Nghị định thư Kyoto được đưa lên “bàn mổ”

ThienNhien.Net – Nhằm chống lại sự ấm lên toàn cầu, theo nghị định thư Kyoto thì những nước giàu chỉ còn chưa đầy một tháng để chuẩn bị trước khi họ phải bắt đầu thực hiện các giới hạn về phát thải. Đến thời điểm này, 16 trong số 36 nước công nghiệp bị ràng buộc bởi các giới hạn Kyoto đã vượt quá những chỉ tiêu họ đặt ra cho năm 2008 – 2012, và họ sẽ phải mua các phần chênh lệch carbon để đạt được chỉ tiêu này.

Điều này bị chỉ trích gay gắt tại hội nghị Bali. Ông Yvo de Boer, thư ký điều hành của Công ước khung về biến đổi khí hậu (UNFCCC) cho biết :“Có những ý kiến khá nặng nề từ phía các quốc gia nghèo cho rằng nhiều cam kết trước đây vẫn chưa được thực hiện và có thể chúng sẽ bị “lãng quên” một cách dễ dàng khi chúng ta chuyển sang một chương trình nghị sự mới cho tương lai”.

189 quốc gia đã họp ở Bali để cố gắng khởi xướng các cuộc đàm phán kéo dài 2 năm nhằm hướng tới một công ước khí hậu rõ ràng hơn – gắn kết các nước giàu và nghèo tiếp sau nghị định thư Kyoto vào năm 2013 khi mà những mục tiêu đang tồn tại nằm trong khuôn khổ nghị định thư được cho là quá yếu trong một kỳ hạn dài hơn.

Theo nghị định thư Kyoto, các nước giàu buộc phải cắt giảm phát thải khí nhà kính trung bình khoảng 5% so với mức năm 1990 trong khoảng 2008 – 2012. Nhưng họ có thể trả chi phí cho những nước khác thông qua thị trường mua bán các chênh lệch carbon (quota).

Mặc dù nghị định thư Kyoto có hiệu lực từ năm 2005 nhưng thời hạn cam kết của nó chỉ bắt đầu từ tháng 01/2008 tới 2012. Một số quốc gia đang phát triển, trong đó có Bra-xin, cho rằng các quốc gia giàu nên tạo ra những cắt giảm khí thải mạnh mẽ hơn ở nước họ thay vì đưa ra các chính sách tài trợ hay viện trợ đối với các nước khác, chẳng hạn như giảm thiểu nạn phá rừng.

Khối liên minh Châu Âu đã đề xuất ngưỡng 10% chênh lệch khi thực hiện mục tiêu hạn chế sự phát thải xuống còn 1/5 vào năm 2020. Liên minh Châu Âu phải trình bày chi tiết về tiêu chuẩn giới hạn này vào tháng sau và họ đã từ chối bình luận về mức ngưỡng 10%.

Mỹ đã không phê chuẩn Nghị định thư Kyoto vì cho rằng thật không công bằng khi miễn trừ các nước phát triển ra khỏi các chỉ tiêu phát thải, và trong tuần qua họ cũng phát biểu rằng sự chênh lệch đã cho phép Châu Âu tăng phát thải bất chấp các giới hạn của Kyoto. Harlan Watson, trưởng phái đoàn Hoa Kỳ ở Bali nói rằng: “Các phát thải đang gia tăng, trong khi Kyoto không làm nhiệm vụ của nó. Tôi tin tưởng rằng Châu Âu sẽ đạt được các mục tiêu của nó thông qua các cơ chế (chênh lệch carbon) này”.

Sự trao đổi chênh lệch carbon trong khuôn khổ Kyoto được gọi là Cơ chế phát triển sạch (CDM), có lợi đối với các nước giàu và nhiều quốc gia nghèo hơn bằng cách cho phép các nước giàu đầu tư giảm phát thải ở các nước nghèo và số % khí cắt giảm đó sẽ được tính cho các nước giàu. Như vậy cơ chế này giúp các quốc gia giàu đạt được các chỉ tiêu của họ một cách ít tốn kém hơn (so với thực hiện quá trình này tại quốc gia họ) đồng thời các quốc gia nghèo hơn (được đầu tư) lại có thể ngăn chặn sự phát thải tại quốc gia của mình.

Tuy nhiên phần lớn các nước đang phát triển như Kê-ni-a, Tác-da-ni-a, Ê-ti-ô-pi-a, Việt Nam, Băng-la-đét và In-đô-nê-xi-a cho rằng hội nghị này đã gạt bỏ các quyền lợi của họ. Điều đó đúng theo một chừng mực nào đó, bởi vì việc mua bán này mang lại phần nhiều lợi ích cho các công ty, trong khi không dành các ưu tiên cho các quốc gia đang phát triển, đặc biệt là châu Phi – nơi phát thải ít hơn để họ chủ động thực hiện quá trình này. Những người tham gia hội thảo của LHQ đã đề xuất trả phí cho những người thiết kế dự án trong các quốc gia này.