Gần 1 tháng qua, thông tin một loại hải sản có giá trị kinh tế cao, sản lượng lớn là sò lông tại Kiên Giang nhiễm độc tố đã làm cho nông dân hết sức hoang mang lo lắng. Hơn 1.500 ha sò lông khoanh nuôi và bảo vệ khai thác tự nhiên tập trung ở huyện Kiên Lương, Kiên Hải, Hòn Đất đến vụ thu hoạch nhưng chẳng ai mua dù giá bán giảm chỉ còn 300 đồng đến 400 đồng/kg trong khi lúc cao điểm là 2.000 đồng đến 2.500 đồng/kg…
Hàng ngàn tấn sò không nơi tiêu thụ
Kiên Lương nơi có diện tích sò lông lớn nhất tỉnh Kiên Giang với gần 1.000 ha tại xã Bình An và khu vực quần đảo Bà Lụa xã Sơn Hải. Nếu như không khí của mùa thu hoạch hàng năm rất tấp nập cảnh mua bán, vận chuyển sò nguyên liệu thì nay hoàn toàn vắng vẻ. Bãi biển vắng lặng, thỉnh thoảng có một vài nông dân xót ruột bơi xuồng ra vào bãi sò nhưng cũng chẳng làm gì xoay chuyển được tình hình. Nông dân Nguyễn Văn Sáu nổi tiếng với nghề nuôi sò lông, mỗi năm ông có từ 50 ha đến 60 ha sò than vãn: “Mấy năm qua con sò lông được thị trường chấp nhận, giá bán liên tục tăng lên thì nông dân nghèo ven biển rầt mừng. Vụ vừa rồi có lúc giá bán tại nơi thu hoạch lên tới 2.500 đồng/kg, nên vụ này nông dân đổ cả công sức, vốn liếng vào việc khoanh nuôi, bảo vệ sò lông… nhưng ai ngờ trắng tay. Đây là lần đầu tiên nông dân nuôi sò “gặp hạn” nặng nề từ thông tin sò nhiễm độc tố kim loại nặng gì đó. Chúng tôi cũng chỉ nghe thương lái họ nói thế và truyền miệng cho nhau. Hàng ngàn tấn sò của người dân giờ không biết bán cho ai. Với giá rẻ mạt như thế này thì có thu hoạch bán cũng lỗ tiền mướn nhân công.
Trước thông tin này, thương lái cũng không dám mua sò lông vì tiêu thụ nội địa không được, xuất khẩu không xong nên các doanh nghiệp không lấy hàng. Trong các ngày qua, tại các đầu mối, chợ thuỷ sản thuộc thị xã Hà Tiên, Kiên Lương, thành phố Rạch Giá ít thấy sò lông được bày bán, hoặc có bán thì với số lượng không đáng kể trên các quầy hàng thuỷ đặc sản…
Loay hoay tìm nguyên nhân?
Một điều rất bức xúc suốt gần một tháng qua, cả nông dân, chính quyền và các ngành của huyện Kiên Lương chưa có thông tin chính thức cụ thể về việc sò lông nhiễm độc tố vượt mức cho phép. Trả lời báo chí, dù không đưa ra chứng cứ gì nhưng một cán bộ Phòng Nông -Lâm – Ngư huyện Kiên Lương khẳng định rằng: Thông tin về sò lông nhiễm độc tố kim loại nặng là sai sự thật. Thực tế kiểm nghiệm, sò lông bị nhiễm kim loại nặng nằm trong ngưỡng cho phép.
Sáng 28/08/2007, ông Lâm Tiến Dũng – Phó Chủ tịch UBND huyện Kiên Lương khẳng định: Hiện nay, địa phương chưa có văn bản nào ngưng khai khác sò lông nhưng hầu hết người dân cũng không muốn khai thác vì lỗ tiền dầu và cũng không biết bán cho ai. Người nuôi sò lông hiện rất khó khăn, thiệt hại rất lớn, vượt khả năng hỗ trợ của địa phương. Huyện rất mong các ngành chức năng cấp tỉnh quan tâm tìm hiểu nguyên nhân và biện pháp khắc phục để giảm thiệt hại cho dân.
Theo tìm hiểu của phóng viên, thông tin sò lông ở Kiên Lương nhiễm độc tố kim loại nặng vượt mức cho phép là có thật. Ngày 18/07/2007, Trung tâm chất lượng, an toàn vệ sinh và thú y thuỷ sản (QLCL, ATVS&TYTS- thuộc Sở Thuỷ sản tỉnh Kiên Giang) đã có thông báo đình chỉ thu hoạch sò lông. Theo đó, từ ngày 17/07/2007 ngừng ngay việc thu hoạch đối với loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ: sò lông tại vùng thu hoạch Bà Lụa, Kiên Lương, Kiên Giang (đến khi có thông báo được phép thu hoạch của cơ quan chức năng). Chi cục QLCL, ATVS&TYTS Kiên Giang đề nghị Phòng Nông-Lâm-Ngư huyện Kiên Lương cử cán bộ thông báo nội dung này đến các cơ sở nuôi, thu hoạch, thu mua, chế biến sò lông trên địa bàn. Đồng thời phối hợp với cơ quan chức năng điều tra nguyên nhân dẫn đến sò lông nhiễm kim loại nặng vượt mức cho phép.
Trao đổi với chúng tôi, ông Lưu Quan Điểm – Chi cục trưởng Chi cục QLCT, ATVS&TYTS Kiên Giang cho biết: Nguồn lợi sò lông ở Kiên Giang rất lớn và nằm trong chương trình kiểm soát nhuyễn thể 2 mảnh vỏ nên hàng tháng Chi cục đều lấy mẫu gửi lên Trung tâm chất lượng, ATVS&TYTS vùng 6 tại Cần Thơ kiểm tra. Kết quả kiểm tra 5 mẫu sò lông tại Kiên Lương từ tháng 5/2007 đến nay cho thấy hàm lượng nhiễm Cadimi (một dạng kim loại nặng) đều vượt mức cho phép từ 0,5 đến gần 2 lần. Ngày 17/07/2007, Phó Giám đốc Trung tâm chất lượng, ATVS&TYTS vùng 6 tại Cần Thơ Võ Quốc Văn ký thông báo đình chỉ thu hoạch sò lông tại Kiên Lương.
Trước tình hình này, các Sở Thủy sản, Tài nguyên & Môi trường, Khoa học-Công nghệ… tỉnh Kiên Giang có buổi họp bàn nhưng vẫn không thể xác định chính xác nguyên nhân chính dẫn tới sò lông nhiễm kim loại nặng và tiếp tục… tìm. Ông Lưu Quan Điểm cho biết: Nguyên nhân ban đầu đưa ra là khả năng sò lông nhiễm kim loại nặng từ nguồn nước trong sông rạch ra biển, không loại trừ khả năng chất thải công nghiệp từ Kiên Lương. Nhưng các mẫu kiểm tra đất, nước lấy từ ngoài biển (bãi sò) thì cho kết quả sơ bộ là nhiễm kim loại nặng cao hơn các mẫu trong sông và cửa sông… Ông Điểm thận trọng nói: “Để chắc chắn, chúng tôi tiếp tục lấy mẫu sò lông tại Kiên Lương gửi lên Trung tâm 3 (Thành phố Hồ Chí Minh) kiểm tra một lần nữa và sẽ có kết quả chính thức trong vài ngày tới”…
Rõ ràng sự việc sò lông nhiễm độc tố kim loại nặng vượt mức cho phép mấy tháng qua nhưng việc xác định nguyên nhân, tìm giải pháp khắc phục của các ngành chức năng tỉnh Kiên Giang còn quá chậm. Hậu quả là nông dân bị thiệt hại nặng nề.
