sát, thăm dò và khai thác). Nguồn nước sinh hoạt của làng được lấy từ giếng khoan, hoặc giếng khơi. Ông Hán cho biết: “Từ năm 1975 đến 1978, làng phát động phong trào đào và sử dụng nước giếng khơi, nên các hộ dân nơi đây thường dùng nguồn nước này cho sinh hoạt. Các giếng đều được kè bằng những viên đá lộ thiên, lấy từ núi Nưa về có chứa các sợi amiăng.
Bên cạnh đó, toàn bộ hệ thống đường giao thông trong làng đều được rải đá có chứa loại sợi này. Khi gặp mưa, sợi amiăng trong đá tan vữa ra, đục như nước vo gạo, rồi chảy xuống ao, hồ, thẩm thấu vào giếng khơi của các gia đình. Đây có thể là một trong những nguyên nhân chính gây ra các bệnh ung thư mà bà con nơi đây đang hàng ngày phải hứng chịu”.
Anh Vũ Văn Quang (người có bố và mẹ đều bị chết vì bệnh ung thư gan, phổi) múc một gầu nước giếng khơi màu đùng đục để vo gạo, nấu cơm, nấu nước uống, cho biết: “Do gia đình còn khó khăn, chưa có điều kiện xây bể hứng nước mưa, nên hàng chục năm qua vẫn phải dùng nước giếng khơi để sinh hoạt. Nhiều hôm mưa xuống, nước ngoài đường ngấm vào giếng đục ngầu, múc lên nấu uống làm cả nhà đau bụng quằn quại”.
Trong khi các giếng khơi bị nhiễm chất amiăng nặng, làm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của nhân dân thì nhiều gia đình ở làng Thổ Vị đã đầu tư hàng triệu đồng để khoan giếng. Dù các giếng khoan có độ sâu từ 50- 60m của các gia đình như ông Hán, anh Sáng, anh Hưng… nhưng nguồn nước vẫn bị ô nhiễm nặng, không thể sử dụng được.
Theo kết quả xét nghiệm của Trung tâm Y tế dự phòng và Sở Khoa học Công nghệ Thanh Hóa thì tất cả các mẫu nước lấy từ giếng khơi, giếng khoan tại làng Thổ Vị đều bị nhiễm các chất amiăng, sắt, natri, thạch tín cao gấp hàng chục lần cho phép và không có mẫu nào đảm bảo dùng làm nước sinh hoạt. Đây là kết luận đã được chính quyền xã Tế Thắng công bố rộng rãi tới nhân dân trong làng.
Vẫn biết nguồn nước bị ô nhiễm nặng là một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh ung thư, nhưng hiện nay bà con nơi đây hàng ngày vẫn phải dùng nguồn nước này, vì chưa có nguồn nước an toàn hơn. Cứ một, hai tháng, nhân dân làng Thổ Vị lại đau buồn tiễn đưa thân nhân của mình về cõi vĩnh hằng vì căn bệnh vô phương cứu chữa này. Những nạn nhân “sống chung” với bệnh ung thư nhiều năm qua đang quằn quại, đau đớn và chờ “thần chết hỏi thăm” mình.
Hiện nay, các cơ quan chức năng ở Thanh Hóa vẫn chưa có một công trình nghiên cứu, giải pháp hữu hiệu nào để giúp người dân làng Thổ Vị thoát khỏi lưỡi hái “tử thần” ung thư. Chính quyền và nhân dân xã Tế Thắng rất mong nhà nước xây dựng hệ thống cấp nước sinh hoạt đảm bảo cho làng Thổ Vị, để nơi đây không phải chứng kiến những cái chết đau đớn do các bệnh ung thư gây ra.
